Phiên Ngoại 1: Tình Không Biết Sạch Dơ, Người Chẳng Rõ Sang Hèn.
Nhị Nguyệt Hồng.
====================
Đúng là… tịch mịch.
Chỉ còn lại một mắt có thể nhìn được, trông thấy nửa bên nền tuyết, nửa bên trời xanh lam. Nếu là ngã ngửa thì tốt rồi, nhưng thật không còn sức… trở mình nữa.
Trương Khải Sơn, sao anh không quay đầu lại nhìn xem.
Mệt quá, nhắm mắt thôi, kéo dài chút hơi tàn còn không bằng sớm về nơi thanh tịnh.
Đầu đau muốn vỡ ra. Hơi thở vẫn ấm dịu, nặng nề hòa tan tuyết, làm ướt nửa bên mặt.
Trương Khải Sơn…
Những gì nợ anh đều đã trả xong, đoạn tình cảm này, Nhị Nguyệt Hồng tôi không thẹn với lương tâm.
Đi nhanh như vậy làm gì. Nửa phần hồn cũng không muốn cùng anh dây dưa mơ hồ, cầu Nại Hà, canh Mạnh Bà, đá Tam Sinh… cũng đừng quan hệ gì nữa, quá mệt mỏi, không thể động đậy nữa.
Muốn biết có từng oán hận anh hay chăng?
A, Hồng mỗ đường đường một thân nam tử hán, Cửu môn Đề đốc, vợ con đầy đủ, đệ tử khắp nơi, rõ ràng hại anh nhà tan cửa nát vợ con ly tán, không ngờ Hồng gia ban vinh quanh mấy đời lại đoạn trong tay tôi… tôi không hận anh, ừ, tuyệt không hận anh. Những oán oan căm hận này, tính lên đầu một mình Hồng mỗ thôi.
Trương Khải Sơn, anh quay đầu lại nhìn xem.
Thật là ứng với lời kia, nếu một ngày kia tôi chết ở trong tù, mục rữa trong lòng đất, người kia cũng tuyệt sẽ không nhìn lâu thêm một chút.
Sớm biết hiện tại một phen sa sút, chết không chỗ chôn, cần gì ban đầu đến náo loạn Trương gia phủ nghiêng trời lệch đất, ném đi lễ nghĩa, buông bỏ tư thái, mất hết mặt mũi, chỉ để hỏi anh một câu, Nhị Nguyệt Hồng tôi, được xem là gì vậy?
Không lừa không dối, hứa hẹn đã đi đâu?
Hay cho một trai tài gái sắc, môn đăng hộ đối, nhưng tôi bị đặt ở đâu? Xuân đông hơn mấy năm, đều nói con hát không động chân tình, anh chưa từng gặp con hát chảy khô nước mắt trong vở hí, trước mặt người dùng huyết dùng lệ phá hỏng nửa mặt hóa trang?
Vốn là nam tử hán, đổ máu không đổ lệ, thiếu quyết đoán quả thực không thể thành đại sự.
Trương Khải Sơn… anh quay đầu lại nhìn xem.
Tính ra tôi ở chỗ anh không thể coi là trải qua đời người thành công xuất sắc, hủy hoại cuộc sống gần nửa đời của anh, nói tôi thế nào cũng được, nịnh bợ, hèn hạ, tôi đáng tội.
Trương Khải Sơn, sống tốt nửa đời sau, thay tôi nhìn xem, thiên hạ yên ổn, thái bình thịnh thể, vinh cảnh Lê viên, vợ con ân ái, con cháu chơi đùa dưới gối là dáng vẻ gì.
Trương Khải Sơn, anh quay đầu lại nhìn xem…
Người sắp chết, bóng lưng đầy trong mắt;
Người chưa vong, quang cảnh như thế nào.
Duyên phận xóa sạch thôi? Kiếp sau thôi chớ dây dưa. Quá cực khổ, tôi nói là… quá mệt mỏi, cũng không kiên trì nổi nữa.
Tôi cho rằng chỉ là duyên phận mong manh, cảm tình sâu đậm, quay đầu lại… mới hiểu được tất cả đều ngược lại. Tất cả tình cảm cho tới nay đều là tôi đơn phương trả giá, ngay từ đầu chỉ là… tình cảm vừa dứt, duyên phận gì đó, cũng không tồn tại.
Đã sớm nên biết… A…
Chưa từng nghe anh nói một câu, suy nghĩ hoài niệm trong lòng anh.
Trương Khải Sơn… anh quay đầu lại nhìn xem…
Sau lưng đau quá, ngực cũng đau dữ dội, hình xăm cháy bỏng vào trong máu, từng tấc từng tấc xé rách mạch máu, nóng quá.
Người sắp chết, lời nói cũng nhiều.
Cầu xin anh… quay đầu lại nhìn xem…
Tôi còn có lời chưa từng nói với anh…
Sớm nên đối mặt, đến chết không đổi.
“Tôi yêu anh.”
Chống một cây gậy đen, đỉnh đầu đội nón tơi, đường núi lát đầy đá xanh, mưa rừng rả rích khiến gò má ướt đẫm lại thật mát mẻ.
“Hồng ban chủ.”
Hai tay chắp lại, ôm ngực khom lưng cúi đầu nói: “Chủ trì.”
“Làm phiền Hồng lão bản.”
“Khách khí.”
Trống lớn thảnh thơi, trống một mặt dồn dập như mưa đá; nhịp phách tựa như nhuốm hơi nước, tiếng gõ đùng đυ.c mơ hồ; chiêng lớn chiêng nhỏ từng cái từng cái khua lên lanh lảnh, truyền ra mấy dặm đường núi; ê ê a a mê mê hoặc hoặc, nhạc hoan lạc cũng chỉ thế là cùng…
“Hai mươi hai vỡ trâm cài, tiếng người réo gọi a cha
Lê viên nay đã mười hai năm, gập ghềnh trắc trở chín trăm ngày
Giáo phường tay áo say sớm sớm, tiêu phòng canh năm thức trắng đêm
Dám hỏi người mê có từng hối, tướng quân a đáng sợ lời người”
Hát hết một đời vắng lạnh, hai đời khôn khéo, vì đâu tự mình hát đến hồ đồ.
Có chăng tiền lệ đào kép xuất gia làm hòa thượng? Mơ hồ suy nghĩ, đến già làm người xuất gia, tẩy sạch uế vật trong mồ, nghe một ít kinh Phật, thanh tâm quả dục, cũng thấy đủ rồi.
Đến rồi.
Thanh sam áo vải, bộ dạng không mặc quân trang, giống như thanh niên nhà nông, giấu đi một bụng xảo quyệt, thành thành thật thật, đạm đạm bình bình, cứ thế sống qua ngày.
Con hát không phải đều sống trong vở hí sao? Hát nhiều rồi, thì tiến vào. Năm lại năm, cũng lạnh nhạt tình cảm người kia.
Đây là năm thứ mấy quen biết Trương Khải Sơn? Thôi thôi, vì sao hắn vừa tới, lại trở nên câu nệ? Không phải chỉ… không phải chỉ là thêm một khán giả sao.
Người cực ác nào có ai chết già, chẳng lẽ hắn muốn xem hết những vở hí cả đời này. Áo mũ ngồi đầy, nhỡ như ngày nào đó thiếu một mình hắn… tôi, chỉ toàn nghĩ những cái linh tinh, sao có thể chứ!
“Hồng lão bản.”
“Trương Đại Phật gia.”
“Lần này tính toán quyên góp bao nhiêu?”
“Tính toán kỹ lưỡng, đủ chủ trì xây dựng thêm một tòa miếu nhỏ, làm thêm chút việc thiện thôi.”
“Người lương thiện, cuối cùng có một ngày sẽ được thiện báo.”
Đứng ngay ngắn trước cửa miếu, cung kính chắp hai tay, vái ba vái.
Một vái, cầu xin sức khỏe phu nhân có chuyển biến tốt.
Hai vái, nguyện Lê viên Hồng gia đời đời thịnh vượng.
Ba vái, mong thái bình thịnh thế, an cư lạc nghiệp.
“Đều nói Hồng Nhị tôi vái cái gì, không được cái gì.”
“Không ngại anh tới vái Trương Đại Phật gia thử xem?”
“Sợ không muốn cũng phải vái mới phải.”
“Nói đùa.”
“Có thể hỏi Phật gia một chuyện được không?”
“Cứ nói đừng ngại.”
“Phật của tôi tu hành, ngàn bước nở sen, mỗi hoa một mặt, mỗi mặt một duyên, không biết mặt duyên của Trương Đại Phật gia, tôi có thể thấy được bao nhiêu?”
“Mỗi duyên một niệm, mỗi niệm một thương. Trương Khải Sơn chẳng qua là người phàm tục, quốc gia một mặt, mình anh một mặt.”
“Giải thích thế nào?”
“Chỉ đối với anh, trăm vạn chuyện, không lừa không gạt.”
“Tận cùng tự mãn lòng thu. Lại cần gì, bình sinh thêm lắm hận.
Ngắm biên tái thê lương, phần mộ giai nhân; vùi trong cỏ mục, xương ngựa đài không.
Sông xuôi về bắc, bắc đẩu trời nam, sương nhuộm tóc mai người chóng già.
Chàng không tin, quay đầu hướng gió Tây, trăm chuyện sầu ai.”( 1)
Gấp lại quạt giấy, liên tục gõ vào lòng bàn tay, một trận mưa thu, giội sạch trăm hình thái nhân gian. Tiếng kèn khất lật cực kỳ bi ai, oán nữ si nhi, lại muốn thời tiết thay đổi.
“Tôi thích anh.”
“Hả?”
“Nhị Nguyệt Hồng tôi, thích anh.”
“Tại sao… tại sao…”
“Suỵt…”
“…”
“Hôm nay coi như lời hát thôi, người trong hí đọc lời, không cần xem là thật.”
“… được.”
Kỳ thực nhân sinh trôi qua ở giữa điều anh nghĩ, và điều tôi nghĩ, đại khái hiểm lầm chính là như vậy mới có chăng. Bỏ lỡ không phải là sai, là trôi qua.
“Đừng quá đau lòng, Hồng lão bản, nén bi thương thuận theo biến hóa.”
“Vị nằm dưới lòng đất kia là phu nhân tôi, Trương Khải Sơn, đau tang vợ, làm sao anh có thể hiểu được?”
“Phường thô lỗ, tang cha tang mẹ tang huynh đệ thủ túc, nếm qua trăm mùi vị, vẫn chưa từng hiểu mùi vị tang vợ. Nhưng với ta mà nói, Nhị Nguyệt Hồng không chết, đau thương chỉ là ngoài da mà thôi.”
“Mười năm bọt nước, Trương Khải Sơn, con hát tình thâm chẳng qua là như thế.”
“Anh thích ta.”
“Tôi yêu nàng.”
“So được với ta yêu anh…?”
“Anh nói cái gì?”
“Không có gì.”
“Thôi…”
“Sớm muộn anh sẽ người được, nhưng không phải bây giờ. Hai bầu rượu này mang cho anh, Trương mỗ còn có chuyện quan trọng vướng chân, đi trước cáo từ.”
【Cửu môn Đề đốc Trương Đại Phật gia, điểm ba ngọn thiên đăng ôm mỹ nhân trở về.】
“Cùng chàng đêm nay ta tuý luý. Mặc thói đời, mày ngài ghen ghét, xưa nay đều kỵ.
Cùng chàng đêm nay ta tuý luý. Mặc thói đời, mày ngài ghen ghét, xưa nay đều kỵ.
Thân thế man mác cần chi hỏi, cười nhạt một hơi chẳng nghĩ. Ngẫm chuyện cũ, điều gì đáng hối.
Một ngày hẹn ước ngàn đời mãi, duyên kiếp sau, e vẫn cùng quen biết. Lời hứa nặng, chàng hãy nhớ” (2)
“Ban chủ, mưa thu hàn khí nặng, khoác tấm áo choàng rồi lại ra cửa.”
“Không cần, dự náo nhiệt, tẩy trang cũng không cần. Nói không chừng… chính là lần cuối cùng bước ra.”
【Hết】
=====================
Chú thích:
(1) Mùa thu năm Khang Hi hai mươi mốt (1682), Nạp Lan Tính Đức phụng mệnh đi sứ xem Tuấn Long. Trong lúc đi sứ, nhìn về nơi xa đại mạc cô sơn, tâm tình uất ức. Đương khi trăn trở, bỗng nghe thấy vách núi có tiếng ầm ầm, giống như đá lăn, lại như sấm nổi. Biên giới hoang vắng dễ dàng nhuốm đầy vẻ u sầu mùa thu, cần gì phải tự mình chuốc thêm sầu khổ. Chỉ cần nhìn biên tái thê lương không người này, phần mộ Vương Chiêu Quân, vùi lấp trong cỏ dại hoang mạc kia, là đài cao năm đó Yên Chiêu vương xây dựng để cầu người hiền. Nước sông vẫn như cũ chảy về phương Bắc, đuôi sao Bắc đẩu vẫn xiên xiên về phía nam, vạn vật tự nhiên không đổi, nhưng người phiêu bạc bên ngoài tóc mai đã hoa râm, nếu người không tin, quay đầu lại nhìn quê nhà hướng đông, loại tình cảm này sẽ khiến người cảm thấy vạn sự đều ai, trăm sự sầu.
(2) Kim Lũ Khúc – Tặng Lương Phần, tác giả Nạp Lan Tính Đức, bản dịch của Điệp Luyến Hoa (thivien.net)
====================
Đúng là… tịch mịch.
Chỉ còn lại một mắt có thể nhìn được, trông thấy nửa bên nền tuyết, nửa bên trời xanh lam. Nếu là ngã ngửa thì tốt rồi, nhưng thật không còn sức… trở mình nữa.
Trương Khải Sơn, sao anh không quay đầu lại nhìn xem.
Mệt quá, nhắm mắt thôi, kéo dài chút hơi tàn còn không bằng sớm về nơi thanh tịnh.
Đầu đau muốn vỡ ra. Hơi thở vẫn ấm dịu, nặng nề hòa tan tuyết, làm ướt nửa bên mặt.
Trương Khải Sơn…
Những gì nợ anh đều đã trả xong, đoạn tình cảm này, Nhị Nguyệt Hồng tôi không thẹn với lương tâm.
Đi nhanh như vậy làm gì. Nửa phần hồn cũng không muốn cùng anh dây dưa mơ hồ, cầu Nại Hà, canh Mạnh Bà, đá Tam Sinh… cũng đừng quan hệ gì nữa, quá mệt mỏi, không thể động đậy nữa.
Muốn biết có từng oán hận anh hay chăng?
Trương Khải Sơn, anh quay đầu lại nhìn xem.
Thật là ứng với lời kia, nếu một ngày kia tôi chết ở trong tù, mục rữa trong lòng đất, người kia cũng tuyệt sẽ không nhìn lâu thêm một chút.
Sớm biết hiện tại một phen sa sút, chết không chỗ chôn, cần gì ban đầu đến náo loạn Trương gia phủ nghiêng trời lệch đất, ném đi lễ nghĩa, buông bỏ tư thái, mất hết mặt mũi, chỉ để hỏi anh một câu, Nhị Nguyệt Hồng tôi, được xem là gì vậy?
Không lừa không dối, hứa hẹn đã đi đâu?
Vốn là nam tử hán, đổ máu không đổ lệ, thiếu quyết đoán quả thực không thể thành đại sự.
Trương Khải Sơn… anh quay đầu lại nhìn xem.
Tính ra tôi ở chỗ anh không thể coi là trải qua đời người thành công xuất sắc, hủy hoại cuộc sống gần nửa đời của anh, nói tôi thế nào cũng được, nịnh bợ, hèn hạ, tôi đáng tội.
Trương Khải Sơn, sống tốt nửa đời sau, thay tôi nhìn xem, thiên hạ yên ổn, thái bình thịnh thể, vinh cảnh Lê viên, vợ con ân ái, con cháu chơi đùa dưới gối là dáng vẻ gì.
Trương Khải Sơn, anh quay đầu lại nhìn xem…
Người chưa vong, quang cảnh như thế nào.
Duyên phận xóa sạch thôi? Kiếp sau thôi chớ dây dưa. Quá cực khổ, tôi nói là… quá mệt mỏi, cũng không kiên trì nổi nữa.
Tôi cho rằng chỉ là duyên phận mong manh, cảm tình sâu đậm, quay đầu lại… mới hiểu được tất cả đều ngược lại. Tất cả tình cảm cho tới nay đều là tôi đơn phương trả giá, ngay từ đầu chỉ là… tình cảm vừa dứt, duyên phận gì đó, cũng không tồn tại.
Đã sớm nên biết… A…
Chưa từng nghe anh nói một câu, suy nghĩ hoài niệm trong lòng anh.
Trương Khải Sơn… anh quay đầu lại nhìn xem…
Sau lưng đau quá, ngực cũng đau dữ dội, hình xăm cháy bỏng vào trong máu, từng tấc từng tấc xé rách mạch máu, nóng quá.
Người sắp chết, lời nói cũng nhiều.
Cầu xin anh… quay đầu lại nhìn xem…
Tôi còn có lời chưa từng nói với anh…
Sớm nên đối mặt, đến chết không đổi.
“Tôi yêu anh.”
Chống một cây gậy đen, đỉnh đầu đội nón tơi, đường núi lát đầy đá xanh, mưa rừng rả rích khiến gò má ướt đẫm lại thật mát mẻ.
“Hồng ban chủ.”
Hai tay chắp lại, ôm ngực khom lưng cúi đầu nói: “Chủ trì.”
“Làm phiền Hồng lão bản.”
“Khách khí.”
Trống lớn thảnh thơi, trống một mặt dồn dập như mưa đá; nhịp phách tựa như nhuốm hơi nước, tiếng gõ đùng đυ.c mơ hồ; chiêng lớn chiêng nhỏ từng cái từng cái khua lên lanh lảnh, truyền ra mấy dặm đường núi; ê ê a a mê mê hoặc hoặc, nhạc hoan lạc cũng chỉ thế là cùng…
“Hai mươi hai vỡ trâm cài, tiếng người réo gọi a cha
Lê viên nay đã mười hai năm, gập ghềnh trắc trở chín trăm ngày
Giáo phường tay áo say sớm sớm, tiêu phòng canh năm thức trắng đêm
Dám hỏi người mê có từng hối, tướng quân a đáng sợ lời người”
Hát hết một đời vắng lạnh, hai đời khôn khéo, vì đâu tự mình hát đến hồ đồ.
Có chăng tiền lệ đào kép xuất gia làm hòa thượng? Mơ hồ suy nghĩ, đến già làm người xuất gia, tẩy sạch uế vật trong mồ, nghe một ít kinh Phật, thanh tâm quả dục, cũng thấy đủ rồi.
Đến rồi.
Thanh sam áo vải, bộ dạng không mặc quân trang, giống như thanh niên nhà nông, giấu đi một bụng xảo quyệt, thành thành thật thật, đạm đạm bình bình, cứ thế sống qua ngày.
Con hát không phải đều sống trong vở hí sao? Hát nhiều rồi, thì tiến vào. Năm lại năm, cũng lạnh nhạt tình cảm người kia.
Đây là năm thứ mấy quen biết Trương Khải Sơn? Thôi thôi, vì sao hắn vừa tới, lại trở nên câu nệ? Không phải chỉ… không phải chỉ là thêm một khán giả sao.
Người cực ác nào có ai chết già, chẳng lẽ hắn muốn xem hết những vở hí cả đời này. Áo mũ ngồi đầy, nhỡ như ngày nào đó thiếu một mình hắn… tôi, chỉ toàn nghĩ những cái linh tinh, sao có thể chứ!
“Hồng lão bản.”
“Trương Đại Phật gia.”
“Lần này tính toán quyên góp bao nhiêu?”
“Tính toán kỹ lưỡng, đủ chủ trì xây dựng thêm một tòa miếu nhỏ, làm thêm chút việc thiện thôi.”
“Người lương thiện, cuối cùng có một ngày sẽ được thiện báo.”
Đứng ngay ngắn trước cửa miếu, cung kính chắp hai tay, vái ba vái.
Một vái, cầu xin sức khỏe phu nhân có chuyển biến tốt.
Hai vái, nguyện Lê viên Hồng gia đời đời thịnh vượng.
Ba vái, mong thái bình thịnh thế, an cư lạc nghiệp.
“Đều nói Hồng Nhị tôi vái cái gì, không được cái gì.”
“Không ngại anh tới vái Trương Đại Phật gia thử xem?”
“Sợ không muốn cũng phải vái mới phải.”
“Nói đùa.”
“Có thể hỏi Phật gia một chuyện được không?”
“Cứ nói đừng ngại.”
“Phật của tôi tu hành, ngàn bước nở sen, mỗi hoa một mặt, mỗi mặt một duyên, không biết mặt duyên của Trương Đại Phật gia, tôi có thể thấy được bao nhiêu?”
“Mỗi duyên một niệm, mỗi niệm một thương. Trương Khải Sơn chẳng qua là người phàm tục, quốc gia một mặt, mình anh một mặt.”
“Giải thích thế nào?”
“Chỉ đối với anh, trăm vạn chuyện, không lừa không gạt.”
“Tận cùng tự mãn lòng thu. Lại cần gì, bình sinh thêm lắm hận.
Ngắm biên tái thê lương, phần mộ giai nhân; vùi trong cỏ mục, xương ngựa đài không.
Sông xuôi về bắc, bắc đẩu trời nam, sương nhuộm tóc mai người chóng già.
Chàng không tin, quay đầu hướng gió Tây, trăm chuyện sầu ai.”( 1)
Gấp lại quạt giấy, liên tục gõ vào lòng bàn tay, một trận mưa thu, giội sạch trăm hình thái nhân gian. Tiếng kèn khất lật cực kỳ bi ai, oán nữ si nhi, lại muốn thời tiết thay đổi.
“Tôi thích anh.”
“Hả?”
“Nhị Nguyệt Hồng tôi, thích anh.”
“Tại sao… tại sao…”
“Suỵt…”
“…”
“Hôm nay coi như lời hát thôi, người trong hí đọc lời, không cần xem là thật.”
“… được.”
Kỳ thực nhân sinh trôi qua ở giữa điều anh nghĩ, và điều tôi nghĩ, đại khái hiểm lầm chính là như vậy mới có chăng. Bỏ lỡ không phải là sai, là trôi qua.
“Đừng quá đau lòng, Hồng lão bản, nén bi thương thuận theo biến hóa.”
“Vị nằm dưới lòng đất kia là phu nhân tôi, Trương Khải Sơn, đau tang vợ, làm sao anh có thể hiểu được?”
“Phường thô lỗ, tang cha tang mẹ tang huynh đệ thủ túc, nếm qua trăm mùi vị, vẫn chưa từng hiểu mùi vị tang vợ. Nhưng với ta mà nói, Nhị Nguyệt Hồng không chết, đau thương chỉ là ngoài da mà thôi.”
“Mười năm bọt nước, Trương Khải Sơn, con hát tình thâm chẳng qua là như thế.”
“Anh thích ta.”
“Tôi yêu nàng.”
“So được với ta yêu anh…?”
“Anh nói cái gì?”
“Không có gì.”
“Thôi…”
“Sớm muộn anh sẽ người được, nhưng không phải bây giờ. Hai bầu rượu này mang cho anh, Trương mỗ còn có chuyện quan trọng vướng chân, đi trước cáo từ.”
【Cửu môn Đề đốc Trương Đại Phật gia, điểm ba ngọn thiên đăng ôm mỹ nhân trở về.】
“Cùng chàng đêm nay ta tuý luý. Mặc thói đời, mày ngài ghen ghét, xưa nay đều kỵ.
Cùng chàng đêm nay ta tuý luý. Mặc thói đời, mày ngài ghen ghét, xưa nay đều kỵ.
Thân thế man mác cần chi hỏi, cười nhạt một hơi chẳng nghĩ. Ngẫm chuyện cũ, điều gì đáng hối.
Một ngày hẹn ước ngàn đời mãi, duyên kiếp sau, e vẫn cùng quen biết. Lời hứa nặng, chàng hãy nhớ” (2)
“Ban chủ, mưa thu hàn khí nặng, khoác tấm áo choàng rồi lại ra cửa.”
“Không cần, dự náo nhiệt, tẩy trang cũng không cần. Nói không chừng… chính là lần cuối cùng bước ra.”
【Hết】
=====================
Chú thích:
(1) Mùa thu năm Khang Hi hai mươi mốt (1682), Nạp Lan Tính Đức phụng mệnh đi sứ xem Tuấn Long. Trong lúc đi sứ, nhìn về nơi xa đại mạc cô sơn, tâm tình uất ức. Đương khi trăn trở, bỗng nghe thấy vách núi có tiếng ầm ầm, giống như đá lăn, lại như sấm nổi. Biên giới hoang vắng dễ dàng nhuốm đầy vẻ u sầu mùa thu, cần gì phải tự mình chuốc thêm sầu khổ. Chỉ cần nhìn biên tái thê lương không người này, phần mộ Vương Chiêu Quân, vùi lấp trong cỏ dại hoang mạc kia, là đài cao năm đó Yên Chiêu vương xây dựng để cầu người hiền. Nước sông vẫn như cũ chảy về phương Bắc, đuôi sao Bắc đẩu vẫn xiên xiên về phía nam, vạn vật tự nhiên không đổi, nhưng người phiêu bạc bên ngoài tóc mai đã hoa râm, nếu người không tin, quay đầu lại nhìn quê nhà hướng đông, loại tình cảm này sẽ khiến người cảm thấy vạn sự đều ai, trăm sự sầu.
(2) Kim Lũ Khúc – Tặng Lương Phần, tác giả Nạp Lan Tính Đức, bản dịch của Điệp Luyến Hoa (thivien.net)
