Chương 4; đánh giá truyện
Charles Nodier một nhà văn Pháp cũng chuyên viết truyện cổ tích đầu thế
kỷ 19 đã đánh giá bản dịch của Antoine Galland như sau: “Bản dịch của
AntoineGalland là một tác phẩm có thể coi là kinh điển trong thể loại văn
học này, và nếu nó có phải chịu vài điều chê trách của những nhà Đông
phương học nào đó mê tín sự trung thành với các nguyên tác, ấy là vì những
vị này coi trọng lợi ích ngành học thuật chuộng màu sắc xa lạ của họ hơn là
tinh thần của ngôn ngữ và những yêu cầu của nền văn học dân tộc chúng
ta… Chúng tôi quả quyết rằng lẽ ra người ta phải thông cảm hơn với trí
thông minh và sự tinh tế của Antoine Galland đã gạt bỏ ra khỏi các truyện
xinh xắn ấy những hình tượng chói chang, nhiều chi tiết nhạt nhẽo, những sự
trùng lặp vô bổ chỉ có thể làm giảm sút hứng thú trong một ngôn ngữ bóng
bẩy nhưng chính xác, bất kỳ ở đâu cũng muốn kết hợp tính gợi cảm và tính
chuẩn xác (là tiếng Pháp).”
Nhà văn Gaston Picard gần đây khi soát lại bản dịch của Galland để cho in
lại (bản in năm 1962) sau khi trích dẫn ý kiến của tạp chí Bách khoa đã hóm
hỉnh nhận xét thêm: Antoine Galland ý tứ hơn nhiều so với tiểu thư
Sêhêrazát, người mới hôm qua đây còn là một trinh nữ. Ông sợ làm chối tai
bạn đọc tuy không còn là thơ dại như Đináczát song cũng không có đôi tai
ưa nghe những chuyện sỗ sàng như đôi tai bạo chúa Saria. Khác với
Mardrus, AntoineGalland không quan tâm dịch các vần thơ. Có lẽ ông khôngmuốn để người đọc phải sốt ruột.
Với những truyện hấp dẫn thế này, ai chẳng nóng lòng muốn biết kết cục
rồi sẽ ra sao. Vả chăng, chẳng phải là chất thơ đã thấm đượm mọi dòng, mọi
trang của truyện A Rập đó sao? Đây là văn học dân gian. Tuy đề tặng một
hầu tước phu nhân, song thật ra Antoine Galland khi dịch đã nghĩ tới những
độc giả bình thường, các tầng lớp đông đảo – và chính điều đó quyết định
một phần rất lớn thành công của ông. Nhờ vậy, tập truyện mau chóng phổ
cập rộng rãi tuy sau khi bị cắt xén, lược dịch và chọn lọc, vẫn còn dài tới gần
hai nghìn trang.
Còn J. C. Mardrus thì xuất phát từ một quan điểm khác. Không phải ngẫu
nhiên mà toàn bộ bản dịch của ông để tặng Stéphane Mallarmé và tập I để
tặng Paul Valérỵ – hai nhà thơ bí hiểm. Vì những lẽ đó, một số nhà phê bình
có xu hướng coi bản dịch của Mardrus nặng tính chất một công trình nghiên
cứu phong tục hơn là một tác phẩm văn học. Và cũng chính vì lẽ đó Nhà
xuất bản Kim Đồng lần này giới thiệu Nghìn lẻ một đêm qua bản dịch của
Antoine Galland.
kỷ 19 đã đánh giá bản dịch của Antoine Galland như sau: “Bản dịch của
AntoineGalland là một tác phẩm có thể coi là kinh điển trong thể loại văn
học này, và nếu nó có phải chịu vài điều chê trách của những nhà Đông
phương học nào đó mê tín sự trung thành với các nguyên tác, ấy là vì những
vị này coi trọng lợi ích ngành học thuật chuộng màu sắc xa lạ của họ hơn là
tinh thần của ngôn ngữ và những yêu cầu của nền văn học dân tộc chúng
ta… Chúng tôi quả quyết rằng lẽ ra người ta phải thông cảm hơn với trí
thông minh và sự tinh tế của Antoine Galland đã gạt bỏ ra khỏi các truyện
xinh xắn ấy những hình tượng chói chang, nhiều chi tiết nhạt nhẽo, những sự
trùng lặp vô bổ chỉ có thể làm giảm sút hứng thú trong một ngôn ngữ bóng
chuẩn xác (là tiếng Pháp).”
Nhà văn Gaston Picard gần đây khi soát lại bản dịch của Galland để cho in
lại (bản in năm 1962) sau khi trích dẫn ý kiến của tạp chí Bách khoa đã hóm
hỉnh nhận xét thêm: Antoine Galland ý tứ hơn nhiều so với tiểu thư
Sêhêrazát, người mới hôm qua đây còn là một trinh nữ. Ông sợ làm chối tai
bạn đọc tuy không còn là thơ dại như Đináczát song cũng không có đôi tai
ưa nghe những chuyện sỗ sàng như đôi tai bạo chúa Saria. Khác với
Mardrus, AntoineGalland không quan tâm dịch các vần thơ. Có lẽ ông khôngmuốn để người đọc phải sốt ruột.
Với những truyện hấp dẫn thế này, ai chẳng nóng lòng muốn biết kết cục
rồi sẽ ra sao. Vả chăng, chẳng phải là chất thơ đã thấm đượm mọi dòng, mọi
hầu tước phu nhân, song thật ra Antoine Galland khi dịch đã nghĩ tới những
độc giả bình thường, các tầng lớp đông đảo – và chính điều đó quyết định
một phần rất lớn thành công của ông. Nhờ vậy, tập truyện mau chóng phổ
cập rộng rãi tuy sau khi bị cắt xén, lược dịch và chọn lọc, vẫn còn dài tới gần
hai nghìn trang.
Còn J. C. Mardrus thì xuất phát từ một quan điểm khác. Không phải ngẫu
nhiên mà toàn bộ bản dịch của ông để tặng Stéphane Mallarmé và tập I để
tặng Paul Valérỵ – hai nhà thơ bí hiểm. Vì những lẽ đó, một số nhà phê bình
có xu hướng coi bản dịch của Mardrus nặng tính chất một công trình nghiên
cứu phong tục hơn là một tác phẩm văn học. Và cũng chính vì lẽ đó Nhà
xuất bản Kim Đồng lần này giới thiệu Nghìn lẻ một đêm qua bản dịch của
