Trước Vòng Chung Kết

Tối đó, anh Sáu ăn ít hơn lệ thường.

Nuốt qua loa hai chén cơm, anh buông đũa và cầm ly nước ra ngồi một mình trước hiên.

Lát sau, Tân chạy ra ngồi cạnh anh Sáu. Nó quan sát anh một hồi rồi rụt rè hỏi:

- Bộ anh buồn hả?

- Ừ.

- Tại đội Cảng thua hả?

- Ừ.

- Vậy mà hồi chiều lúc đội Cảng thua, anh lại vỗ tay?

- Ðâu phải anh vỗ tay vì đội Cảng thua mà là vì bàn thắng đẹp của đội Hải Quan.

Tân im lặng. Nó nghĩ ngợi một lúc rồi đột nhiên tuyên bố:

- Anh không vô tư.

- Cái gì? - Anh Sáu sửng sốt.

- Nếu anh vô tư thì ai thắng ai thua cũng được, mắc gì anh buồn!

Anh Sáu bật cười:

- Ðâu phải vậy! Vô tư hay không là thái độ thưởng thức trên sân, tức là không thiên vị đội nhà mà phải tán thưởng những pha hay, những bàn thắng đẹp của cả hai đội. Còn tình cảm thì làm sao vô tư được. Mỗi người đều có đội mà mình yêu thích chớ. Hồi chiều anh rất mong đội Cảng thắng. Và khi đội Cảng thua làm sao anh vui nổi.
Anh Sáu nhìn thẳng vô mặt Tân:

- Em cũng vậy chớ gì?

Tân gật đầu, thừa nhận:

- Em cũng buồn.

- Ðó thấy chưa! - Anh sáu nói tiếp - Mà ai lại chẳng vậy. Chớ nếu đi coi đá bóng mà ai thắng ai thua cũng được, không hồi hộp lo âu, không vui mừng, buồn bã thì đâu có gì mà khoái. Bóng đá sở dĩ hấp dẫn một phần ở chỗ nó gắn liền tình cảm của mình với một đội bóng nào đó. Nhưng điều này không có nghĩa là mình chỉ cổ vũ đội của mình một cách thiên vị mà tỏ ra bất công với thành tích của những đội khác. Như em hồi chiều...

Tân không để cho anh Sáu nói hết. Nó đấm tay thùm thụp vô lưng anh, vùng vằng:

- Bàn thắng thứ hai của đội Hải Quan em có vỗ tay mà.

Anh Sáu cười hì hì: - Thì anh có nói xấu em đâu! Anh tính nói như em hồi chiều là một khán giả vô tư đó chớ!

Các cầu thủ đội “Sư tử” đều ngạc nhiên khi thấy thủ lĩnh Hùng bụi cắp sách đi học lớp phổ cập ban đêm. Trước đây, hồi đầu tháng chín, biết bao nhiêu người tới tận nhà kêu Hùng bụi đi học mà nó đâu có chịu nghe. Hết bác tổ trưởng dân phố tới các anh ở phường đoàn rồi các thầy cô giáo nữa, chẳng ai lay chuyển nổi ý chí sắt đá của Hùng bụi. Bà ngoại nó và dì nó nói nó còn không nghe nữa là. Vậy mà bây giờ, khi các trường phổ cập đã nhập học hơn một tháng rồi, Hùng bụi lại lò dò tới lớp, xin vô học. Các cầu thủ đội “Sư tử” thắc mắc ghê lắm. Trước đây, noi gương Hùng bụi cả bọn đều “tẩy chay” việc học văn hóa. Trừ Thuận ròm suốt ngày chơi nhong, còn thì đứa nào cũng có “nghề nghiệp” đàng hoàng. Minh Mông Cổ bán báo, Long quắn bán thuốc lá, Sơn cao giữ xe đạp, Tâm sún trông coi quán hàng, Hùng bụi và thằng Sĩ lượm giấy vụn. Ðứa nào cũng có công ăn việc làm, đi học làm cái quái gì, lại phải nhốt mình trong lớp cả buổi, tù túng thấy mồ. Dòng đời đang trôi chảy êm xuôi như vậy thì đùng mội cái, Hùng bụi đi học.
Cả bọn lập tức cử Long quắn là đứa chơi thân với Hùng bụi nhất tới gặp đội trưởng để thăm dò hư thực.

Thực ra, Hùng bụi chẳng muốn giấu giếm bạn bè chuyện đi học của mình. Hồi trước, bị ba má bỏ rơi, Hùng bụi sinh ra chán đời, không thèm đi học nữa, mặc dù lúc đó nó vừa được lên lớp hai. Bà ngoại nó và dì nó hết nói nặng tới nói nhẹ, khuyên nó tiếp tục học hành để đảm bảo tương lai. Nhưng trong hoàn cảnh đau khổ, nó chẳng tìm thấy một ý nghĩa đẹp đẽ nào trong việc học tập và nói chung, nó không còn thiết tha với bất cứ việc gì ngoài chuyện chạy nhảy rong chơi cùng bạn bè. Không dè mỗi ngày một lớn lên, nó cảm thấy việc mù chữ gây ra bao nhiêu là trở ngại trong cuộc sống hàng ngày của nó. Khi đi ngang qua rạp xi-nê, thấy tấm trang quảng cáo vô cùng hấp dẫn nhưng không làm sao đọc được tên phim, Hùng bụi bứt rứt ghê gớm. Nó chỉ đọc được mấy con số từ một đến mười. Đó là do nó thường chơi bài cào ăn tiền với tụi bạn. Còn ngoài ra thì mù tịt. Hùng bụi thỉnh thoảng lại âm thầm đau khổ với ý nghĩ đó. Nhất là gần đây, thằng Tân “lòe” nó về cuốn luật bóng đá khiến mỗi lần nghĩ tới, nó lại tức anh ách. Rồi chuyện đọc báo, chuyện tấm bảng tỉ số trên sân vận động Thống Nhất nữa. Thế là Hùng bụi quyết định đi học trước sự ngạc nhiên và sung sướиɠ của bà ngoại nó và dì nó.
Thoạt đầu, nó tính rủ rê thêm vài đứa trong đội “Sư tử” cùng đi cho vui. Nhưng nghĩ đi nghĩ lại, nó đành thôi. Trước đây, nó đã từng tuyên bố hùng hồn “Ở nhà đi lượm bao ny-lông, khoái hơn!” trước tụi bạn, không lẽ bây giờ lại vác mặt tới rủ tụi nó đi học. Thành ra, khi thấy Long quắn mò tới, Hùng bụi mừng lắm:

- Ê, đi đâu đó mày?

Long quắn không trả lời. Nó nhìn Hùng bụi từ đầu tới chân như đang quan sát một hiện tượng lạ.

- Bộ tao lạ lắm sao mà mày nhìn kỹ vậy? - Hùng bụi nhăn nhó.

Long quắn vẫn không trả lời. Nó hỏi:

- Nghe nói mày đi học hả?

- Ừ! - Hùng bụi đáp bằng một giọng cảnh giác.

Long quắn bắt đầu chất vấn:

- Sao hôm trước mày nói không thèm đi học?

Hùng bụi quay mặt đi chỗ khác:

- Thì hôm trước khác hôm nay khác...

Long quắn vỗ tay lên thùng thuốc lá:

- Tụi nó nói mày thất hứa.

Hùng bụi nhún vai:

- Tao có hứa hồi nào đâu.

- Mày không hứa nhưng mày nói. Nói cũng như hứa! - Long quắn vẫn không chịu thôi.

Hùng bụi biết khó lòng giải thích cho vị sứ giả này hiểu ra mọi chuyện. Nó nhíu mày tính kế:

- Mày muốn đọc sách không?

Long quắn trợn mắt:

- Mày mà có sách?

- Ðâu có. Ðây là sách của dì tao. Cuốn “Cuộc phiêu lưu của Rô-bin-xơn”. Hay lắm!

- À, tưởng gì! Tao coi phim đó rồi!

Hùng bụi trề môi:

- Phim khác, sách khác chớ! Sách hay hơn gấp ngàn lần!

Thấy Long quắn có vẻ thèm thuồng, Hùng bụi tấn công thêm:

- Mày đọc không? Cuốn sách dày hơn hai trăm trang lận. Tao chạy vô lấy ày mượn nghe. Nghe Hùng bụi quảng cáo cuốn sách dày tới hơn hai trăm trang, Long quắn muốn nổi da gà. Trong bọn chỉ có Minh Mông Cổ, Tâm sún và Long quắn là biết chữ. Nhưng so với hai đứa kia thì Long quắn kém hơn nhiều. Tâm sún và Minh Mông Cổ cầm tờ báo đọc làu làu, còn Long quắn thì phải đánh vần vất vả từng chữ một. Một cuốn truyện tranh mười sáu trang, không bao lăm chữ mà Long quắn đọc cả buổi mới xong. Do đó, khi nghe Hùng bụi có hảo ý ượn cuốn “Rô-bin-xơn”, Long quắn thở dài:

- Thôi, tao không đọc đâu.

Hùng bụi giả bộ ngạc nhiên:

- Ủa, sao vậy? Bộ mày chê dở hả?

- Ðâu có! - Long quắn gãi đầu - Sách dày quá tao đọc không nổi. Mày có cuốn nào mỏng mỏng không?

- Sách của dì tao cuốn nào cũng dày không hà. Có cả truyện Tề Thiên Ðại Thánh nữa.

Long quắn liếʍ môi:

- Cũng hai trăm trang hả?

Hùng bụi cười tươi như hoa:

- Ðâu có! Khoảng ba trăm trang lận!

Long quắn nheo mắt nhìn bạn:

- Thôi đi! Mày đừng có chơi xỏ tao. Tao cóc thèm đọc thứ sách của mày!

Thấy thời cơ đã chín muồi, Hùng bụi kết thúc cuộc nói chuyện bằng cách nhe răng tuyên truyền:

- Vậy mà không chịu đi học!

- Mày cũng đâu có đọc được chữ nào mà đòi bày khôn tao! - Long quắn khịt mũi. - Vậy tao mới đi học.

- Mày làm như đi học là đọc được liền không bằng.

- Chớ sao nữa!

- Xạo!

- Thiệt! Anh Long nói rõ ràng. Long quắn chớp mắt:

- Anh Long nói vậy hả?

- Ừ, chính ảnh nói mà! Ðó, mày không thấy tụi “Mũi tên vàng” sao?

- Tụi nó học lâu rồi chớ bộ.

- Thì mình học một thời gian cũng bằng tụi nó thôi, cũng lâu vậy!