Chương 66: Mua quan bán tước
Nghe Nguyễn Vô Niệm nói xong Lê Bang Cơ và Lê Khang không khỏi giật mình. Không ngờ vấn đề mà cả triều đình phải bó tay, đến hỏi Nguyễn Vô Niệm hắn lại nói rằng hắn có đến hai cách, thử hỏi ai mà chịu nổi. Lê Bang Cơ nói.
- Hiền để thử nói ngu huynh nghe một chút xem.
Nguyễn Niệm sắp xếp lại từ ngữ một chút nói.
- Đệ thực sự có hai cách, thế nhưng hai cách này nói ra e rằng sẽ bị triều đình phản đối rất lớn. Cách thứ nhất chính là để thương nhân, người giàu ở vùng Tây Đạo, thậm chí là ở các đạo khác bỏ lương, bỏ tiền để khơi thông đường sông, đổi lại bọn hắn sẽ được đảm bảo quyền thu phí đi lại đường sông ở đây trong mười năm. Có nghĩa là những tàu thuyền đi qua những đoạn sông, kênh mà bọn hắn đảm nhiệm xây dựng thì bọn hắn có thể thu một loại phí gọi là phí đi lại như triều đình thu thế đường sông vậy. Đương nhiên nếu đã có bọn chúng thu phí thì triều định phải bỏ các trạm thuế kiểm soát trong vòng mười năm không thể thu thuế được ở những nơi này mà chỉ giữ lại các trạm kiểm soát hàng hoá, thế nhưng bù lại Đại Việt sẽ có một đoạn sông rộng rãi, các con sông được kết nối với nhau giúp giao thông vừa thuận tiện, lại có thể chống hạn.
Nguyễn Vô Niệm nói chính là một hình thức BOT, thay thế thuế của triều đình tính sang tư nhân. Thế nhưng trong đầu Nguyễn Vô Niệm suy nghĩ nếu như tin tức này được tung ra, khả năng cao những nhà đầu tư có thể là những thương nhân người Hoa mà không phải là thương nhân người Việt. Bởi người Việt hiện tại không có mấy người có đủ tài sản cũng như sự nhạy bén với thương trường như thương nhân người Hoa.
Lê Bang Cơ nghe Nguyễn Vô Niệm nói xong không khỏi ngạc nhiên, hắn chưa từng nghe cách này bao giờ, thế nhưng hắn có chút thất vọng nói.
- Không được, các quan lại triều đình sẽ không bao giờ chấp nhận việc thuế bị thất thu bằng cách như thế.
Đám quan lại triều đình chính là một đám người chỉ muốn ăn vào nhưng không muốn nhả ra, bọn hắn muốn thu lợi nhưng không muốn đầu tư, quen sử dụng lực lượng lao động miễn phí theo chế độ lao dịch từ dân chúng, bọn hắn không nghĩ triều đình sẽ phải nhượng ra quyền thu phí đường sông, nếu có thể bọn hắn ước gì đám thương nhân kia sẽ tình nguyện bỏ tiền ra xây dựng đường sông cho triều đình thu phí.
- Như vậy, cách thứ hai thì sao?
Lê Khang hỏi, hắn cũng cùng quan điểm Lê Bang Cơ, rõ ràng cách thứ nhất này đám quan lại sẽ không chấp nhận được, thậm chí chính bản thân Lê Khang cũng sẽ không chấp nhận. Nguyễn Vô Niệm cũng không hề thất vọng, hắn biết rõ ràng suy nghĩ của đám người này là như thế nào, vì vậy hắn nói luôn cách thứ hai.
- Cách thứ hai này lại có hơi phức tạp hơn một chút, nhưng nói đơn giản ra chính là bán chức quan.
Lê Bang Cơ vừa nghe xong không khỏi kinh hãi nói.
- Bán quan chức? Hiền đệ, ngu huynh không phải chê đệ ngu ngốc nhưng đệ sao lại có thể đưa ra một chủ ý cùi bắp như thế? Chẳng lẽ đệ không biết mua quan bán tước là biểu hiện suy tàn của quốc gia sao? Đại Việt tuy là đất nghèo thế nhưng nào suy sụp đến nổi phải đem quan tước đi bán. Chẳng lẽ đệ muốn bệ hạ phải như Trần Dụ tông hoàng đế ư?
Dụ Tông là vua thứ bảy của nhà Trần, cũng là hoàng đế đầu tiên cho phép việc mua quan bán tước diễn ra, Dụ Tông đem chức Tri huyện (tòng thất phẩm) và các chức phó cho các quan cao cấp (chánh thất phẩm) bán tràn lan để đổi lấy thóc lương phục vụ cho việc xây dựng cung điện, đánh bạc, ăn chơi sa xỉ của chính bản thân mình, kết quả triều Trần từ đây mà suy.
Bởi vì vậy Lê Bang Cơ vô cùng đau lòng, bởi hiền đệ đưa ra chủ ý như thế chẳng khác nào nói hắn học theo Dụ Tông, trở thành tội nhân của họ Lê hay sao. Lê Bang Cơ không dám nhận mình là minh quân, nhưng chắc chắn hắn không phải là một hôn quân như vậy.
Nguyễn Vô Niệm cười nói.
- Huynh trưởng lại nghĩ đi đâu đấy. Đệ làm sao dám để bệ hạ như Trần Dụ Tông được. Ý để nói ở đây là triều đình lập nên một chế độ tản quan hư chức. Nếu ở trung ương có thể phong cấp cho con cái các quan đại thần, vương công quý tộc, bọn họ thân mang quan chức, lãnh lương từ triều đình, thế nhưng không có thực quyền quản lý, không tham gia vào triều chính, bệ hạ có thể dùng những chức này để thưởng công cho các công thần đã không thể tiếp tục phong thưởng bằng cách ban cho con cái của họ.
Lê Bang Cơ nghe đến đây không khỏi gật đầu, thực sự nếu như chế độ tản quan được thực thi có thể giải quyết được khá nhiều vấn đề ở trong triều đình hiện tại khi khai quốc công thần còn nhiều, con cái bọn hắn giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình nhưng năng lực rất có hạn, lấy mất chỗ của những người có năng lực.
Nguyễn Vô Niệm lại nói tiếp.
- Còn để giải quyết tình trạng hiện tại, chúng ta có thể treo giá một số chức quan nhàn tản từ chánh thất phẩm đến tòng bát phẩm. Bọn hắn cũng mang quan danh, thế nhưng cũng không có thực quyền, quyền lợi duy nhất của bọ họ chính là được miễn binh dịch. Ví dụ như ai dâng lên 230 hộc thì làm quan chánh thất phẩm, 160 hộc thì làm tòng thất phẩm, 140 hộc thì làm tòng bát phẩm, con cái của bọn hắn đều được miễn binh dịch. Còn ai dâng lên 100 hộc thì được thưởng một tư, chỉ được miễn binh dịch cho bản thân mà thôi. Thậm chí đối với đám mua quan triều đình còn không cần phải tốn lương, cái bọn hắn quan trọng là danh tiếng, là được miễn lao dịch chứ thực tế bọn hắn có thừa tiền.
Thực tế kế này của Vô Niệm cũng chỉ là hợp pháp hoá một số tình trạng “mua quan” ở dưới địa phương mà thôi, ví dụ như nói đến chức xã quan, tuy nói là dân chúng trong xã sẽ bầu cử công bằng, thế nhưng làm gì có chuyện công bằng ở đây, xã quan cũng sẽ là nằm trong những nhà địa chủ giàu có trong xã mà thôi. Hay nói đến việc binh dịch, lao dịch, một lần đến lượt các nhà giàu sẽ tìm cách đút lót để trốn, hoặc tìm người đi thay, khi đó bọn hắn vẫn trống được nghĩa vụ với hoàng đế, trong khi tiền thì triều đình không thu được. Nói trắng ra, đây chính là một xã hội phân chia giai cấp, khi người có tiền, đồng nghĩa với việc bọn hắn sẽ có những quyền lực nhất định, hơn hẳn những người khác.
Lê Bang Cơ không khỏi a lên một tiếng, chiêu này của Nguyễn Vô Niệm lại có thể cân nhắc, nếu như việc mua quan này có thể thực sự thực hiện thì chẳng phải quốc khố sẽ đầy bồn. Nguyễn Vô Niệm vừa nhìn sắc mặt hí hửng của Lê Bang Cơ liền biết trong lòng hắn đang nghĩ gì, Vô Niệm lập tức dội một gáo nước lạnh vào mặt hắn nói.
- Việc mua quan này một đời vua nhiều lắm cũng chỉ làm được một lần, thứ nhất nhà giàu Đại Việt không nhiều vậy, thứ hai, nếu như bán quan tràn lan giá quan không chỉ giảm, mà còn ảnh hưởng đến nền móng chính trị, khi quan lại quá nhiều thì còn ai đi lính, đi phục dịch cho triều đình nữa.
Lê Bang Cơ bị nói trúng tim đen lập tức thu hồi sắc mặt sáu hổ nói.
- Hiền đệ, ta thấy giá cả sao lại hỗn loạn như vậy, hơn nữa giá cho quan thất phẩm đến 230 hộc liệu có phải quá cao hay không?
230 hộc thóc tương đương với 1,38 tấn thóc, đối với một nền sản xuất nông nghiệp lạc hậu như hiện tại mà nói, một nhà địa chủ có được 1,38 tấn thóc không phải là một điều dễ dàng. Nguyễn Vô Niệm cười nói
- Huynh trưởng không biết, sở dĩ đệ đặt giá như vậy là có huyền cơ. Trong kinh doanh người ta gọi là hiệu ứng chim mồi. Giá cao nhất và giá thấp nhất thực tế đều rất cao so với giá trị mà nó mang lại. Hiện tại giả sử huynh trưởng là một địa chủ, nhìn vào bảng giá như thế này huynh trưởng sẽ chọn mức giá nào?
Lê Bang Cơ thầm nhớ lại bảng giá mà Nguyễn Vô Niệm vừa nêu ra, trong đầu không khỏi trầm tư, lát sau hắn nói.
- Ngu huynh sẽ chọn trật tòng thất phẩm.
Nguyễn Vô Niệm cười nói.
- Đúng vậy, trật chánh thất phẩm giá cả định rất cao, vốn dành cho những địa chủ, thương nhân rất giàu có ở Đại Việt, con số này quá ít ỏi, trong khi đó thương 1 tư tuy giá rẻ nhưng quyền lợi không lớn, như vậy chỉ còn trật tòng bát phẩm và tòng thất phẩm. Trong khi nếu trả được ở trật tòng bát phẩm thì chỉ cần cố hơn một chút xíu nữa là có thể nhảy lên được tận hai trật, vì vậy bọn hắn sẽ cảm thấy có lợi lớn, như vậy 3 trật còn lại đều là chim mồi, thứ mà đệ thật sự muốn bán chính là trật tòng thất phẩm, giá cả vừa cao nhưng vừa vặn đáp ứng đủ những tiêu chí cần thiết cho những địa chủ, thương nhân. Đại Việt cũng sẽ thu lợi tối đa từ trật tòng thất phẩm.
main cực kỳ bá đạo, phong cách cơ bắp dùng lực phục người, tay xé hằng tinh
- Hiền để thử nói ngu huynh nghe một chút xem.
Nguyễn Niệm sắp xếp lại từ ngữ một chút nói.
- Đệ thực sự có hai cách, thế nhưng hai cách này nói ra e rằng sẽ bị triều đình phản đối rất lớn. Cách thứ nhất chính là để thương nhân, người giàu ở vùng Tây Đạo, thậm chí là ở các đạo khác bỏ lương, bỏ tiền để khơi thông đường sông, đổi lại bọn hắn sẽ được đảm bảo quyền thu phí đi lại đường sông ở đây trong mười năm. Có nghĩa là những tàu thuyền đi qua những đoạn sông, kênh mà bọn hắn đảm nhiệm xây dựng thì bọn hắn có thể thu một loại phí gọi là phí đi lại như triều đình thu thế đường sông vậy. Đương nhiên nếu đã có bọn chúng thu phí thì triều định phải bỏ các trạm thuế kiểm soát trong vòng mười năm không thể thu thuế được ở những nơi này mà chỉ giữ lại các trạm kiểm soát hàng hoá, thế nhưng bù lại Đại Việt sẽ có một đoạn sông rộng rãi, các con sông được kết nối với nhau giúp giao thông vừa thuận tiện, lại có thể chống hạn.
Lê Bang Cơ nghe Nguyễn Vô Niệm nói xong không khỏi ngạc nhiên, hắn chưa từng nghe cách này bao giờ, thế nhưng hắn có chút thất vọng nói.
- Không được, các quan lại triều đình sẽ không bao giờ chấp nhận việc thuế bị thất thu bằng cách như thế.
Đám quan lại triều đình chính là một đám người chỉ muốn ăn vào nhưng không muốn nhả ra, bọn hắn muốn thu lợi nhưng không muốn đầu tư, quen sử dụng lực lượng lao động miễn phí theo chế độ lao dịch từ dân chúng, bọn hắn không nghĩ triều đình sẽ phải nhượng ra quyền thu phí đường sông, nếu có thể bọn hắn ước gì đám thương nhân kia sẽ tình nguyện bỏ tiền ra xây dựng đường sông cho triều đình thu phí.
Lê Khang hỏi, hắn cũng cùng quan điểm Lê Bang Cơ, rõ ràng cách thứ nhất này đám quan lại sẽ không chấp nhận được, thậm chí chính bản thân Lê Khang cũng sẽ không chấp nhận. Nguyễn Vô Niệm cũng không hề thất vọng, hắn biết rõ ràng suy nghĩ của đám người này là như thế nào, vì vậy hắn nói luôn cách thứ hai.
- Cách thứ hai này lại có hơi phức tạp hơn một chút, nhưng nói đơn giản ra chính là bán chức quan.
Lê Bang Cơ vừa nghe xong không khỏi kinh hãi nói.
- Bán quan chức? Hiền đệ, ngu huynh không phải chê đệ ngu ngốc nhưng đệ sao lại có thể đưa ra một chủ ý cùi bắp như thế? Chẳng lẽ đệ không biết mua quan bán tước là biểu hiện suy tàn của quốc gia sao? Đại Việt tuy là đất nghèo thế nhưng nào suy sụp đến nổi phải đem quan tước đi bán. Chẳng lẽ đệ muốn bệ hạ phải như Trần Dụ tông hoàng đế ư?
Bởi vì vậy Lê Bang Cơ vô cùng đau lòng, bởi hiền đệ đưa ra chủ ý như thế chẳng khác nào nói hắn học theo Dụ Tông, trở thành tội nhân của họ Lê hay sao. Lê Bang Cơ không dám nhận mình là minh quân, nhưng chắc chắn hắn không phải là một hôn quân như vậy.
Nguyễn Vô Niệm cười nói.
- Huynh trưởng lại nghĩ đi đâu đấy. Đệ làm sao dám để bệ hạ như Trần Dụ Tông được. Ý để nói ở đây là triều đình lập nên một chế độ tản quan hư chức. Nếu ở trung ương có thể phong cấp cho con cái các quan đại thần, vương công quý tộc, bọn họ thân mang quan chức, lãnh lương từ triều đình, thế nhưng không có thực quyền quản lý, không tham gia vào triều chính, bệ hạ có thể dùng những chức này để thưởng công cho các công thần đã không thể tiếp tục phong thưởng bằng cách ban cho con cái của họ.
Lê Bang Cơ nghe đến đây không khỏi gật đầu, thực sự nếu như chế độ tản quan được thực thi có thể giải quyết được khá nhiều vấn đề ở trong triều đình hiện tại khi khai quốc công thần còn nhiều, con cái bọn hắn giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình nhưng năng lực rất có hạn, lấy mất chỗ của những người có năng lực.
Nguyễn Vô Niệm lại nói tiếp.
- Còn để giải quyết tình trạng hiện tại, chúng ta có thể treo giá một số chức quan nhàn tản từ chánh thất phẩm đến tòng bát phẩm. Bọn hắn cũng mang quan danh, thế nhưng cũng không có thực quyền, quyền lợi duy nhất của bọ họ chính là được miễn binh dịch. Ví dụ như ai dâng lên 230 hộc thì làm quan chánh thất phẩm, 160 hộc thì làm tòng thất phẩm, 140 hộc thì làm tòng bát phẩm, con cái của bọn hắn đều được miễn binh dịch. Còn ai dâng lên 100 hộc thì được thưởng một tư, chỉ được miễn binh dịch cho bản thân mà thôi. Thậm chí đối với đám mua quan triều đình còn không cần phải tốn lương, cái bọn hắn quan trọng là danh tiếng, là được miễn lao dịch chứ thực tế bọn hắn có thừa tiền.
Thực tế kế này của Vô Niệm cũng chỉ là hợp pháp hoá một số tình trạng “mua quan” ở dưới địa phương mà thôi, ví dụ như nói đến chức xã quan, tuy nói là dân chúng trong xã sẽ bầu cử công bằng, thế nhưng làm gì có chuyện công bằng ở đây, xã quan cũng sẽ là nằm trong những nhà địa chủ giàu có trong xã mà thôi. Hay nói đến việc binh dịch, lao dịch, một lần đến lượt các nhà giàu sẽ tìm cách đút lót để trốn, hoặc tìm người đi thay, khi đó bọn hắn vẫn trống được nghĩa vụ với hoàng đế, trong khi tiền thì triều đình không thu được. Nói trắng ra, đây chính là một xã hội phân chia giai cấp, khi người có tiền, đồng nghĩa với việc bọn hắn sẽ có những quyền lực nhất định, hơn hẳn những người khác.
Lê Bang Cơ không khỏi a lên một tiếng, chiêu này của Nguyễn Vô Niệm lại có thể cân nhắc, nếu như việc mua quan này có thể thực sự thực hiện thì chẳng phải quốc khố sẽ đầy bồn. Nguyễn Vô Niệm vừa nhìn sắc mặt hí hửng của Lê Bang Cơ liền biết trong lòng hắn đang nghĩ gì, Vô Niệm lập tức dội một gáo nước lạnh vào mặt hắn nói.
- Việc mua quan này một đời vua nhiều lắm cũng chỉ làm được một lần, thứ nhất nhà giàu Đại Việt không nhiều vậy, thứ hai, nếu như bán quan tràn lan giá quan không chỉ giảm, mà còn ảnh hưởng đến nền móng chính trị, khi quan lại quá nhiều thì còn ai đi lính, đi phục dịch cho triều đình nữa.
Lê Bang Cơ bị nói trúng tim đen lập tức thu hồi sắc mặt sáu hổ nói.
- Hiền đệ, ta thấy giá cả sao lại hỗn loạn như vậy, hơn nữa giá cho quan thất phẩm đến 230 hộc liệu có phải quá cao hay không?
230 hộc thóc tương đương với 1,38 tấn thóc, đối với một nền sản xuất nông nghiệp lạc hậu như hiện tại mà nói, một nhà địa chủ có được 1,38 tấn thóc không phải là một điều dễ dàng. Nguyễn Vô Niệm cười nói
- Huynh trưởng không biết, sở dĩ đệ đặt giá như vậy là có huyền cơ. Trong kinh doanh người ta gọi là hiệu ứng chim mồi. Giá cao nhất và giá thấp nhất thực tế đều rất cao so với giá trị mà nó mang lại. Hiện tại giả sử huynh trưởng là một địa chủ, nhìn vào bảng giá như thế này huynh trưởng sẽ chọn mức giá nào?
Lê Bang Cơ thầm nhớ lại bảng giá mà Nguyễn Vô Niệm vừa nêu ra, trong đầu không khỏi trầm tư, lát sau hắn nói.
- Ngu huynh sẽ chọn trật tòng thất phẩm.
Nguyễn Vô Niệm cười nói.
- Đúng vậy, trật chánh thất phẩm giá cả định rất cao, vốn dành cho những địa chủ, thương nhân rất giàu có ở Đại Việt, con số này quá ít ỏi, trong khi đó thương 1 tư tuy giá rẻ nhưng quyền lợi không lớn, như vậy chỉ còn trật tòng bát phẩm và tòng thất phẩm. Trong khi nếu trả được ở trật tòng bát phẩm thì chỉ cần cố hơn một chút xíu nữa là có thể nhảy lên được tận hai trật, vì vậy bọn hắn sẽ cảm thấy có lợi lớn, như vậy 3 trật còn lại đều là chim mồi, thứ mà đệ thật sự muốn bán chính là trật tòng thất phẩm, giá cả vừa cao nhưng vừa vặn đáp ứng đủ những tiêu chí cần thiết cho những địa chủ, thương nhân. Đại Việt cũng sẽ thu lợi tối đa từ trật tòng thất phẩm.
main cực kỳ bá đạo, phong cách cơ bắp dùng lực phục người, tay xé hằng tinh
