Sherlock Holmes Toàn Tập

Mùa thu năm ngoái, tôi đến thăm Sherlock Holmes thì bắt gặp anh đang say sưa trò chuyện với một người đàn ông đứng tuổi có vóc người to béo, sắc mặt hồng hào, tóc màu hung đỏ rực như lửa. Tôi xin lỗi vì sự đường đột và đang định quay ra thì Holmes vội kéo tôi vào phòng.

- Watson thân mến, anh đến thật đúng lúc. - Holmes nhiệt tình nói.

- Tôi e là anh đang bận.

- Đúng thế! Tôi đang rất bận là đằng khác.

- Vậy tôi sẽ sang phòng bên cạnh đợi anh.

- Ồ không. Thưa ông Wilson, bác sĩ Watson đây là người cộng sự và là trợ thủ đắc lực của tôi trong nhiều vụ án. Tôi tin chắc trong vụ này của ông, anh ấy cũng sẽ giúp được tôi rất nhiều.

Người đàn ông to béo kia hơi nhổm dậy, gật đầu chào tôi, cặp mắt ti hí của ông ta liếc nhìn tôi đầy vẻ nghi ngờ.

- Anh ngồi trên chiếc ghế tựa kia đi. - Holmes nói rồi trở lại ghế của mình, mười ngón tay đan chéo vào nhau.

Đây là thói quen của Holmes khi quá tập trung suy nghĩ về một vấn đề gì đó. - Watson thân mến, tôi biết anh cũng giống tôi, không thích những thứ tầm thường, đơn điệu, mà thích khám phá những điều kỳ quặc, bí ẩn. Và anh còn cẩn thận, tỉ mỉ ghi chép lại tất cả. Điều đó chứng tỏ rằng, anh rất hứng thú khám phá các vụ án. Nếu anh không phiền thì hãy ngồi lại, cùng tôi bước vào những công việc mạo hiểm mới.

Tôi trả lời:

- Quả thực những vụ án của anh luôn làm tôi vô cùng thích thú. Chắc anh còn nhớ tôi nói với anh trước khi nhận giải quyết một vụ đơn giản cho cô Mary Sutherland rằng: để thu được kết quả mỹ mãn, để có được sự phối hợp ăn ý tuyệt đối, chúng ta cần phải dấn thân vào cuộc sống, nơi chứa đựng sự mạo hiểm nằm ngoài sức tưởng tượng.

- Vậy sao, bác sĩ? Tôi hơi hoài nghi về cách nói này của anh. Nhưng anh rồi vẫn phải đồng ý với tôi thôi. Vì nếu không, tôi sẽ đưa ra một loạt dẫn chứng thực tế khiến anh phải tâm phục khẩu phục mới thôi. Nhưng chuyện đó để sau. Ông Jabez Wilson đây sáng sớm hôm nay đã đặc biệt đến thăm và kể cho tôi nghe một trong những câu chuyện kỳ lạ nhất mà tôi từng biết. Như tôi đã nói với anh là những chuyện kỳ lạ nhất, độc đáo nhất thường không liên quan gì đến những vụ án lớn, mà lại hay liên quan đến những vụ nhỏ hơn, thậm chí đôi khi còn cần phải suy xét xem liệu có đúng là đã có một hành động phạm tội hay không. Với những gì được nghe, tôi vẫn chưa thể khẳng định được liệu đây có phải là một vụ án hay không, nhưng rõ ràng qua những tình tiết mà ông Wilson kể lại thì quả thật đó là câu chuyện đặc biệt nhất mà tôi từng nghe. Ông Wilson, liệu ông có thể kể lại câu chuyện từ đầu một lần nữa được không? Tôi yêu cầu như vậy không phải chỉ vì anh bạn bác sĩ Watson của tôi chưa được nghe phần đầu, mà còn vì chuyện này quá lạ lùng, khiến tôi muốn nghe lại từ chính miệng ông để nắm bắt mọi tình tiết dù là nhỏ nhất. Thông thường, chỉ cần nghe qua vài tình tiết là tôi đã có thể liên tưởng đến hàng ngàn vụ án tương tự, nhưng với vụ này, tôi phải thừa nhận là nó quá đặc biệt, không giống với bất kỳ vụ nào.

Vị khách béo tốt ưỡn người, với vẻ khá kiêu hãnh. Ông ta lôi từ trong chiếc áo khoác to đùng đang mặc ra một tờ báo ố bẩn, nhàu nát, đặt nó lên đùi và vuốt thẳng, rồi cúi xuống xem mẩu tin quảng cáo trên đó. Lúc này tôi mới quan sát vị khách, mong có thể tìm ra được điều gì đó thông qua quần áo và vẻ bề ngoài của ông ta như Holmes vẫn hay làm.

Tuy nhiên, những gì tôi đoán biết được sau khi quan sát không nhiều. Nhìn bề ngoài, có thể thấy vị khách này là một thương nhân người Anh không giàu có, béo phì, hãnh tiến và chậm chạp. Ông ta mặc một chiếc quần xám cũ kỹ, áo choàng không mấy sạch sẽ, cúc áo trước không đóng. Chiếc áo chẽn ngắn đến thắt lưng cũng một màu xám xịt với một sợi dây xích nặng nề bằng đồng thau có mặt trang trí là một miếng kim loại hình vuông. Trên thành ghế ông ta ngồi đặt chiếc mũ đã sờn và áo khoác bạc màu có cổ áo bằng nhung nhăn nhúm. Tôi thấy vị khách này ngoài bộ tóc màu hung, vẻ mặt đầy chán nản và thất vọng ra, thì không có gì đặc biệt cả.

Đôi mắt tinh nhanh của Sherlock Holmes mau chóng nhận ra ý đồ của tôi. Khi bắt gặp ánh mắt nghi ngờ của tôi, anh mỉm cười, lắc đầu và nói:

- Ông đây đã từng làm công việc nặng nhọc vất vả, nghiện thuốc nặng và là hội viên của Hội Tam Điểm, từng đến Trung Quốc, gần đây viết khá nhiều. Ngoài những điểm đó ra, tôi không suy luận được thêm điều gì khác nữa.

Ông Jabez Wilson bỗng đứng phắt dậy, tay vẫn cầm chặt mẩu báo cũ, nhưng mắt thì nhìn chằm chằm vào Holmes.

- Ôi lạy Chúa, ông Sherlock Holmes! Làm sao ông biết nhiều chuyện về tôi như vậy? Sao ông lại biết tôi từng làm việc chân tay? Chính xác, trước tôi đã từng là thợ đóng tàu. - Ông ta trợn tròn mắt, ngạc nhiên hỏi.

- Thưa ông, chính cánh tay của ông nói lên điều đó. Tôi thấy tay phải của ông to hơn tay trái rõ rệt. Vì ông lao động nhiều bằng tay phải nên cơ bắp tay phải của ông phát triển hơn tay trái.

- Ồ, đó là chuyện vặt vãnh. Còn chuyện hội viên Hội Tam Điểm thì sao?

- Tôi không dám qua mặt ông bằng cách nói cho ông biết vì sao tôi nhận ra điều đó. Có thể thấy rất rõ là ông đang đeo một chiếc ghim càvạt hình 1/3 vòng cung compa.

- Ồ, đúng vậy, tôi quên mất điều này. Nhưng còn việc viết lách?

- Đó là vì gấu ống tay áo bên phải của ông đã bạc trắng, và phần gần khuỷu tay bên trái, nơi thường xuyên tì vào bàn, lại có một đường vá rất cẩn thận.

- Vậy về Trung Quốc thì sao?

- Hình xăm trên cổ tay phải của ông chỉ có thể thực hiện được ở Trung Quốc. Tôi cũng đã nghiên cứu về các hình xăm, thậm chí đã từng viết bài về vấn đề này. Chỉ ở Trung Quốc mới có cách pha mực tinh xảo và có thể tô màu hồng mịn như thế này cho hình con cá. Ngoài ra, tôi còn thấy một đồng xu tiền Trung Quốc treo ở dây đồng hồ của ông, điều này càng khẳng định cho giả thiết của tôi.

Ông Jabez Wilson cười phá lên. Ông ta vui vẻ nói:

- Đúng quá, tôi đã không nghĩ đến những điều này! Ban đầu tôi nghĩ ông thật là một người thông minh, nhưng sau khi hiểu rõ vấn đề thì thấy chẳng có gì là khó hiểu cả.

Sherlock Holmes quay sang tôi:

- Watson này, bây giờ tôi mới biết mình không nên giải thích hết mọi việc ra như thế. Đó là một sai lầm. Anh biết đấy, danh tiếng của tôi có thể bị hủy hoại nếu tôi cứ quá ngay thẳng, thật thà. Ông Wilson, ông đã tìm ra mẩu quảng cáo đó chưa?

- Tôi thấy rồi. - Ông ta vừa nói vừa giơ ngón tay mập tròn, hồng hào chỉ vào giữa mục quảng cáo - Nó đây. Toàn bộ câu chuyện bắt đầu chính từ cái mẩu tin này đây. Xin ông tự đọc lấy thì hơn.

Tôi đón lấy tờ báo, rồi đọc to:

“Gửi hội những người tóc hung.

Thể theo di chúc của ông Ezekiah Hopkins ở Lebanon, Pennsylvania, Mỹ, hiện nay chúng tôi đang cần một người tóc hung đảm nhận một vị trí công việc nhàn nhã với mức lương bốn bảng Anh một tuần. Điều kiện dự tuyển: Nam, tóc hung, trên hai mươi mốt tuổi, sức khỏe tốt, trí lực tốt. Đơn dự tuyển nộp trực tiếp cho ông Duncan Ross vào sáng thứ hai, lúc 11 giờ tại văn phòng Hội, số 7 Pope’s Court, đường Fleet, London”.

Sau khi đọc đi đọc lại hai lần mẩu quảng cáo kỳ lạ này, tôi bật kêu lên:

- Thế này là thế nào?

Sherlock Holmes ngồi đung đưa trên chiếc ghế và mỉm cười, đó là biểu hiện khi anh đang ở trạng thái hưng phấn. Anh nói:

- Mục quảng cáo này kỳ lạ quá đúng không? Còn bây giờ ông Wilson, ông hãy kể tất cả những gì về ông, về người ở cùng ông, và mẩu quảng cáo này đã ảnh hưởng gì đến cuộc sống của ông. Bác sĩ Watson, trước tiên anh hãy ghi lại tên tờ báo và số báo lại đã.

- Đó là tờ “The Morning Chronicle”, ra ngày 27 tháng 4 năm 1890, cách đây đúng hai tháng.

- Tốt lắm, nào ông Wilson, ông hãy bắt đầu kể đi.

- Vâng, thưa ông Sherlock Holmes. Như tôi vừa mới kể với ông, - Jabez Wilson vừa nói vừa nhăn trán - tôi có một hiệu cầm đồ nhỏ ở quảng trường Coburg gần trung tâm thành phố. Nó quả là không bề thế gì, mấy năm nay lời lãi chỉ đủ ăn. Trước kia tôi có thuê hai nhân viên giúp việc, nhưng giờ chỉ còn thuê được một người và cũng khó trả đủ tiền lương cho anh ta. Anh ta chấp nhận hưởng mức lương bằng một nửa mức bình thường, để học hỏi kinh nghiệm kinh doanh.

- Thế anh chàng tốt bụng này tên là gì? - Sherlock Holmes hỏi.

- Tên anh ta là Vincent Spaulding. Thực ra thì anh ta cũng không còn trẻ nữa, nhưng rất khó đoán tuổi. Anh ta là một nhân viên nhanh nhẹn, hoạt bát, ông Sherlock Holmes ạ! Tôi thừa biết rằng anh ta dễ dàng kiếm được một công việc khá hơn với số lương gấp đôi thế. Nhưng anh ta vẫn nhận lời làm ở chỗ tôi, và nếu anh ta đã bằng lòng như vậy thì tôi cũng chẳng có gì phải phản đối cả.

- Đúng. Tại sao phải làm vậy? Xem ra ông thật may mắn khi có một người phụ việc chấp nhận tiền lương rẻ mạt như vậy. Đây quả là một điều khá bất thường. Liệu anh chàng giúp việc này có kỳ lạ như chính mẩu quảng cáo này không?

Ông Wilson tiếp tục:

- À, anh ta cũng có điểm yếu đấy, thưa ông. Tôi chưa từng gặp ai thích chụp ảnh như anh ta. Anh ta mang máy đi chụp khắp nơi, rồi vội vàng chui xuống tầng hầm để rửa ảnh. Đó là nhược điểm lớn nhất của anh ta. Nhưng nhìn chung, anh ta là một nhân viên tốt, rất mực trung thành.

- Tôi đoán hiện anh ta vẫn đang sống cùng ông?

- Vâng, thưa ông. Ngoài anh ta ra còn có một cô bé mười bốn tuổi chuyên lo việc bếp núc và dọn dẹp nhà cửa. Trong nhà chỉ có ba người, vì tôi góa vợ và không có người thân. Chúng tôi sống rất bình lặng, có nợ thì cùng lo chi trả, cho đến khi một loạt chuyện xảy ra. Chuyện đầu tiên làm thay đổi cuộc sống của chúng tôi chính là mẩu quảng cáo này. Đúng tám tuần trước, Spaulding bước vào văn phòng với tờ báo này trong tay và nói: “Ông Wilson ạ, tôi ước gì Chúa ban cho tôi một mái tóc hung”.

“Tôi hỏi:

- Sao vậy?

- Tại sao ư? - Anh ta nói - Hội tóc hung đang cần tuyển một người. Ai mà có được công việc này thì sẽ khấm khá. Theo tôi được biết, họ còn thiếu nhiều hội viên so với tiêu chuẩn, số tiền của ban điều hành còn không biết sử dụng vào việc gì. Nếu mái tóc của tôi đổi màu thì tôi sẽ xin nhập hội ngay, vì đây quả là một cơ hội tốt.

- Sao, vậy nghĩa là sao? - Tôi hỏi anh ta.

“Ông thấy đấy, tôi là người sống rất kín đáo, công việc lại không đòi hỏi phải bôn ba ngược xuôi, nên có khi suốt mấy tuần liền tôi không bước chân ra khỏi nhà. Vậy nên tôi không biết nhiều về những chuyện xảy ra ngoài xã hội, do đó mỗi khi có tin tức gì mới tôi đều rất thích thú.

- Ông chưa bao giờ nghe kể về Hội tóc hung này sao? - Anh ta tròn mắt nhìn tôi và hỏi lại.

- Chưa bao giờ.

- Lạ thật đấy, vì ông hoàn toàn có đủ điều kiện để có được làm việc ở đó đấy.

- Thế công việc đó được bao nhiêu?

- Ồ! Lương một năm chỉ khoảng hai trăm bảng Anh, nhưng bù lại việc này rất nhàn nhã, không ảnh hưởng gì đến công việc hiện nay của ông.

“Vâng, các ngài cũng dễ dàng nhận thấy rằng điều này đã thực sự hấp dẫn tôi. Mấy năm nay, công việc làm ăn của tôi không phát đạt lắm, nên cơ may kiếm được vài trăm bảng quả là hết sức hấp dẫn. Vậy là tôi nói với anh ta: “Anh hãy kể cho tôi nghe những gì anh biết về cái hội này đi”.

“Anh ta đưa cho tôi xem mẩu quảng cáo nọ và nói: - Vâng, đây ông tự mình xem đi. Hội đó đang có một chỗ trống. Họ cho địa chỉ rõ ràng, ông có thể đến đó để phỏng vấn. Theo tôi được biết, hội này do Ezekiah Hopkins, một triệu phú tính tình kỳ lạ người Mỹ, lập ra. Ông ta có bộ tóc hung đỏ và rất thân thiện với những ai có bộ tóc cùng màu. Vì thế mà sau khi mất đi, ông ta để lại một tài sản khổng lồ cho những người được ủy quyền quản lý với yêu cầu là dùng lợi tức từ khoản tiền đó để tạo cơ hội tốt cho những người đàn ông có cùng màu tóc hung như ông ta. Theo những gì tôi được biết thì công việc này rất đơn giản mà đãi ngộ lại rất tốt.

“Tôi bất giác nghi ngờ:

- Nhưng, cũng sẽ có hàng triệu đàn ông tóc hung đến xin làm công việc này mất.

“Anh ta trả lời chắc chắn:

- Không nhiều đến thế đâu. Ông nghĩ mà xem, họ chỉ dành công việc này cho những người đàn ông là người London thôi. Vì ông triệu phú này vốn sinh ra và lập nghiệp ở London, nên ông ta muốn làm những việc tốt đẹp cho thành phố này. Hơn nữa, tôi còn nghe nói Hội sẽ không tuyển những người có mái tóc màu hung nhạt, hung sẫm hay bất kỳ màu hung nào khác ngoài màu hung đỏ tự nhiên. Ông Wilson, nếu ông muốn nhận công việc này thì ông hãy đến ngay đi. Thật là khó từ chối một cơ hội kiếm tiền tốt như vậy.

“Thưa các ngài, như các ngài thấy đấy, quả thực tóc tôi có màu hung đỏ rực rất nổi bật. Bởi vậy, tôi nghĩ mình có nhiều ưu thế nếu tham gia dự tuyển cho công việc béo bở này. Vincent Spaulding xem ra có vẻ rất am hiểu chuyện này, nên tôi nghĩ có thể anh ta có ích cho tôi. Vậy là tôi liền bảo anh ta đóng cửa hàng một ngày rồi đi với tôi. Anh ta rất vui vì có một ngày nghỉ và cùng tôi đi đến địa chỉ đăng trên báo.

“Ông Holmes ạ, có lẽ tôi sẽ không bao giờ quên được những gì mình đã nhìn thấy hôm đó. Tất cả những người có mái tóc hung với đủ mọi sắc độ từ bốn phương đều lũ lượt kéo về thành phố để ứng cử vào vị trí việc làm đăng trên báo. Phố Fleet chật cứng những người tóc hung, sân nhà thờ trông giống như một chiếc xe chở đầy cam của tay bán hàng rong vậy. Tôi không ngờ rằng một mẩu quảng cáo nhỏ lại có thể thu hút được nhiều người đến thế. Tóc của họ cũng đủ màu: vàng rơm, vàng nâu, vàng chanh, hung đỏ, cam, màu gạch, màu gan gà… Nhưng Spaulding nói, số người có mái tóc đỏ rực tự nhiên như tôi thì không nhiều. Khi thấy có quá nhiều người đứng đợi, tôi rất thất vọng và chán nản, định bỏ về. Nhưng Spaulding không chịu nghe. Tôi cũng chẳng hiểu khi đó anh ta chen lấn thế nào mà lôi tôi được vào trong đám đông và chúng tôi đã đến đứng ngay dưới chân bậc thềm dẫn lên văn phòng. Trên cầu thang có hai dòng người lên xuống, những người đi lên có vẻ tràn đầy hy vọng, còn những người đi xuống thì lại vô cùng buồn bã và chán nản. Chúng tôi nhanh chóng chen lên, và cuối cùng thì tôi thấy mình đã ở trong văn phòng.”

Sherlock Holmes đứng cạnh vị khách của mình, hít một hơi thuốc dài, trầm tư suy nghĩ rồi nói:

- Đoạn ông đang kể là thú vị, rất đáng quan tâm, xin ông hãy kể tiếp đi.

- Trong văn phòng, ngoài chiếc ghế gỗ và một cái bàn thì chẳng còn có gì cả. Ngồi sau cái bàn là một người đàn ông nhỏ nhắn, màu tóc còn đỏ rực hơn cả của tôi. Mỗi khi người dự tuyển nào đến trước mặt, anh ta chỉ nói vài câu rồi cố tìm ra một lỗi nào đó để đánh trượt họ. Xem ra, để có được công việc này thật không dễ dàng chút nào. Tuy nhiên, khi đến lượt chúng tôi, anh chàng nhỏ bé này lại tỏ ra lịch sự và ưu ái tôi hơn hẳn những người khác. Sau khi chúng tôi vào phòng, anh ta đóng cửa lại để có thể trò chuyện với chúng tôi một cách thoải mái.

“Anh chàng giúp việc của tôi nhiệt tình giới thiệu:

- Đây là ông Jabez Wilson, ông ấy sẵn sàng vào làm ở vị trí mà Hội đang tuyển.

“Anh chàng kia cũng vui vẻ trả lời:

- Ông rất thích hợp với công việc này. Ông đáp ứng tất cả những yêu cầu của chúng tôi. Tôi chưa từng gặp ai có mái tóc tuyệt vời hơn thế.

“Anh ta lùi một bước, nghiêng đầu nhìn chằm chằm vào mái tóc của tôi, khiến tôi cảm thấy vô cùng bối rối. Rồi bất ngờ anh ta lao tới như tên bắn, chạy lại nắm lấy tay tôi, nhiệt liệt chúc mừng tôi đã dự tuyển thành công.

“Anh ta nói:

- Chẳng cần phải chần chừ hơn nữa. Song xin lỗi ông, cẩn thận vẫn là hơn, tôi hy vọng ông không phật ý.

“Nói rồi anh ta dùng cả hai tay túm chặt lấy tóc tôi rồi giật mạnh, khi tôi phải hét lên vì đau đớn thì anh ta mới buông tay ra.

- Ông ứa nước mắt rồi kìa. - Anh ta nói và thả tay ra - Tôi cũng biết là không nên làm thế. Nhưng tôi vẫn phải thận trọng vì chúng tôi đã bị lừa hai lần, một lần là một tên tóc giả, lần khác là một tên nhuộm tóc.

“Rồi anh ta bước nhanh đến bên cửa sổ và gào lên bằng một giọng to nhất có thể: “Đã chọn được người rồi”.

“Từ dưới vọng lên những tiếng la hét vì thất vọng, và đoàn người nhanh chóng kéo nhau bỏ đi, tản ra nhiều ngả. Sau khi họ ra về, chỉ còn tôi và anh chàng lo việc tuyển chọn là có mái tóc màu hung đỏ.

“Anh ta nhẹ nhàng tự giới thiệu:

- Tôi tên là Duncan Ross, một trong những người được hưởng tiền trợ cấp từ ông chủ cao quý của chúng ta để lại. Ông Wilson, ông đã lập gia đình chưa?

“Khi nghe tôi trả lời là góa vợ, hiện nay đang sống một mình, lập tức gương mặt anh ta sầm xuống. Anh ta nói với giọng nghiêm túc:

- Hừ, đây là vấn đề lớn đấy. Tình hình của ông khiến tôi lo ngại. Vì lẽ mục đích của quỹ này là để dành cho những người có mái tóc hung và gia đình họ để sinh ra nhiều người có mái tóc hung hơn nữa. Nhưng ông lại là người độc thân, thật đáng buồn!

“Ông Holmes ạ, nghe đến đây tôi cảm thấy rất thất vọng vì nghĩ rằng thế là xong, mình đã để tuột mất công việc này vì một lý do thật đáng trách. Nhưng sau khi suy nghĩ một hồi, anh ta lại cho rằng không có vấn đề gì cả.

“Anh ta nói:

- Nếu như với người khác, việc này quả là không thể bỏ qua. Nhưng với người có mái tóc đẹp như của ông, chúng tôi sẽ thử phá lệ một lần. Vậy lúc nào thì ông có thể nhận công việc mới này?

“Tôi băn khoăn nói:

- Có một điều hơi khó là tôi đang có một cửa hàng nhỏ ở nhà.

“Vincent Spaulding đứng cạnh đỡ lời:

- Ồ, ông Wilson! Ông đừng bận tâm về điều đó! Tôi có thể thay ông trông coi cửa hàng.

“Tôi hơi ngần ngừ rồi hỏi tiếp:



- Thời gian làm việc từ mấy giờ đến mấy giờ?

- Từ 10 giờ sáng đến 2 giờ chiều.

“Ông Holmes ạ, cửa hàng cầm đồ của tôi chủ yếu làm việc vào buổi tối, đặc biệt là tối thứ năm và tối thứ sáu, ngay trước ngày trả lương. Bởi vậy nếu đến đây làm buổi sáng thì không có gì bất tiện cho lắm. Hơn nữa, tôi biết anh chàng giúp việc của mình là người đáng tin cậy và tháo vát, chuyện gì anh ta cũng có thể lo liệu được.

“Tôi hỏi, giọng vui vẻ:

- Thế thì cũng rất tiện cho tôi. Còn tiền lương thì sao?

- Bốn bảng một tuần.

- Tôi phải làm những việc gì?

- Đó là những việc rất bình thường.

- Ý ông là sao?

- Ồ, trong suốt thời gian làm việc, ông phải ở văn phòng, hoặc ít nhất thì cũng phải ở trong căn phòng này. Nếu ông bỏ ra ngoài, ông sẽ bị sa thải và phải bồi thường. Việc này đã được quy định rất rõ ràng. Ông cũng vi phạm hợp đồng trong trường hợp ra khỏi văn phòng trong thời gian làm việc.

- Chỉ là bốn tiếng một ngày thì chắc chắn tôi sẽ không nghĩ đến việc ra khỏi đây nửa bước.

“Ông Duncan Ross vẫn tiếp tục nói bằng một giọng hết sức nghiêm nghị:

- Chúng tôi sẽ không chấp nhận bất cứ lý do nghỉ việc nào cho dù là ốm đau, việc gấp của gia đình hay bất cứ việc gì khác. Dù thế nào ông cũng phải ở lại văn phòng, nếu không ông sẽ bị đuổi việc.

- Vậy tôi sẽ phải làm gì?

- Công việc của ông là chép lại bộ Bách khoa toàn thư của Anh quốc. Ở đây đã có quyển 1 được xuất bản lần đầu. Ông phải tự lo mực, bút, giấy. Chúng tôi chỉ dành cho ông cái bàn và cái ghế này. Ngày mai ông sẵn sàng bắt đầu vào việc được chứ?

- Tất nhiên là được rồi. - Tôi hào hứng trả lời.

- Vậy bây giờ xin tạm biệt ông, ông Jabez Wilson. Một lần nữa, chúc mừng ông đã may mắn nhận được vị trí quan trọng này. - Anh ta cúi đầu lễ phép chào tôi.

“Tôi và cậu giúp việc rời khỏi căn phòng, trở về nhà. Tôi vô cùng sung sướиɠ vì mình đã quá may mắn. Vâng, chuyện đó khiến tôi mừng thầm suốt ngày. Nhưng đến chiều, tôi lại thấy lo lắng vì cứ có cảm giác toàn bộ câu chuyện này là một trò đùa hay một sự lừa gạt nào đó, mà tôi không thể đoán được mục đích của nó là gì. Thật khó tin khi có người để lại bản di chúc lạ như thế và chịu bỏ ra một khoản tiền lớn chỉ để thuê làm một việc vô cùng đơn giản là chép cuốn Bách khoa toàn thư Anh quốc. Vincent Spaulding đã tìm mọi cách để giải thích và cổ vũ tôi. Đến khi ngủ, tôi quyết không nghĩ đến chuyện đó nữa. Thế nhưng, sáng sớm hôm sau tôi vẫn quyết tâm đến đó để xem chuyện thực hư thế nào. Tôi mua một lọ mực, một cây bút, bảy tờ giấy khổ lớn rồi đến Pope’s Court.

“Và điều khiến tôi sửng sốt và lấy làm sung sướиɠ là mọi chuyện đều diễn ra hết sức tốt đẹp. Một chiếc bàn đã được kê sẵn, anh chàng Duncan Ross đứng đó lo liệu mọi chuyện để tôi bắt đầu một cách thuận lợi. Anh ta bảo tôi chép từ vần A rồi ra ngoài để tôi ở lại một mình, nhưng chốc chốc lại vào xem tôi làm việc thế nào, có cần gì không. 2 giờ chiều, anh ta khen tôi chép được nhiều và tạm biệt tôi. Sau khi tôi ra khỏi văn phòng, anh ta liền khóa cửa lại.

“Ông Holmes ạ, công việc đó cứ tiếp diễn từ ngày này sang ngày khác. Đến thứ bảy, anh ta bước vào phòng và phát cho tôi bốn đồng vàng để trả tiền lương tuần đầu tiên cho tôi. Các tuần sau, mọi chuyện cũng diễn ra tương tự như thế. Sáng nào tôi cũng có mặt ở văn phòng lúc 10 giờ và ra về lúc 2 giờ chiều. Về sau, Duncas Ross đến thưa dần, chỉ một lần vào buổi sáng, cuối cùng thì không thấy anh ta đến nữa. Tuy vậy, tôi vẫn không bao giờ dám rời văn phòng dù chỉ một phút. Vì làm sao tôi biết chắc được lúc nào thì anh ta xuất hiện, hơn nữa công việc rất tốt, thu nhập cao và hợp với sở thích của tôi, nên tôi không muốn bị sa thải.

“Tám tuần liền trôi qua như vậy. Tôi đã chép được nhiều phần ở vần A và hy vọng với tốc độ này, tôi sẽ sớm chuyển sang vần B. Tôi cũng tốn một ít tiền để mua giấy viết, số giấy mà tôi chép được đã chất đầy một giá sách. Nhưng rồi toàn bộ công việc bỗng nhiên kết thúc một cách rất bất ngờ.”

- Kết thúc sao?

- Thưa ông, vừa mới sáng nay thôi. Tôi đến nơi làm việc như thường lệ vào lúc 10 giờ, nhưng thấy cửa khóa. Và trên then cài cửa có một mẩu giấy nhỏ hình vuông. Mẩu giấy đó đây, ông có thể tự đọc.

Rồi ông Wilson chìa ra một mẩu giấy trắng, cỡ bằng một trang sổ tay, viết chỉ vỏn vẹn mấy chữ:

“Hội những người tóc hung giải thể từ ngày 9 tháng 10 năm 1890”.

Holmes với tôi cùng xem mẩu giấy nhỏ và nhìn gương mặt rầu rĩ của vị khách, cho tới lúc không nhịn được nữa trước hai hình ảnh ấy, cả hai chúng tôi cùng cười phá lên.

Vị khách của chúng tôi vô cùng tức giận kêu lên:

- Tôi chẳng thấy có gì đáng buồn cười trong chuyện này cả. Nếu các ngài không thể làm gì khác hơn ngoài việc nhạo báng tôi thì tôi xin phép đi chỗ khác.

- Không, không. - Holmes kêu lên và kéo Wilson xuống ghế - Tôi thực tình không thể bỏ qua vụ án này được. Nó thật khác thường khiến người ta phải tò mò, nhưng nếu ông không phiền thì tôi vẫn phải nói thật là chuyện này quả hơi buồn cười. Xin hỏi, khi nhìn thấy tờ giấy trên cánh cửa, ông đã làm thế nào?

- Thưa ông, khi đó tôi vô cùng ngạc nhiên và không biết phải làm thế nào. Tôi đi hỏi những người ở xung quanh khu phòng đó, nhưng xem ra họ cũng chẳng biết gì cả. Cuối cùng tôi đến chỗ chủ nhà, ông ta là kế toán và sống ở tầng dưới. Tôi hỏi ông ta có biết chuyện gì đã xảy ra với Hội tóc hung không. Ông ta bảo ông ta chưa từng nghe nói về cái hội nào như thế cả. Sau đó tôi hỏi ông ta có biết Duncas Ross hiện giờ ở đâu không. Ông cũng nói chưa từng nghe thấy cái tên đó.

- À, là cái ông ở phòng số 4 đó mà. - Tôi nói địa chỉ phòng gã.

- Ồ, có phải là người đàn ông có mái tóc hung đỏ không?

- Đúng vậy “Ông ta nói tiếp:

- Ông ta nói ông ta tên là William Morris. Ông ta là luật sư và thuê phòng của tôi làm văn phòng luật sư tạm thời, chờ văn phòng chính hoàn thành. Tối hôm qua, ông ta đã chuyển đi rồi.

- Tôi có thể tìm ông ta ở đâu?

- À, ở văn phòng mới của ông ta. Ông ta đã cho tôi địa chỉ, đó là nhà số 17, phố King Edward, cạnh nhà thờ St. Paul.

“Tôi vội đến đó ngay, ông Holmes ạ. Nhưng khi tôi tìm đến nơi thì chỉ thấy một cái xưởng sản xuất nhỏ. Ở đó chẳng ai biết đến cái tên William Morris hay Duncan Ross nào cả.”

Holmes hỏi:

- Vậy sau đó ông làm gì nữa?

- Tôi quay về nhà mình ở quảng trường Coburg để hỏi cậu giúp việc nên làm thế nào, nhưng anh ta cũng chẳng giúp được gì. Anh ta chỉ nói rằng tôi chịu khó chờ, rồi có thể tôi sẽ nhận được thư thông báo của họ. Thế nhưng ông Holmes ạ, tôi vẫn thấy không thể yên tâm được. Tôi không muốn bị mất công việc nhàn nhã mà lương lại cao này. Tôi nghe nói ông luôn giúp đỡ những người đáng thương, nên tôi lập tức đến đây để nhờ ông.

- Ông hành động rất khôn ngoan. - Holmes an ủi - Vụ này của ông rất đáng quan tâm, quả là có một không hai đấy, và tôi rất sẵn lòng đứng ra giải quyết. Từ những gì ông kể cho chúng tôi thì tôi nghĩ vụ này nghiêm trọng hơn những gì chúng ta tưởng nhiều.

Ông Jaber Wilson rầu rĩ:

- Thế này cũng đủ nghiêm trọng rồi, ông nghĩ mà xem, mỗi tuần tôi bị mất bốn bảng Anh lận.

- Riêng về phần ông, - Holmes giải thích - tôi nghĩ là ông chẳng có gì phải phàn nàn cả. Ngược lại, ông đã kiếm được hơn ba mươi bảng và học thêm kiến thức cho mình từ việc chép các mục trong vần A. Trong việc này, ông không hề bị thiệt gì đâu.

- Đúng là tôi không bị thiệt gì cả. Nhưng thưa ông, tôi muốn biết sự thật là thế nào và bọn họ là những ai, họ chơi trò này với tôi nhằm mục đích gì. Nếu đây là một trò đùa, thì quả là trò đùa khá tốn kém, vì họ đã mất hơn ba mươi bảng.

- Về điều này, chúng tôi sẽ cố làm sáng tỏ những băn khoăn giúp ông. Nhưng trước tiên, ông Wilson, ông hãy trả lời tôi vài câu hỏi. Thứ nhất, anh chàng giúp việc của ông, người đầu tiên khiến ông phải chú ý đến mẩu quảng cáo kia, đã làm cho ông lâu chưa? - Trước đó khoảng một tháng.

- Anh ta đến làm cho ông như thế nào?

- Anh ta đen theo quang caó tìm ngươi toi đang tren baó.

- Chỉ một mình anh ta đến đăng ký thôi sao?

- Không, có mười người đến dự tuyển.

- Sao ông lại chọn anh ta?

- Vì anh ta rat thaó vat ma lai chap nhan mưc lương thap.

- À phải, tiền lương chỉ bằng nửa so với nơi khác.

- Đúng thế.

- Trông anh chàng Vincent Spaulding này như thế nào?

- Dáng người thấp, khỏe khoắn, nhanh nhẹn, mặc dù đã khoảng ngoài ba mươi tuổi, da mặt nhẵn nhụi. Trên trán có một vết sẹo bị bỏng do axit.

Holmes bỗng ngồi bật dậy với vẻ rất kích động. Anh hỏi tiếp:

- Tôi cũng nghĩ vậy. Ông để ý thấy anh ta có bấm lỗ tai không?

- Có, thưa ông. Anh ta nói với tôi rằng một người Digan đã xỏ cho anh ta khi anh ta còn trẻ.

- Hừm. - Holmes nói và ngồi xuống ghế - Anh ta còn ở chỗ ông không?

- Thưa còn, tôi vừa ở chỗ anh ta rồi mới đến đây.

- Khi ông không ở nhà, việc kinh doanh vẫn do anh ta quản lý chứ?

- Thưa ông, tôi không có gì phải phàn nàn về công việc của anh ta, buổi sáng thường chưa có ai đến mua bán gì.

- Thôi, như vậy là được rồi, ông Wilson. Vài ngày nữa tôi sẽ báo cho ông biết thông tin của vụ này. Hôm nay là thứ bảy, tôi hy vọng trước ngày thứ hai chúng tôi sẽ đưa ra kết luận.

- Vậy Watson, anh thấy vụ này thế nào? - Sau khi vị khách ra về, Holmes hỏi tôi.

- Tôi không phát hiện ra manh mối gì cả. Đây quả là một vụ bí hiểm. - Tôi thành thật trả lời.

- Thường thì chuyện kỳ lạ đến đâu, sau khi được làm rõ cũng sẽ không có gì khó hiểu cả. - Holmes bình luận - Những vụ bình thường, không có gì đặc biệt mới là những vụ khó lý giải. Nó giống như một khuôn mặt bình thường, tuy không có gì đặc biệt nhưng cũng lại khó nhận biết. Nhưng tôi phải tiến hành điều tra vụ này ngay lập tức, càng nhanh càng tốt.

- Vậy giờ anh định làm gì? - Tôi hơi tò mò hỏi.

- Hút thuốc. - Holmes thản nhiên nói - Vụ này phải hút hết ba điếu thuốc mới giải quyết được. Tôi yêu cầu anh trong vòng năm mươi phút đừng nói gì với tôi cả.

Rồi Holmes thu người lại trong ghế bành, hai đầu gối khẳng khiu co lại gần chạm vào cái mũi diều hâu. Anh ngồi đó mắt lim dim, mồm ngậm chiếc tẩu màu đen trông giống như cái mỏ nhọn dài của một giống chim kỳ lạ. Thấy vậy, tôi nghĩ chắc là anh đã ngủ thϊếp đi nên cũng tranh thủ đánh một giấc. Đúng lúc đó, bỗng anh chồm bật dậy như vừa nghĩ ra sáng kiến gì và đặt chiếc tẩu lên thành lò sưởi.

Holmes nói:

- Chiều nay có buổi hòa nhạc tại thính đường St. James. Anh nghĩ sao Watson? Liệu bệnh nhân của anh có thể để anh tạm nghỉ vài tiếng không?

- Hôm nay tôi chẳng phải làm gì cả. Công việc của tôi không bận rộn lắm đâu.

- Vậy thì hãy đội mũ vào, và cùng tôi đi thôi. Chúng ta sẽ đi qua trung tâm thành phố rồi tiện thể ăn trưa luôn. Hôm nay có một chương trình hòa nhạc Đức rất hay. Tôi vẫn thích nhạc Đức hơn nhạc Ý hay nhạc Pháp. Nhạc Đức khiến người ta phải suy ngẫm, hồi tưởng, mà bây giờ thì tôi đang cần điều đó. Chúng ta đi nào.

Chúng tôi đi tàu điện đến Aldersgate, rồi đi bộ một đoạn tới quảng trường Coburg, nơi diễn ra câu chuyện kỳ lạ có một không hai mà chúng tôi được nghe kể lúc sáng. Đây là một con phố nghèo, nhỏ hẹp cũ kỹ với bốn dãy nhà hai tầng xây gạch màu xám, xung quanh có tường rào. Trên sân có một khoảng trống cỏ mọc um tùm với mấy cây nguyệt quế ngoan cường vươn lên, trái ngược hẳn với quang cảnh mờ mịt u ám xung quanh. Trên một tòa nhà ở đoạn rẽ có một tấm biển gỗ màu nâu, trên đó ghi hai chữ màu trắng “Jabez Wilson” cùng ba quả cầu đúc bằng kim loại. Tấm biển cho biết đó là cửa hàng của vị khách có mái tóc màu hung ban sáng. Holmes đứng ngay trước cửa hàng, nghiêng đầu ngắm nghía kỹ lưỡng mọi thứ bằng đôi mắt sáng quắc. Anh thong thả đi dọc theo con phố rồi lại quay lại chỗ rẽ đó, mắt vẫn chăm chú quan sát từng ngôi nhà. Cuối cùng anh quay trở lại cửa hiệu cầm đồ, dùng chiếc gậy nện mạnh xuống vỉa hè hai, ba lần rồi tiến thẳng tới trước cửa hiệu gõ cửa. Lập tức một anh chàng mặt mũi trông sáng sủa, hoạt bát, râu tóc gọn gàng ra mở cửa và mời Holmes vào. Đó chính là anh chàng giúp việc của vị khách ban sáng.

- Cám ơn. - Holmes nói - Tôi chỉ muốn nhờ anh chỉ giúp đường từ đây đến phố Strand.

- Đến ngã tư thứ ba rẽ phải, rồi đến ngã tư tiếp nữa thì rẽ trái. - Anh ta trả lời nhanh gọn, và với một thái độ không lấy gì làm vui cho lắm, đóng sập cửa lại.

- Tôi thấy anh ta là một người khôn ngoan. - Holmes nhận xét khi chúng tôi đi khỏi đó - Theo tôi suy đoán, anh ta là tay khôn ngoan thứ tư ở London này đấy, và có lẽ là đứng hàng thứ ba về mặt liều lĩnh. Trước đây, tôi đã từng biết ít nhiều về anh ta.

- Rõ ràng là anh chàng giúp việc này của ông Wilson đóng một vai trò quan trọng trong vụ làm ăn bí ẩn của Hội tóc hung. Tôi chắc rằng việc anh hỏi đường vừa rồi chỉ là cái cớ để nhìn rõ anh ta mà thôi. - Tôi phán đoán.

- Không phải để nhìn anh ta đâu.

- Vậy thì để làm gì?

- Tôi muốn xem quần hắn, ở chỗ hai đầu gối.

- Thế anh đã thấy được những gì?

- Tôi thấy điều mà tôi muốn thấy.

- Vậy tại sao anh lại gõ đầu gậy xuống vỉa hè?

- Bác sĩ thân mến ạ, bây giờ là lúc chúng ta nên chú tâm quan sát chứ không phải trò chuyện. Chúng ta đang điều tra trên đất của kẻ thù và đã biết được đôi điều về quảng trường Coburg. Giờ thì chúng ta còn phải đi tìm kiếm những ngõ ngách khác trong quảng trường nữa.

Khi chúng tôi vòng ra sau khu quảng trường vắng vẻ, hiện lên trước mắt chúng tôi là một quang cảnh khác hẳn, giống như hai mặt đối lập của cùng một bức tranh vậy. Đó là một trục giao thông huyết mạch nối liền khu trung tâm với vùng miền Bắc và miền Tây. Đường phố tấp nập người buôn bán đang chen chúc nhau. Trong dòng người ấy, người thì đi xuôi, người thì đi ngược, vô cùng đông đúc. Vỉa hè cũng đông nghịt những người đi bộ. Khó mà hình dung được những dãy cửa hiệu và văn phòng hoa lệ mà chúng tôi đang nhìn thấy đây lại chính là mặt sau của quảng trường Coburg ảm đạm, nghèo nàn và cũ kỹ mà chúng tôi vừa mới đi qua.

Holmes dừng lại ở góc đường và đưa mắt nhìn dọc con phố:

- Để tôi ngắm kỹ một lát nhé, tôi muốn ghi nhớ vị trí của các tòa nhà ở đây. Tôi có thói quen rất thích tìm hiểu tường tận và nhớ chính xác về London. Ở đây có một hiệu thuốc lá Mortimer, bên này là một sạp báo nhỏ, bên kia nữa là chi nhánh Coburg của ngân hàng thành phố, rồi quán ăn chay, xưởng đóng xe ngựa. Sau đó, chúng ta sẽ đi sang nhà phía bên kia. Xong rồi Watson ạ! Chúng ta đã làm xong phần việc của mình, giờ thì hãy nghỉ ngơi một chút. Một chiếc bánh sandwich, một tách cà phê, rồi sau đó ta đến dự buổi hòa nhạc, ở đó chỉ có sự ngọt ngào, tinh tế và bình yên, rung động lòng người. Sẽ chẳng một vị khách tóc hung nào đến làm phiền chúng ta bằng những câu chuyện kỳ cục.

Bạn tôi đúng là một người say mê âm nhạc, vì anh vốn không chỉ là người chơi nhạc tài ba mà còn là một nhạc sĩ cừ khôi. Suốt buổi chiều hôm đó, anh ngồi trong phòng nghe nhạc, trông rất hạnh phúc. Anh khẽ đánh nhịp bằng những ngón tay dài khẳng khiu theo điệu nhạc. Gương mặt anh mỉm cười bình thản, nhưng đôi mắt lại mơ màng như đang đi vào giấc ngủ. Lúc này, trông anh hoàn toàn khác với dáng vẻ suy tư của nhà thám tử lừng danh Sherlock Holmes túc trí đa mưu, mẫn cảm kiên quyết mà ta thường thấy. Trong anh dường như có hai con người cùng tồn tại, nhưng sự tinh tế mẫn cảm và sắc sảo vẫn chiếm ưu thế. Chính tính cách như vậy khiến anh thoát khỏi sự suy nhược, lao vào công việc với lòng hăng say, hừng hực sức sống. Tôi biết rõ rằng lúc anh sắc sảo nhất, ghê gớm nhất là lúc anh ngồi mấy ngày liền trên chiếc ghế, miệt mài với những suy ngẫm của mình. Đôi khi tham vọng mãnh liệt đến nỗi khiến khả năng suy đoán của anh đạt tới cực điểm, thậm chí những người không hiểu anh có thể còn nghi ngờ không biết liệu anh có phải là siêu nhân hay không mà điều gì cũng biết. Buổi chiều hôm đó, khi nhìn anh chìm đắm trong âm nhạc, tôi biết rằng những kẻ tội phạm mà Holmes truy lùng đã đến lúc sa lưới.

Ra khỏi phòng hòa nhạc, Holmes hỏi tôi:

- Watson, chắc anh muốn về nhà ngay phải không?



- Đúng vậy, như thế sẽ tốt hơn.

- Tôi cũng có việc phải làm, mất khoảng một vài tiếng. Vụ việc xảy ra ở quảng trường Coburg này nghiêm trọng đấy.

- Sao lại nghiêm trọng?

- Sẽ có một vụ phạm tội lớn. Tôi có đủ lý do để tin rằng chúng ta còn kịp để ngăn chặn chúng. Nhưng hôm nay là thứ bảy nên sự việc sẽ càng trở nên phức tạp hơn. Vậy nên tối nay tôi cần sự giúp đỡ của anh.

- Vào lúc mấy giờ?

- Khoảng 10 giờ.

- Vậy 10 giờ tôi sẽ đến phố Baker.

- Thế thì tốt quá. Nhưng, Watson ạ! Đây là một vụ nguy hiểm nên anh hãy mang theo súng đi. - Holmes vẫy tay tạm biệt tôi rồi quay đi và lập tức mất hút trong đám đông.

Tôi dám chắc rằng mình không hề kém cạnh so với đám bạn của mình, nhưng khi cộng tác cùng Sherlock Holmes, tôi luôn bị ám ảnh bởi ý nghĩ là mình thật khờ khạo. Ví dụ như trong chuyện này chẳng hạn, tôi cũng nghe những gì anh ấy được nghe, thấy những gì anh ấy được thấy. Nhưng qua lời anh, tôi hiểu rằng anh không chỉ hiểu những chuyện đã xảy ra, mà còn tiên đoán được những gì sắp đến, trong khi đó đối với tôi, toàn bộ vụ này vẫn chỉ là một mớ bòng bong. Trên đường trở về nhà ở Kensington, tôi đã suy nghĩ về mọi thứ, từ câu chuyện chép lại cuốn Bách khoa toàn thư bất thường của vị khách tóc hung đến chuyến đi tới quảng trường Coburg và cả những dự báo không lành của Holmes lúc chia tay. Nửa đêm thì có chuyện gì xảy ra? Tại sao tôi lại phải mang vũ khí? Chúng tôi sẽ đi đâu và làm những gì? Tôi được Holmes ngầm chỉ cho biết anh chàng giúp việc tháo vát của ông Wison là một tay ghê gớm, có thể là tác giả của những trò chơi thâm hiểm. Mặc dù đã cố gắng móc nối những chuyện đó lại với nhau, nhưng tôi vẫn không thể tìm ra manh mối nào. Cuối cùng tôi đành gác mọi chuyện lại một bên, dù sao đến tối chân tướng sự việc cũng sẽ được làm sáng tỏ.

Tôi ra khỏi nhà lúc 9 giờ 15 phút, đi tắt qua công viên rồi bắt xe ngựa đến phố Baker. Khi đến nhà Holmes, tôi thấy trong nhà có tiếng nói chuyện từ trên gác vọng xuống. Vào phòng Holmes, tôi thấy anh đang chuyện trò sôi nổi với hai người khác. Tôi nhận ra một trong hai người đó là Peter Jones, một nhân viên của Sở Cảnh sát. Còn người kia thì cao gầy, đội chiếc mũ bóng lộn, mặc một chiếc áo choàng rất dày và nặng nề.

- À, vậy là mọi người đã đến đông đủ cả rồi. - Holmes vừa nói vừa cài khuy áo comlê, tiện thể với tay lấy chiếc gậy đi săn nặng trịch xuống, rồi hướng về phía hai người đàn ông và giới thiệu - Watson, tôi nghĩ anh đã biết ông Jones ở Sở Cảnh sát Scotland Yard. Tôi xin giới thiệu đây là ông Merryweather, cộng sự của chúng ta trong buổi tối mạo hiểm hôm nay.

Ông Jones từ tốn nói:

- Ông bác sĩ, tối nay chúng ta lại cùng nhau phá án rồi. Ông bạn đây của chúng ta là một chuyên gia trinh thám siêu đẳng. Ông ta chỉ cần một chú chó là đã có thể lần ra được bọn tội phạm.

Ông Merryweather khiêm tốn nói:

- Tôi hy vọng lần này chúng ta sẽ không làm hỏng việc.

Cảnh sát Jones cao giọng nói:

- Thưa ông, ông nên tin ở ông Holmes, ông ấy chắc chắn đã có phương pháp riêng rất hữu hiệu và thú vị. Thứ lỗi cho tôi nói thẳng, những biện pháp ấy hơi nặng về lý thuyết và quá táo bạo, nhưng quả thực ông ấy có tố chất của một nhà thám tử tài ba. Ví dụ, trong những vụ “Dải băng đốm” và vụ “Viên ngọc bích màu xanh da trời”, ông ấy còn phán đoán chính xác hơn cả cảnh sát chúng tôi. Những gì tôi nói hoàn toàn là sự thực.

Ông Merryweather cũng biểu lộ sự đồng ý:

- Ông Jones, ông đã nói vậy thì tôi cũng tạm yên tâm rồi. Nhưng tôi vẫn muốn nói là vì vụ này tôi đã để lỡ mất buổi đánh bài. Đây là lần đầu tiên trong vòng hai mươi bảy năm nay, tôi không đánh bài vào tối thứ bảy.

Sherlock Holmes khích lệ ông ta:

- Tôi dám chắc với ông rằng, món tiền ông đặt cọc hôm nay lớn hơn tất cả những cuộc chơi mà ông đã từng chơi, hơn nữa đây còn là cuộc chơi đầy thú vị. Ông Merryweather, món tiền đặt cược tối nay của ông sẽ là ba mươi nghìn bảng. Còn với ông, ông Jones, đó sẽ là gã tội phạm mà ông vẫn truy đuổi từ bao lâu nay.

- Vâng, đó là John Clay. Tuy còn trẻ nhưng hắn đã phạm tội gϊếŧ người, trộm cắp, cướp của, lừa bịp và làm tiền giả. Tôi muốn bắt hắn hơn bất cứ tên tội phạm nào khác ở London, hắn là một kẻ sừng sỏ. Ông nội của hắn là một công tước, thuộc dòng dõi hoàng gia, còn hắn đã từng được học ở trường Eton và Oxford. Đầu óc hắn cũng khôn ngoan, tinh quái và quỷ quyệt như đôi bàn tay hắn vậy. Tuy chúng tôi đã phát hiện ra dấu tích của hắn ở khắp nơi, nhưng lại không sao bắt được. Tuần trước, có thể hắn vừa đào hầm ăn cướp ở Scotland, nhưng đến tuần sau hắn lại quyên góp tiền để xây dựng một nhà trẻ mồ côi ở nơi khác. Tôi đã bám theo hắn nhiều năm, nhưng chưa bao giờ được nhìn thấy mặt hắn.

- Hy vọng rằng tối nay tôi sẽ có hân hạnh được giới thiệu hắn với ông. Tôi cũng đã một vài lần được đọ sức với hắn, và tôi hoàn toàn đồng ý với ông rằng hắn quả là tên cao thủ trong nghề. Thôi, đã hơn 10 giờ rồi, chúng ta xuất phát thôi. Nếu hai ông lên chiếc xe đầu, thì Watson và tôi sẽ lên chiếc xe thứ hai.

Trên suốt đoạn đường dài, Holmes nói rất ít, anh ngồi ngả lưng vào thành xe, ngâm nga điệu nhạc vừa nghe chiều nay. Xe chúng tôi lăn bánh trên những dãy phố dài bất tận mờ mờ ánh đèn, cho tới lúc dừng lại ở phố Farrington.

Bạn tôi nói:

- Chúng ta sắp tới nơi rồi. Ông Merryweather là chủ nhà băng nên ông ta đặc biệt quan tâm đến vụ này. Tôi muốn để Jones đi cùng, mặc dù về trí tuệ, ông ta chỉ là một tên ngốc, nhưng lại có ưu điểm phải thừa nhận là khi bắt cướp, ông ta vô cùng dũng mãnh và can đảm. Ta xuống đây thôi, họ đang chờ chúng ta kìa.

Chúng tôi đặt chân xuống chính đoạn đường đông đúc mà Holmes và tôi vừa tới ban sáng. Sau khi cho xe đi, theo chân ông Merryweather, chúng tôi băng qua một con hẻm nhỏ, rồi bước qua một cánh cửa mà ông ta mở cho chúng tôi. Bên trong là một hành lang nhỏ dẫn thẳng tới một cái cổng sắt đồ sộ. Ông Merryweather mở cổng, chúng tôi bước xuống những bậc thang xoắn bằng đá dẫn đến một cánh cửa sắt khổng lồ khác. Ông ta dừng lại để thắp đèn, sau đó dẫn chúng tôi xuống một lối đi tối tăm ẩm mốc, sặc mùi bùn đất. Rồi ông mở tiếp cánh cửa thứ ba, đưa chúng tôi tới một căn hầm lớn. Trong căn hầm này là hàng đống những chiếc thùng gỗ và những cái hòm lớn.

Holmes giơ cao ngon đen len đe quan sat. Anh nhan xet:

- Không dễ gì nếu đột nhập từ phía trên.

Ông Merryweather vừa gõ gõ đầu cây gậy xuống nền nhà vừa nói:

- Cũng không thể đột nhập từ phía dưới. - Rồi ông ta kinh ngạc thốt lên - Ôi! Lạy Chúa, sao nghe như có vẻ trống rỗng thế này.

Holmes nghiêm nghị nói:

- Tôi yêu cầu các ông yên lặng một chút. Nếu không chúng ta sẽ thất bại trong chuyến phiêu lưu này. Xin các ông hãy ngồi xuống mấy cái thùng kia và đừng gây ồn.

Ông Merryweather đành ngồi xuống ngay một cái thùng gỗ, vẻ mặt có vẻ tức tối. Holmes quỳ xuống sàn, dùng chiếc đèn xách tay và kính lúp để bắt đầu xem xét cẩn thận từng kẽ đá. Chỉ vài phút sau, anh đã hoàn thành cuộc kiểm tra của mình với vẻ mặt đầy thỏa mãn, rồi bật dậy cất chiếc kính lúp vào túi áo.

Anh thông báo ngắn gọn:

- Ít nhất chúng ta phải chờ một tiếng nữa, vì bọn chúng không thể hành động trước khi ông chủ hiệu cầm đồ tốt bụng ngủ say. Sau đó chúng sẽ tranh thủ từng giờ từng phút một, vì công việc kết thúc càng sớm thì chúng sẽ có nhiều thời gian để tẩu thoát. Anh Watson, chắc anh cũng đã đoán được là hiện chúng ta đang ở dưới tầng hầm của Chi nhánh trung tâm Ngân hàng London. Ông Merryweather chính là Chủ tịch Hội đồng quản trị. Ông ấy sẽ giải thích cho anh hiểu tại sao bọn tội phạm khét tiếng nhất London lại quan tâm nhiều đến căn hầm này đến thế.

Vị Chủ tịch Hội đồng quản trị ngân hàng nói thì thầm:

- Đó là vì số tiền vàng mới chuyển từ Pháp sang ngân hàng chúng tôi. Chúng tôi đã được cảnh báo rằng có thể sẽ có kẻ muốn cướp số vàng này.

- Đồng tiền vàng của Pháp?

- Vâng. Cách đây vài tháng, do muốn tăng nguồn vốn nên chúng tôi phải vay của ngân hàng Pháp một số tiền trị giá ba mươi nghìn đồng napoleon. Mọi người đều biết rằng chúng tôi chưa thể dùng số vàng ấy, nên những thùng vàng đó vẫn nằm nguyên trong căn hầm này. Cái thùng tôi đang ngồi trên đây chứa hai nghìn đồng napoleon, được bao bọc bằng những lớp chì mỏng. Số vàng chúng tôi hiện có lớn hơn rất nhiều số tiền của bất kỳ một ngân hàng nào khác, nên Hội đồng quản trị rất lo lắng về vấn đề này.

Holmes tán thành:

- Họ lo lắng là phải. Bây giờ chúng ta phải chuẩn bị tất cả những gì cần làm để hoàn tất kế hoạch. Tôi hy vọng sau một giờ nữa mọi chuyện sẽ kết thúc tốt đẹp. Còn tạm thời, ông Merryweather ạ, chúng ta phải tạm che kín ngọn đèn này đi.

- Vậy chúng ta ngồi đợi trong bóng tối sao?

- Tôi e là phải như vậy. Tôi có mang theo một bộ bài để bốn người cùng chơi. Nhưng tôi sợ rằng bọn cướp đã chuẩn bị kỹ lưỡng từ trước, nên chúng ta không thể sơ suất để lộ ánh sáng ra ngoài. Trước tiên, ta cần phải chọn một vị trí thích hợp. Bọn cướp này rất táo tợn, chúng dám làm tất cả, không từ một thủ đoạn nào. Và dù có bị bất ngờ, chúng vẫn có thể gây ra những tác hại không thể lường trước được. Vì vậy cần hết sức cẩn thận, nếu không rất có thể ta sẽ phải chịu tổn thất nặng nề. Tôi sẽ đứng nép sau cái thùng này, còn các ông hãy nấp sau mấy cái kia. Khi nào tôi chiếu đèn vào bọn chúng, các ông hãy mau lẹ tóm lấy chúng, nếu chúng nổ súng thì các ông hãy lập tức bắn hạ.

Tôi đặt khẩu súng đã lên nòng xuống phía sau chiếc hòm tôi đứng nấp. Holmes nhanh chóng kéo tấm chắn sáng chụp lên trên chiếc đèn, căn hầm lập tức chìm trong bóng tối, tôi chưa bao giờ ở một nơi nào mà bóng tối dày đặc đến vậy. Mùi metan cháy giúp chúng tôi biết rằng ngọn lửa vẫn còn và khi cần, nó sẽ lập tức bùng sáng. Tôi chờ đợi trong yên lặng, thần kinh vô cùng căng thẳng. Căn hầm ẩm thấp, lạnh lẽo này khiến người ta có cảm giác bị ức chế ghê gớm và tôi thấy mình run lên trong sợ hãi.

Holmes khe khẽ dặn:

- Bọn chúng chỉ có một lối thoát, đó là rút lui về căn nhà ở quảng trường Coburg. Ông Jones, tôi hy vọng ông đã làm đúng theo những gì tôi dặn.

- Tôi đã phái một viên thanh tra và hai cảnh sát mai phục ở cửa trước của hiệu cầm đồ.

- Vậy là chúng ta đã chặn hết tất cả các lối ra vào. Bây giờ chỉ còn phải im lặng ngồi đợi.

Thời gian trôi đi thật chậm chạp. Sau này khi xem đồng hồ, tôi mới biết rằng chúng tôi đã đợi ở đó 1 tiếng 15 phút, nhưng với tôi giống như cả một đêm ròng rã đã trôi đi. Vì không dám nhúc nhích nên chân tay tôi mỏi nhừ và gần như tê cứng. Đầu óc căng thẳng tột độ, tai tôi căng ra nhưng chỉ nghe thấy tiếng thở khò khè nặng nhọc của ông Jones và hơi thở rất nhẹ của ông chủ tịch nhà băng. Từ vị trí này, tôi có thể quan sát mọi phía trên sàn. Bỗng nhiên, mắt tôi bắt gặp một tia sáng yếu ớt.

Lúc đầu, đó chỉ là một tia sáng xanh lét ẩn dưới lớp đá. Sau đó, tia sáng cứ to dần, to dần rồi dài ra thành một vệt vàng. Rồi bất chợt, lặng lẽ xuất hiện một vết nứt. Một bàn tay nhỏ nhắn hiện ra, trắng trẻo như tay phụ nữ, sờ soạng giữa quầng sáng nhỏ. Khoảng một phút sau, bàn tay mềm mại ấy nhô cao lên, rờ rẫm trên sàn. Trong tích tắc, nó biến mất đột ngột như lúc xuất hiện. Và mọi thứ lại chìm trong bóng tối, chỉ trừ khe sáng le lói dưới sàn.

Song bàn tay đó chỉ biến mất trong chốc lát. Bỗng từ khe hở đó phát ra một âm thanh chói tai và những viên đá trắng bị lật sang một bên, để lộ ra một lỗ hổng hình vuông, khiến một luồng sáng từ ngọn đèn l*иg tràn vào căn hầm tối tăm. Qua lỗ hổng đó, một gương mặt thanh niên ló ra, gã nhanh chóng đưa mắt dò xét cẩn thận xung quanh. Sau đó gã vươn người lên, tì vào mép lỗ đu người lên trên. Ngay khi đứng được lên trên sàn nhà, gã liền đưa tay ra kéo tên đồng bọn lên theo. Cả hai tuy nhỏ nhắn nhưng đều rất nhanh nhẹn, mặt mũi tái xanh với mái tóc hung rực lửa bù xù.

Hắn thì thào:

- Không có ai, mọi việc đều ổn cả. Scott, mày có mang đυ.c và bao đi không? Chết rồi! Không xong rồi! Archie, nhảy đi, nhảy đi, để tao lo.

Nhanh như cắt, Holmes lao ra, tóm chặt lấy cổ áo kẻ đột nhập. Gã kia vội tụt xuống cái lỗ hổng, tôi còn nghe thấy tiếng vải rách soàn soạt khi Jones túm lấy áo khoác của hắn. Ánh đèn rọi thẳng vào khẩu súng ngắn của tên trộm, nhưng chiếc gậy của Holmes đã giáng mạnh vào cổ tay hắn, khiến khẩu súng rơi xuống nền đá.

Holmes quát:

- Vô ích thôi, John Clay. Anh không thoát được lần này đâu.

Gã trộm đáp, giọng lạnh lùng ráo hoảnh:

- Tao cũng thấy thế, nhưng bạn tao đã thoát được, tuy các ngươi có tóm được vạt áo của cậu ta.

Holmes mỉm cười:

- Nhưng có ba ngươi đang đợi hắn ngoài cửa đấy!

- Hừ, các người chuẩn bị thật chu đáo. Khá khen đó !

Holmes bình tĩnh đáp:

- Anh cũng vậy. Ý tưởng về Hội tóc hung của anh quả là mới mẻ và rất có hiệu quả.

Jones nghiêm mặt cảnh cáo:

- Anh và đồng bọn của anh sẽ được gặp nhau ngay thôi. Mặc dù các anh nhanh hơn tôi, nhưng thoát sao được khi lối ra đã bị chặn. Mau chìa tay ra để còng lại.

Khi chiếc còng sắt khóa chắc cánh tay gầy gò của tên trộm, hắn phát khùng lên mắng:

- Đừng có động bàn tay bẩn thỉu của các ngươi vào người ta. Các ngươi có biết rằng trong ta có dòng máu hoàng gia không? Ta yêu cầu các ngươi phải cẩn thận khi nói chuyện với ta, phải nói “Thưa ngài”.

Jones trợn tròn mắt ngạc nhiên, rồi cười phá lên:

- Vâng, thưa ngài, xin ngài bước lên cầu thang. Lên trên kia, chúng tôi sẽ đánh xe ngựa đưa ngài về đồn cảnh sát, như vậy được chứ?

John Clay bình thản nói:

- Thế thì tốt hơn đấy!

Rồi hắn cúi chào chúng tôi, lặng lẽ đi sau viên thám tử.

Merryweather nói lời cảm ơn chúng tôi sau khi lên khỏi căn hầm:

- Ông Holmes! Tôi thật không biết phải cảm ơn và đền đáp các ông như thế nào. Thật tài tình, các ông đã phá vụ án này một cách ngoạn mục. Chưa bao giờ tôi được chứng kiến một vụ cướp nhà băng nào công phu đến như thế.

Holmes khiêm tốn trả lời:

- Tôi có một vài món nợ phải tính sổ với John Clay. Vì vụ án này mà tôi cũng đã tiêu tốn một khoản tiền, và mong nhà băng sẽ chi trả cho tôi những khoản này. Nhưng ngoài những điều đó ra, điều lớn nhất mà tôi thu được là một kinh nghiệm vô cùng quý báu từ vụ án Hội tóc hung kỳ lạ này.

Sáng sớm, khi chúng tôi ngồi nhâm nhi ly rượu whisky tại phố Baker, Holmes giải thích cho tôi nghe về vụ này:

- Watson, anh thấy không? Ngay từ đầu, mục đích duy nhất của mẩu quảng cáo và việc chép cuốn Bách khoa toàn thư là để lôi ông chủ hiệu cầm đồ hiền lành đó ra khỏi nhà mình vài giờ mỗi ngày. Cách này có vẻ kỳ quặc, nhưng quả tình không còn cách nào tốt hơn thế. Chỉ có cái đầu khôn ngoan của Clay mới nghĩ ra được. Hắn đã khôn khéo sử dụng màu tóc hung đỏ rực của tên đồng bọn để thực hiện kế sách này. Bốn bảng mỗi tuần là một miếng mồi nhử hết sức cám dỗ đối với ông chủ hiệu cầm đồ, nhưng nó có đáng là bao so với hàng nghìn bảng mà có thể chúng sẽ lấy được. Chúng cho đăng quảng cáo, rồi một gã lừa đảo đã thuê tạm một văn phòng, còn gã khác khuyến khích ông Wilson thi tuyển. Và thế là chúng có thể khiến ông ta vắng mặt vài giờ mỗi ngày. Chỉ cần nghe gã giúp việc chịu làm với chỉ một nửa số tiền lương, tôi hiểu ngay rằng hắn đang theo đuổi một mục đích đặc biệt nào đó.

- Nhưng lam sao anh đoan đươc muc đích cuả bon chung?

- Nếu như ở cửa hàng đó có phụ nữ thì tôi còn nghĩ đến một giả thuyết trần tục hơn. Tuy nhiên mọi chuyện không phải như vậy. Công việc làm ăn của ông Wilson chẳng được lời lãi gì nhiều, nhà ông ta cũng chẳng có gì đáng giá để chúng phải trù tính kỹ lưỡng đến thế. Vì thế, rõ ràng mục đích của chúng không phải cái cửa hàng nhỏ bé đó. Nhưng rốt cục chúng muốn gì? Tôi nghĩ đến sở thích chụp ảnh của gã giúp việc và thói quen chui xuống căn hầm của hắn. Tầng hầm! Đầu mối giải quyết câu chuyện chính là đây. Sau đó, tôi liền điều tra về lai lịch của gã giúp việc bí ẩn đó. Tôi phát hiện ra rằng, đối thủ của tôi là một trong những tên tội phạm nhẫn tâm nhất, táo tợn nhất thành London. Hắn đang làm gì đó ở dưới tầng hầm, một công việc phải mất nhiều giờ mỗi ngày và diễn ra trong hàng tháng trời mới xong. Câu hỏi được đặt ra là, hắn làm việc gì vậy? Tôi nghĩ đó chỉ có thể là việc đào một đường hầm để đột nhập vào tòa nhà nào đó.

“Khi chúng ta đến kiểm tra hiện trường, tôi đã hiểu ra tất cả. Tôi đã làm anh ngạc nhiên khi gõ gõ cái gậy xuống vỉa hè, vì muốn biết đường hầm đó dẫn đến đâu, phía trước hay phía sau. Và quả thực, nó không đi lên phía trước. Thế là tôi nhấn chuông gọi cửa. Đúng như tôi hy vọng, gã giúp việc ra mở cửa. Trước kia tôi đã từng nghe qua về hắn, nhưng chưa gặp hắn bao giờ. Tôi không quan tâm tới gương mặt hắn mà chỉ chú ý quan sát hai đầu gối hắn. Chắc anh cũng nhận thấy rằng, cả hai đầu gối quần của hắn đều đã bạc màu, sờn rách. Đặc biệt là nó nhăn nhúm và nhem nhuốc. Điều đó cho thấy rằng hắn đang đào bới một cái gì đó trong nhiều giờ. Nhưng bí ẩn duy nhất chưa thể lý giải được là tại sao hắn lại đào đường hầm. Đi vòng quanh khu trung tâm, tôi thấy thì ra nhà băng nằm quay lưng lại với cửa hàng cầm đồ của ông Wilson. Tôi biết rằng mình đã giải quyết được vấn đề. Khi anh ra về sau buổi hòa nhạc, tôi ghé qua Scotland Yard để gặp ông giám đốc nhà băng và rồi kết quả như thế nào thì như anh đã thấy đấy.” Tôi hỏi có phần hơi ngớ ngẩn:

- Nhưng tại sao anh lại đoán được chúng sẽ gây án vào tối hôm nay?

- Ồ, khi chúng đóng cửa văn phòng Hội tóc hung thì cũng chính là lúc chúng không còn lo nghĩ đến chuyện ông Wilson đi vắng hay ở nhà nữa. Nói cách khác là chúng đã đào xong đường hầm. Nhưng chúng phải nhanh chóng ra tay vì sợ bị phát hiện, và nhà băng sẽ chuyển số vàng kia đi nơi khác. Như vậy thì thứ bảy là một dịp thuận lợi để hành động, chúng sẽ có tới hai ngày để tẩu thoát. Dựa trên những lý do đó, tôi đoán chúng nhất định sẽ hành động vào đêm nay.

Tôi không giấu nổi sự thán phục, kêu lên:

- Cách suy luận của anh thật tài tình! Hàng chuỗi những sự kiện xảy ra đều cho thấy phán đoán của anh là hoàn toàn chính xác.

- Nó chỉ khiến tôi tránh được sự vô vị, nhàn rỗi mà thôi. - Anh ngáp dài một cái rồi nói tiếp - Tôi sợ nhất là cuộc sống của mình trở nên tầm thường, vô vị. Những vụ án như thế này đã giúp tôi rất nhiều.

Tôi khen ngợi rất thật lòng:

- Anh là ân nhân của rất nhiều người đấy.

Anh nhún vai, nói:

- Ồ, cuối cùng thì tôi cũng làm được một việc gì đó. Vì như ai đó đã nói: “Con người vô cùng nhỏ bé”.