Chương 19: Khuông siêu nhân may gặp bạn tốt phan tú nghiệp rủi phải lúc nguy
Khuông Siêu Nhân đang nằm ngủ trên gác bỗng nghe có người đến thăm, y vội vàng mặc áo bước xuống. Khuông thấy một người ở dưới lầu đầu đội mũ thư lại, mình mặc áo lụa màu huyền, chân đi giày đen đế trắng, râu đỏ hoe, gò má cao, da mặt xạm, hai con mắt sáng. Người kia thấy Khuông Siêu Nhân lại, bèn hỏi:
- Ông có phải là ông Khuông không?
- Vâng, tôi họ Khuông. Xin ông cho biết quý tính là gì?
- Tôi họ Phan. Hôm trước tôi được thư của anh tôi nói rằng ông đã đến.
- À thế ra ông là ông Phan Tam!
Khuông vội vàng vái chào mời lên gác ngồi. Phan Tam nói:
- Hôm ấy, ông lại thăm nhưng tôi không ở nhà. Hôm qua, tôi về thấy thư của anh tôi hết sức khen ngợi ông là người thông minh, làm nhiều điều tốt, thật là đáng kính.
- Tôi lên tỉnh chính là để nhờ vả ông. Không ngờ ông không ở nhà. Nay được gặp mặt, thực là mừng rỡ vô cùng.
Nói xong Khuông thân hành đi lấy trà, lại nhờ chủ hiệu sách mua hai đĩa bánh đem lên gác. Phan Tam đang đọc những bài thơ trên tường thấy đĩa điểm tâm đem đến, nói:
- Thôi làm gì thế này!
Và tay cầm chén trà, tay chỉ vào tường nói:
- Này anh! Anh đến đây chơi với bọn này làm gì?
Khuông hỏi tại sao. Phan nói:
- Bọn này nổi tiếng là ngốc. Cái anh chàng họ Cảnh mở hiệu bán mũ trước có hai ngàn lạng bạc tiền vốn, nhưng cứ tiêu vào việc thơ hết sạch. Hàng ngày ngồi trong hiệu hắn vừa lấy tay chải mũ miệng ngâm nga: "Ngày thanh minh mưa rơi lất phất", làm cho những người mua mũ và những hiệu buôn bên cạnh cũng bật cười. Nay hắn tiêu hết sạch số vốn rồi, nên hắn mượn cớ làm thơ để vay mượn tiền kẻ khác. Người ta nghe đến hắn đều phải sợ. Anh chàng họ Chi kia làm lái buôn sở muối. Tôi về nhà nghe người ở nha môn nói cách đây mấy hôm anh ta say rượu, ngâm thơ trên đường cái bị quan phó tri phủ bắt xích tay lại, cách mất chức buôn muối. Rồi đây chỉ có chết đói mà thôi. Anh ơi! Anh đến đây đất khách quê người cần phải để ý đến những việc gì có lợi. Chơi với hạng người này thì được cái gì?
Phan ăn hai cái bánh rồi gạt đĩa bánh ra một bên và nói:
- Thứ điểm tâm này thì ăn làm gì? Tôi với anh ra phố ăn cơm đi!
Phan bảo Khuông khóa cửa đi ra một hàng cơm trước nha môn. Phan Tam bảo dọn cả một con vịt, một đĩa hải sâm nấu với thịt lợn. Lại bảo dọn một đĩa thịt lợn tướng. Tất cả đều được mang lên. Hàng cơm thấy Phan Tam thì chạy cuống quýt chọn vịt và thứ thịt béo nhất, bỏ gia vị vào hải sâm rồi bưng lên. Hai người trước tiên uống rượu. Uống rượu xong, hai người dùng cơm, còn bao nhiêu để lại cho người trong tiệm ăn. Lúc đi ra, Phan không tính tiền chỉ nói một tiếng:
- Của tôi đấy!
Chủ hiệu ăn vái chào: - Vâng! Con biết rồi!
Ra khỏi tiệm ăn, Phan Tam nói: - Này anh! Hôm nay anh đi đâu? - Hôm nay tôi định đến nhà anh.
- Tốt lắm! Anh đến nhà tôi chơi!
Hai người cùng đi thẳng đến một cái ngõ. Đến một cái nhà, tường ngoài màu xanh có hai tầng cửa gỗ. Đi qua một tầng cửa nữa đến một cái nhà khách, ở đó có một đám đông đang bao quanh một cái bàn đánh bạc. Phan mắng:
- Đồ chó! Vô sự rủ nhau đến đây làm ồn!
Họ đáp:
- Biết ông Ba về đây đã mấy hôm, chúng tôi có gom góp số tiền hồ để biếu ông.
Phan Tam nói:
- Ta nhận gì tiền nong của các anh!
Lại nói:
- Thôi được! Ta có ông bạn ở đây. Các anh có đưa tiền thì để biếu ông ta.
Khuông muốn thi lễ với Phan, nhưng Phan gạt đi:
- Thôi, vừa mới chào nhau rồi! Lại vái chào nhau làm gì nữa! Mời anh ngồi!
Phan đi vào trong nhà lấy ra hai ngàn đồng tiền đưa cho mọi người nói:
- Đây là hai ngàn đồng, phần của ông Khuông! Ta đưa cho các anh, tiền hồ hôm nay là tiền của ông ta đấy.
Và quay lại nói với Khuông:
- Này anh, anh cứ ngồi đây xem cái ống này. Khi nó đầy tiền thì anh đổ ra rồi để cho họ chơi.
Phan Tam kéo một cái ghế bảo Khuông ngồi đó còn mình thì đứng bên cạnh xem.
Xem một hồi, ở ngoài có một người vào mời Phan Tam ra nói chuyện. Phan Tam đi ra thì té ra người ấy là Vương Lão Lục, chủ sòng bạc. Phan Tam nói:
- Lão lục! Đã lâu không gặp anh! Anh tìm tôi có việc gì thế?
Lão Lục nói: - Mời ông ra ngoài nói chuyện. Phan Tam cùng y đi ra, đến một quán trà vắng cùng ngồi.
Vương Lão Lục nói: - Bây giờ có một việc có thể kiếm ra tiền, tôi muốn bàn với ông!
Phan Tam hỏi có việc gì. Lão Lục nói: - Hôm qua, nha môn huyện Tiền Đường có bắt được một bọn côn đồ bắt cóc người con gái ở phố Mao Gia. Đứa này tên là Hà Hoa, là một đứa đầy tớ gái vừa chạy trốn ra khỏi một nhà giàu ở huyện Lạc Thanh. Bọn côn đồ này đã bị bắt quả tang và đã bị đưa lên quan. Ông huyện Vương đã đem bọn côn đồ này ra đánh mỗi đứa mươi gậy. Sai nhân đã bắt bọn này và đem Hà Hoa giải về Lạc Thanh.
Bây giờ có một nhà giàu họ Hồ ở đây thích con a hoàn này nên bàn với tôi có cách gì bắt nó về. Ông ta muốn bỏ ra vài trăm lạng bạc để mua nó. Việc này nên làm như thế nào?
- Sai nhân là ai?
- Là Hoàng Cầu.
- Hoàng Cầu có thân hành giải nó đi không?
- Không! Hắn sai hai người phó dẫn đi.
- Đi từ bao giờ?
- Đi được một ngày rồi!
- Hoàng Cầu có biết chuyện ông Hồ không?
- Sao lại không! Hắn ta cũng muốn nghĩ cách xoay tiền nhưng không biết làm thế nào.
- Như thế thì dễ lắm! Anh mời Hoàng Cầu đến đây ta nói chuyện.
Vương gật đầu bước ra. Phan Tam ngồi một mình uống trà. Lại thấy một người khác vội vã bước vào nói:
- Ông Ba! Tôi tìm ông khắp mọi nơi, không ngờ ông lại ngồi một mình uống trà ở đây!
- Ông tìm tôi có việc gì?
- Cách thành này bốn mươi dặm, có một người tên là Thi Mỹ Khanh. Anh ta đem bán người em dâu cho Hoàng Tường Phủ. Tiền thì đã lấy rồi nhưng người em dâu vẫn muốn thủ tiết không chịu lấy chồng. Mỹ Khanh bàn với người mối bắt cóc cô ta. Người mối nói: "Tôi không biết mặt cô em dâu của anh, phải có dấu tích gì thì mới có thể nhận được chứ". Thi Mỹ Khanh nói: "Sáng nào em dâu của tôi cũng ra sau nhà vác củi. Ngày mai các ông cứ nấp ở đấy là có thể bắt đi ngay". Mọi người theo kế thi hành. Không ngờ sáng hôm ấy, người em dâu không ra mà chính là vợ Thi Mỹ Khanh đi ra lấy củi. Người ta đã bắt đem đi ba bốn mươi dặm và đã ngủ một đêm rồi. Thi Mỹ Khanh đến đòi vợ về, nhưng họ Hoàng không chịu. Thi làm đơn kiện lên quan. Việc kiện tụng đang tiến hành. Bây giờ có việc khó khăn là lúc Thi lấy vợ vẫn chưa làm giấy hôn thú cho nên không có bằng cứ. Nay Hoàng muốn làm giấy hôn thú nhưng người làng không biết làm thế nào. Vì vậy tôi đến bàn với ông. Ông Hoàng nhờ ông lo liệu giúp tất cả công việc trong nha môn. Có mấy lạng bạc đưa đến biếu ông.
- Cái đó có gì đâu mà phải rối rít lên! Ngồi xuống đây. Tôi đợi ông Hoàng đến nói chuyện.
Một lát Vương Lão Lục và Hoàng Cầu đến. Hoàng thấy người kia, nói:
- Thế ông Hách Lão Nhị cũng ở đây sao?
Phan Tam nói:
- Không hề gì, ông ta đến đây có việc riêng. Bèn cùng Hoàng Cầu ngồi ở một cái bàn riêng. Vương Lão Lục và Hách Lão Nhị ngồi ở một cái bàn riêng. Hoàng Cầu nói:
- Ông định xử trí việc ấy như thế nào?
Phan Tam nói:
- Ông định trả bao nhiêu tiền?
- Ông Hồ nói: nếu có được Hà Hoa thì ông ta sẽ trả số tiền là hai trăm lạng, kể cả mọi phí tổn.
- Ông định lấy bao nhiêu? - Nếu ông làm việc này xong xuôi tôi chỉ xin vài lạng bạc là nhiều lắm. Có lẽ nào tôi lại muốn ăn bớt của ông?
- Như thế thì được! Trong nhà tôi hiện nay có một ông người huyện Lạc Thanh là bạn rất thân với quan huyện Lạc Thanh. Tôi nhờ ông ta lấy chỗ thân tình để nói với quan huyện viết cho một công văn nói rằng con Hà Hoa đã được giải và giao về cho gia đình. Đồng thời, tôi sẽ nhờ một người ở đây xin quan huyện một tờ giấy có dấu son hẳn hoi để đưa Hà Hoa về gả cho nhà họ Hồ. Ông nghĩ như thế nào?
Hoàng Cầu nói:
- Như thế thì tuyệt! Nhưng không nên để chậm. Ông lo ngay cho.
Phan Tam nói:
- Hôm nay sẽ có dấu son. Ông nói với ông ta đem ngay tiền lại đây.
Hoàng Cầu vâng dạ cùng Vương Lão Lục đi ra. Phan Tam gọi Hách Lão Nhị:
- Đi theo tôi.
Lúc hai người trở về nhà, đám bạc vẫn chưa tan. Phan Tam đợi họ đánh xong, tiễn mọi người ra cửa chỉ giữ Khuông Siêu Nhân ở lại và nói:
- Này anh, anh ở đây với tôi! Tôi có việc muốn bàn với anh.
Phan đưa Khuông lên cái gác ở đằng sau nhà thảo một tờ giấy hôn thú bảo Khuông Siêu Nhân chép, rồi đưa cho Lão Nhị xem, bảo y ngày mai đem tiền đến lấy. Sau đó tiễn y ra cửa. Ăn cơm chiều xong, Phan thắp đèn lên đọc một tờ công văn giả bảo Khuông Siêu Nhân chép. Trong nhà có những con dấu giả khắc bằng đậu phụ khô. Y đem ra dùng. Lại lấy bút son bảo Khuông Siêu Nhân viết một tờ công văn đòi Hà Hoa về. Làm xong lại đem rượu lên uống. Phan nói với Khuông Siêu Nhân rằng:
- Những việc như thế này gọi là những việc đáng làm không phí công suy nghĩ! Hơi sức đâu mà chơi với bọn ngu ngốc kia 1!
Đêm ấy Phan giữ Khuông ngủ lại nhà mình. Hôm sau cả hai nhà đều đem tiền tới. Phan Tam nhận tiền đưa ngay cho Khuông Siêu Nhân hai mươi lạng bạc, bảo đem về nhà mà tiêu. Khuông Siêu Nhân vui vẻ nhận lấy, rồi gặp người quen nên nhờ mang về nhà để thêm vào số vốn của người anh. Những hiệu sách lại nhờ Khuông Siêu Nhân làm văn tuyển. Có việc gì Phan cũng chia cho Khuông một phần tiền. Nhờ thế Khuông dần dần trở nên con người sang trọng. Quả nhiên Khuông nghe lời Phan Tam càng ngày càng ít đi lại với những người danh sĩ.
Độ hai năm sau, một hôm Phan Tam đến nhà nói:
- Này anh, lâu nay không gặp anh. Chúng ta cùng ra phố uống dăm ba chén đi!
Khuông Siêu Nhân khóa cửa lầu, cùng y ra phố. Vừa đi được mấy bước, đã thấy một người đầy tớ ở nhà Phan đến nói:
- Có người khách đợi ông ở nhà.
Phan Tam nói:
- Này anh, chúng ta cùng về nhà đi!
Hai người về nhà Phan. Phan mời Khuông Siêu Nhân ngồi đợi trong một gian phòng khách nhỏ. Phan Tam tiếp người khách ở phòng ngoài. Phan Tam nói:
- Anh Lý Tứ đã lâu không gặp. Mấy lâu anh ở đâu?
- Mấy lâu tôi ở nha môn quan học đạo. Nay tôi có một việc muốn bàn với anh. Tôi cứ sợ anh không có ở nhà. May mắn được gặp anh. Chắc chắn việc này xong!
- Giấu giếm nhau làm gì! Cùng làm việc với nhau, tôi thấy anh thật là rán sành ra mỡ, không chịu nhả ra một đồng tiền.
- Việc này thì kiếm ra tiền!
- Có việc gì thế?
- Hiện nay quan giám khảo sắp đến chấm thi ở Thiệu Hưng. Có ông Kim Đông Nhai mấy năm nay làm việc ở bộ kiếm được ít tiền, muốn cho đứa con thi đỗ. Thằng con tên là Kim Dược, không biết một chữ. Trong kỳ thi tới đây, ông ta muốn tìm một người thi thay nó. Lần này vị học đạo này canh phòng rất nghiêm, cần phải có một cách gì mới mẻ. Vì vậy, tôi muốn đem việc này bàn với anh.
- Ông ta định đưa ra bao nhiêu tiền 2?
- Đáng lý, một anh tú tài ở Thiệu Hưng phải trả một nghìn lạng nhưng ông ta muốn đi đường tắt thì chúng ta ít nhất phải đòi năm trăm lạng. Cái khó hiện nay là phải tìm một người thay thế và phải làm sao cho hắn lộn sòng vào. Sau đó lại phải trả hắn ít tiền về chỗ làm bài, phải đút tiền cho nha môn. Như thế còn được bao nhiêu để mà chia nhau nữa.
- Nếu tất cả chỉ có năm trăm lạng mà anh còn muốn chấm mυ"ŧ vào đấy thì tôi không chơi đâu. Anh chỉ có thể lấy khoản tạ lễ của ông ta thôi chứ không được chấm mυ"ŧ vào số tiền này.
- Ông Phan! Như thế cũng được. Nhưng bây giờ phải làm cách nào?
- Anh không cần lo lắng về việc ấy. Tất cả việc kiếm người lộn sòng và đút lót cho nha môn đều mặc tôi. Anh chỉ việc nói với ông ta đưa ra năm trăm lạng đặt vào một nhà cầm đồ và đưa ba mươi lạng để tôi tiêu vặt. Tôi cam đoan là con ông sẽ đỗ tú tài. Nếu hắn không đỗ, tôi thề không động đến số năm trăm lạng bạc ấy đâu. Như thế được chưa?
- Thế còn nói gì nữa!
Việc như thế là xong và định ngày đưa tiền. Phan Tam tiễn Lý Tứ ra ngoài và quay lại nói với Khuông Siêu Nhân:
- Này anh, việc này tôi muốn nhờ đến anh. - Tôi vừa nghe việc đó. Nếu ông dùng tôi, tôi sẽ đi thi thay. Nhưng tôi nên ngồi ở ngoài làm bài rồi đút vào hay thay chân hắn vào thi. Thú thực tôi không có gan đi thi thay người khác đâu!
- Đừng lo! Đã có tôi. Đời nào tôi lại làm hại anh. Đợi khi nào nó đem đủ tiền, tôi sẽ cùng anh tới Thiệu Hưng.
Chiều hôm ấy Khuông từ biệt trở về nhà trọ. Vài hôm sau, Phan Tam quả nhiên mang hành lý cùng đi với Khuông, qua sông Tiền Đường đi thẳng đến phủ Thiệu Hưng, tìm một chỗ trọ vắng vẻ trong một cái ngõ gần nha môn quan học đạo. Hôm sau, Lý Tứ mang người học trò đến gặp. Phan Tam nghe nói quan giám khảo thi ở Cối Kê. Vào lúc canh ba Phan mang Khuông Siêu Nhân đi đến cửa trường thi, đưa ra một cái mũ đen cao, một cái áo vải màu xanh, một cái dây thắt lưng đỏ, bảo Khuông cất mũ vuông, cởϊ áσ quần của mình ra để mặc nó vào. Sau đó Phan Tam ghé vào tai thì thầm: "Như thế, như thế, chớ có quên!". Rồi để Khuông lại trường thi, còn mình mang áo mũ của Khuông đi. Trống canh năm dứt hồi, ba tiếng súng nổ. Quan học đạo ra công đường. Khuông tay cầm cái gậy đứng xen lẫn vào đám lính hầu đang hò hét bước vào đứng trước cái cửa thứ hai.
Học đạo ra điểm danh. Khi gọi đến Kim Dược, Khuông Siêu Nhân nháy mắt ra hiệu cho hắn, Kim Dược hiểu ý không về lều của mình; trái lại y ẩn vào bóng tối, khi ấy Khuông Siêu Nhân lùi lại mấy bước đến gần Kim Dược. Y đứng lẩn sau đám đông, cất mũ của mình trao cho Kim Dược. Hai người trao đổi y phục cho nhau. Kim Dược cầm lấy gậy, đứng ra một bên. Còn Khuông Siêu Nhân mang quyển, đến lều làm văn chương. Làm đến ba bốn giờ mới nộp quyển, rồi về nhà, không ai biết việc gì hết. Đến khi công bố kết quả, Kim Dược quả nhiên đỗ cao. Phan Tam cùng Khuông Siêu Nhân về Hàng Châu. Phan đưa cho Khuông hai trăm lạng bạc làm tiền giấy bút. Phan Tam nói:
- Anh Hai! Anh không nên đem số tiền này tiêu hoang. Phải dùng nó vào việc cần thiết.
- Việc cần thiết gì vậy?
- Nay anh hết tang rồi. Phải nghĩ ngay đến việc lấy vợ. Tôi có một người bạn họ Trịnh làm việc ở nha môn quan tuần vũ. Ông Trịnh là người rất trung hậu. Con ông ta cũng làm việc ở nha môn. Ông ta có nhờ tôi tìm một đám cho đứa con gái thứ ba của ông ta. Tôi vẫn thường nghĩ đến anh. Hai người cùng tuổi và cũng xinh đẹp như nhau. Nhưng mãi vẫn chưa có tiền, cho nên tôi không thể đem việc ấy nói với anh. Nếu như anh ưng thuận, tôi chỉ nói một câu là xong. Anh có thể ở ngay nhà ông ta. Còn tất cả tiền phí tổn về lễ lạt và cưới xin, tôi sẽ giúp anh tất cả.
Khuông Siêu Nhân nói:
- Anh thật là thương tôi hết sức, tôi có gì lại không ưng thuận? Bây giờ tôi đã có tiền đây, tôi còn bắt anh mất tiền cho tôi làm gì?
- Anh không biết, ông nhạc tương lai của anh nhà cửa chật chội. Nếu anh cùng ở đấy cũng không thể ở lâu được. Anh cần phải thuê vài gian phòng khác. Sau này, thêm một miệng ăn lại còn sinh con nữa chứ, không thể nhờ người ta mãi được.
Tôi với anh cũng là một. Tôi giúp anh vài lạng bạc thì kể làm gì? Sau này anh phát đạt, anh tha hồ có dịp để trả ơn tôi.
Khuông Siêu Nhân vô cùng cảm kích. Phan Tam đến nói với cụ Trịnh, lấy lá số của Khuông Siêu Nhân lại. Trịnh chỉ đòi Khuông Siêu Nhân mười hai lạng bạc để mua đồ trang sức, và bốn bộ áo quần cho cô dâu. Đám cưới định vào ngày mười lăm tháng mười. Đến sáng ngày ấy, Phan Tam chuẩn bị mấy món ăn, mời Khuông đến. Ăn xong, Phan nói với Khuông:
- Anh Khuông! Tôi là người mối. Hôm nay tôi đưa anh đến đó. Bữa tiệc này có thể xem là bữa tiệc anh mời ông mối đấy!
Khuông Siêu Nhân nghe vậy cũng cười. Ăn xong, Phan bảo Khuông tắm rửa, mặc quần áo mới, đầu đội mũ vuông mới, chân đi đôi giày mới. Phan Tam lại lấy một cái áo rộng màu lam đưa cho Khuông mặc. Đến giờ tốt, Phan bảo gọi hai cái kiệu. Hai người lên kiệu đến nhà cô dâu. Trước kiệu là một cặp đèn l*иg. Nhà cụ Trịnh ở trong một cái ngõ nhỏ gần nha môn quan tuần vũ, đằng trước một gian, đằng sau ba gian. Hôm ấy chàng rể đến cửa. Cửa đóng lại. Phan Tam bỏ ra hai trăm đồng làm tiền phong bao, sau đó cửa mở. Cụ Trịnh ra đón. Ông nhạc và chàng rể nhìn nhau nhận ra là người năm xưa cùng đi một thuyền. Họ cho việc hôn nhân này như là do trời định. Khuông Siêu Nhân lạy chào ông nhạc rồi vào chào bà nhạc và anh vợ. Nhà họ Trịnh đặt tiệc mời. Phan Tam ăn tiệc rồi từ biệt. Gia đình họ Trịnh đưa Khuông Siêu Nhân vào phòng cô dâu. Thấy cô dâu đoan trang xinh đẹp Khuông rất vui mừng. Hai người uống rượu hợp cẩn, thành vợ thành chồng không cần phải nói nhiều.
Sáng sau Phan Tam lại đưa một tiệc rượu đến để cho Khuông đáp lễ ông nhạc. Cụ Trịnh lại mời Phan Tam ngồi tiếp, ăn tiệc suốt ngày.
Một tháng qua thấy nhà của cụ Trịnh nhỏ hẹp ở không tiện, Phan Tam thuê giúp cho Khuông Siêu Nhân bốn gian nhà ở gần hiệu sách giá bốn mươi lạng. Lại mua bàn ghế đồ dùng, rồi hai vợ chồng Khuông đến ở. Khuông mời láng giềng, mua hai đấu gạo. Số tiền như thế là hết nhẵn.
Cũng may Phan Tam giúp cho Khuông mua cái gì cũng được rẻ, các hiệu sách lại đến tìm Khuông nhờ làm hộ hai bộ văn tuyển, trả cho Khuông mấy lạng bạc và mấy quyển sách bán để sinh sống qua ngày. Hơn một năm sau, sinh một đứa con gái. Hai vợ chồng rất tương đắc.
Một hôm, Khuông đang đứng ở ngoài cửa thì thấy một người mặc áo xanh, đội mũ lớn đến hỏi:
- Đây có phải là nhà ông Khuông người huyện Lạc Thanh không?
Khuông nói:
- Tôi là Khuông Siêu Nhân đây. Ông ở đâu đến?
Người kia nói:
- Cụ Lý làm cấp sự trung sai tôi đi Chiết Giang đưa cái thư này cho ông.
Khuông Siêu Nhân nghe vậy vội vàng mời người kia vào ngồi. Lấy thư ra xem, mới hay việc tố cáo cụ Lý xét ra không có căn cứ nên cụ lại được trở lại chức cũ. Vài tháng sau lại được mời lên kinh làm chức cấp sự trung. Lần này cụ viết thư bảo học trò lên kinh để gặp mặt. Khuông Siêu Nhân giữ người lại ăn uống rồi viết một bức thư trả lời: "Được thầy gọi đến, con xin sửa soạn hành lý để lên thỉnh giáo". Xong đó, để người kia đi. Ngay sau đó lại nhận được thư của Khuông Đại nói rằng: quan giám khảo đã về Ôn Châu để mở khóa thi và bảo Khuông Siêu Nhân về mà thi. Khuông Siêu Nhân không dám chậm trễ liền nói với vợ mời mẹ vợ đến ở chung cho vui. Còn mình thì sửa soạn hành lý để đi thi. Thi xong, quan giám khảo khen ngợi lấy đỗ đầu trong hàng thứ nhất. Lại khen ngợi là người hạnh kiểm tốt và đưa vào trường thái học để được học tập. Y mừng rỡ cảm ơn quan giám khảo. Sau khi tiễn thầy học đi khỏi, Khuông quay về bàn với Phan Tam, muốn trở về Lạc Thanh treo biển và dựng cột cờ để làm vinh dự cho gia đình. Y lại đến hiệu thêu ba bộ áo, một bộ cho mình, một bộ cho mẹ và một bộ cho vợ. Chuẩn bị xong xuôi, y vay các hiệu sách mỗi hiệu ba lạng. Các hiệu này cũng đưa lễ vật đến mừng. Khuông Siêu Nhân đang định chọn ngày tốt để về nhà thì Cảnh Lan Giang đến thăm, mời Khuông đến một quán rượu để uống rượu. Trong khu uống rượu, Khuông Siêu Nhân kể những chuyện vừa qua. Cảnh Lan Giang khen ngợi một hồi rồi nói đến Phan Tam. Cảnh Lan Giang nói:
- Anh không nghe gì cả sao?
- Không! Có việc gì?
- Phan Tam tối qua bị bắt. Nay đang giam trong ngục.
- Vô lý! Trưa hôm qua tôi vừa gặp ông ta. Lẽ nào ông ta lại bị bắt được!
Cảnh Lan Giang nói:
- Sự thực rành rành! Nếu không tôi biết sao được. Tôi có một người quen làm việc hình trong huyện. Hôm nay là ngày sinh nhật ông ta. Tôi đến đấy chúc thọ, thấy tất cả mọi người đều nói chuyện đó cho nên tôi biết. Hình như lệnh bắt do quan tuần vũ đưa xuống nên quan huyện không dám chậm trễ, bắt ngay lúc canh ba, sợ ông ta chạy trốn. Người ta vây nhà rồi bắt ngay tại chỗ. Quan huyện cũng không hỏi câu gì chỉ đưa tờ giấy sức bắt cho ông ta xem. Ông ta xem xong cũng không chối cãi chỉ lạy mấy lạy và để người ta đưa vào nhà giam. Ông vừa đi được mấy bước đến công đường thì quan huyện bảo ngay sai nhân đưa vào nhà giam phía trong, cùng giam với những bọn trộm cướp. Người này hiện nay như thế, nếu anh không tin thì anh cùng tôi đến nhà người bà con để xem tờ giấy sức bắt.
Khuông Siêu Nhân nói: - Như thế thì tốt nhất. Nhờ anh đưa tôi đến đấy xem công việc như thế nào?
Trả xong tiền rượu, hai người đi đến nhà người giữ việc hình.
Người này họ Tưởng. Trong nhà đang tiếp khách. Thấy hai người đến, y mời vào thư phòng hỏi có việc gì. Cảnh Lan Giang nói:
- Ông bạn tôi muốn xem tờ giấy sức bắt ông Phan Tam tối qua!
Người kia đưa tờ công văn ra, tờ này đang dán trên một cái bảng:
"Phan Tự Nghiệp tức Phan Tam vốn là một tên côn đồ ở đây, mượn địa vị làm việc ở nha môn để che giấu hành động, gây sự kiện cáo, cho vay nặng lãi làm hại dân lành.
Không có việc gì mà hắn không làm. Một tên côn đồ như thế không thể để nó sống ung dung một khắc được. Vì vậy sức cho quan huyện phải bắt ngay tra xét và báo cáo để chiểu theo luật mà trị tội. Không được trái lời. Hỏa tốc".
Tiếp theo là mười mấy khoản Phan Tam đã phạm. Thứ nhất, đã lừa người ta lấy những số tiền lớn. Thứ hai, đã che giấu nhiều vụ gϊếŧ người. Thứ ba, đã dùng dấu quan huyện và bút son vào những vụ gian dối. Thứ tư, khắc dấu giả. Thứ năm, bắt cóc phụ nữ. Thứ sáu, cho vay nặng lãi bắt người ta phải bức tử. Thứ bảy, đút lót trong việc thi cử, tìm người đi thi thay người khác, v.v... kể ra không hết. Khuông Siêu Nhân không xem thì thôi, xem một cái kêu lên một tiếng, hồn bay đâu mất.
Nhân việc này, khiến cho:
Thầy trò tình quyến luyến, dễ việc kết thân;
Bè bạn phải xa nhau, khó bề hội diện.
Muốn biết việc sau như thế nào hãy xem hồi sau phân giải.
- Ông có phải là ông Khuông không?
- Vâng, tôi họ Khuông. Xin ông cho biết quý tính là gì?
- Tôi họ Phan. Hôm trước tôi được thư của anh tôi nói rằng ông đã đến.
- À thế ra ông là ông Phan Tam!
Khuông vội vàng vái chào mời lên gác ngồi. Phan Tam nói:
- Hôm ấy, ông lại thăm nhưng tôi không ở nhà. Hôm qua, tôi về thấy thư của anh tôi hết sức khen ngợi ông là người thông minh, làm nhiều điều tốt, thật là đáng kính.
- Tôi lên tỉnh chính là để nhờ vả ông. Không ngờ ông không ở nhà. Nay được gặp mặt, thực là mừng rỡ vô cùng.
- Thôi làm gì thế này!
Và tay cầm chén trà, tay chỉ vào tường nói:
- Này anh! Anh đến đây chơi với bọn này làm gì?
Khuông hỏi tại sao. Phan nói:
- Bọn này nổi tiếng là ngốc. Cái anh chàng họ Cảnh mở hiệu bán mũ trước có hai ngàn lạng bạc tiền vốn, nhưng cứ tiêu vào việc thơ hết sạch. Hàng ngày ngồi trong hiệu hắn vừa lấy tay chải mũ miệng ngâm nga: "Ngày thanh minh mưa rơi lất phất", làm cho những người mua mũ và những hiệu buôn bên cạnh cũng bật cười. Nay hắn tiêu hết sạch số vốn rồi, nên hắn mượn cớ làm thơ để vay mượn tiền kẻ khác. Người ta nghe đến hắn đều phải sợ. Anh chàng họ Chi kia làm lái buôn sở muối. Tôi về nhà nghe người ở nha môn nói cách đây mấy hôm anh ta say rượu, ngâm thơ trên đường cái bị quan phó tri phủ bắt xích tay lại, cách mất chức buôn muối. Rồi đây chỉ có chết đói mà thôi. Anh ơi! Anh đến đây đất khách quê người cần phải để ý đến những việc gì có lợi. Chơi với hạng người này thì được cái gì?
- Thứ điểm tâm này thì ăn làm gì? Tôi với anh ra phố ăn cơm đi!
Phan bảo Khuông khóa cửa đi ra một hàng cơm trước nha môn. Phan Tam bảo dọn cả một con vịt, một đĩa hải sâm nấu với thịt lợn. Lại bảo dọn một đĩa thịt lợn tướng. Tất cả đều được mang lên. Hàng cơm thấy Phan Tam thì chạy cuống quýt chọn vịt và thứ thịt béo nhất, bỏ gia vị vào hải sâm rồi bưng lên. Hai người trước tiên uống rượu. Uống rượu xong, hai người dùng cơm, còn bao nhiêu để lại cho người trong tiệm ăn. Lúc đi ra, Phan không tính tiền chỉ nói một tiếng:
- Của tôi đấy!
Chủ hiệu ăn vái chào: - Vâng! Con biết rồi!
Ra khỏi tiệm ăn, Phan Tam nói: - Này anh! Hôm nay anh đi đâu? - Hôm nay tôi định đến nhà anh.
- Tốt lắm! Anh đến nhà tôi chơi!
Hai người cùng đi thẳng đến một cái ngõ. Đến một cái nhà, tường ngoài màu xanh có hai tầng cửa gỗ. Đi qua một tầng cửa nữa đến một cái nhà khách, ở đó có một đám đông đang bao quanh một cái bàn đánh bạc. Phan mắng:
Họ đáp:
- Biết ông Ba về đây đã mấy hôm, chúng tôi có gom góp số tiền hồ để biếu ông.
Phan Tam nói:
- Ta nhận gì tiền nong của các anh!
Lại nói:
- Thôi được! Ta có ông bạn ở đây. Các anh có đưa tiền thì để biếu ông ta.
Khuông muốn thi lễ với Phan, nhưng Phan gạt đi:
- Thôi, vừa mới chào nhau rồi! Lại vái chào nhau làm gì nữa! Mời anh ngồi!
Phan đi vào trong nhà lấy ra hai ngàn đồng tiền đưa cho mọi người nói:
- Đây là hai ngàn đồng, phần của ông Khuông! Ta đưa cho các anh, tiền hồ hôm nay là tiền của ông ta đấy.
Và quay lại nói với Khuông:
- Này anh, anh cứ ngồi đây xem cái ống này. Khi nó đầy tiền thì anh đổ ra rồi để cho họ chơi.
Phan Tam kéo một cái ghế bảo Khuông ngồi đó còn mình thì đứng bên cạnh xem.
Xem một hồi, ở ngoài có một người vào mời Phan Tam ra nói chuyện. Phan Tam đi ra thì té ra người ấy là Vương Lão Lục, chủ sòng bạc. Phan Tam nói:
- Lão lục! Đã lâu không gặp anh! Anh tìm tôi có việc gì thế?
Lão Lục nói: - Mời ông ra ngoài nói chuyện. Phan Tam cùng y đi ra, đến một quán trà vắng cùng ngồi.
Vương Lão Lục nói: - Bây giờ có một việc có thể kiếm ra tiền, tôi muốn bàn với ông!
Phan Tam hỏi có việc gì. Lão Lục nói: - Hôm qua, nha môn huyện Tiền Đường có bắt được một bọn côn đồ bắt cóc người con gái ở phố Mao Gia. Đứa này tên là Hà Hoa, là một đứa đầy tớ gái vừa chạy trốn ra khỏi một nhà giàu ở huyện Lạc Thanh. Bọn côn đồ này đã bị bắt quả tang và đã bị đưa lên quan. Ông huyện Vương đã đem bọn côn đồ này ra đánh mỗi đứa mươi gậy. Sai nhân đã bắt bọn này và đem Hà Hoa giải về Lạc Thanh.
Bây giờ có một nhà giàu họ Hồ ở đây thích con a hoàn này nên bàn với tôi có cách gì bắt nó về. Ông ta muốn bỏ ra vài trăm lạng bạc để mua nó. Việc này nên làm như thế nào?
- Sai nhân là ai?
- Là Hoàng Cầu.
- Hoàng Cầu có thân hành giải nó đi không?
- Không! Hắn sai hai người phó dẫn đi.
- Đi từ bao giờ?
- Đi được một ngày rồi!
- Hoàng Cầu có biết chuyện ông Hồ không?
- Sao lại không! Hắn ta cũng muốn nghĩ cách xoay tiền nhưng không biết làm thế nào.
- Như thế thì dễ lắm! Anh mời Hoàng Cầu đến đây ta nói chuyện.
Vương gật đầu bước ra. Phan Tam ngồi một mình uống trà. Lại thấy một người khác vội vã bước vào nói:
- Ông Ba! Tôi tìm ông khắp mọi nơi, không ngờ ông lại ngồi một mình uống trà ở đây!
- Ông tìm tôi có việc gì?
- Cách thành này bốn mươi dặm, có một người tên là Thi Mỹ Khanh. Anh ta đem bán người em dâu cho Hoàng Tường Phủ. Tiền thì đã lấy rồi nhưng người em dâu vẫn muốn thủ tiết không chịu lấy chồng. Mỹ Khanh bàn với người mối bắt cóc cô ta. Người mối nói: "Tôi không biết mặt cô em dâu của anh, phải có dấu tích gì thì mới có thể nhận được chứ". Thi Mỹ Khanh nói: "Sáng nào em dâu của tôi cũng ra sau nhà vác củi. Ngày mai các ông cứ nấp ở đấy là có thể bắt đi ngay". Mọi người theo kế thi hành. Không ngờ sáng hôm ấy, người em dâu không ra mà chính là vợ Thi Mỹ Khanh đi ra lấy củi. Người ta đã bắt đem đi ba bốn mươi dặm và đã ngủ một đêm rồi. Thi Mỹ Khanh đến đòi vợ về, nhưng họ Hoàng không chịu. Thi làm đơn kiện lên quan. Việc kiện tụng đang tiến hành. Bây giờ có việc khó khăn là lúc Thi lấy vợ vẫn chưa làm giấy hôn thú cho nên không có bằng cứ. Nay Hoàng muốn làm giấy hôn thú nhưng người làng không biết làm thế nào. Vì vậy tôi đến bàn với ông. Ông Hoàng nhờ ông lo liệu giúp tất cả công việc trong nha môn. Có mấy lạng bạc đưa đến biếu ông.
- Cái đó có gì đâu mà phải rối rít lên! Ngồi xuống đây. Tôi đợi ông Hoàng đến nói chuyện.
Một lát Vương Lão Lục và Hoàng Cầu đến. Hoàng thấy người kia, nói:
- Thế ông Hách Lão Nhị cũng ở đây sao?
Phan Tam nói:
- Không hề gì, ông ta đến đây có việc riêng. Bèn cùng Hoàng Cầu ngồi ở một cái bàn riêng. Vương Lão Lục và Hách Lão Nhị ngồi ở một cái bàn riêng. Hoàng Cầu nói:
- Ông định xử trí việc ấy như thế nào?
Phan Tam nói:
- Ông định trả bao nhiêu tiền?
- Ông Hồ nói: nếu có được Hà Hoa thì ông ta sẽ trả số tiền là hai trăm lạng, kể cả mọi phí tổn.
- Ông định lấy bao nhiêu? - Nếu ông làm việc này xong xuôi tôi chỉ xin vài lạng bạc là nhiều lắm. Có lẽ nào tôi lại muốn ăn bớt của ông?
- Như thế thì được! Trong nhà tôi hiện nay có một ông người huyện Lạc Thanh là bạn rất thân với quan huyện Lạc Thanh. Tôi nhờ ông ta lấy chỗ thân tình để nói với quan huyện viết cho một công văn nói rằng con Hà Hoa đã được giải và giao về cho gia đình. Đồng thời, tôi sẽ nhờ một người ở đây xin quan huyện một tờ giấy có dấu son hẳn hoi để đưa Hà Hoa về gả cho nhà họ Hồ. Ông nghĩ như thế nào?
Hoàng Cầu nói:
- Như thế thì tuyệt! Nhưng không nên để chậm. Ông lo ngay cho.
Phan Tam nói:
- Hôm nay sẽ có dấu son. Ông nói với ông ta đem ngay tiền lại đây.
Hoàng Cầu vâng dạ cùng Vương Lão Lục đi ra. Phan Tam gọi Hách Lão Nhị:
- Đi theo tôi.
Lúc hai người trở về nhà, đám bạc vẫn chưa tan. Phan Tam đợi họ đánh xong, tiễn mọi người ra cửa chỉ giữ Khuông Siêu Nhân ở lại và nói:
- Này anh, anh ở đây với tôi! Tôi có việc muốn bàn với anh.
Phan đưa Khuông lên cái gác ở đằng sau nhà thảo một tờ giấy hôn thú bảo Khuông Siêu Nhân chép, rồi đưa cho Lão Nhị xem, bảo y ngày mai đem tiền đến lấy. Sau đó tiễn y ra cửa. Ăn cơm chiều xong, Phan thắp đèn lên đọc một tờ công văn giả bảo Khuông Siêu Nhân chép. Trong nhà có những con dấu giả khắc bằng đậu phụ khô. Y đem ra dùng. Lại lấy bút son bảo Khuông Siêu Nhân viết một tờ công văn đòi Hà Hoa về. Làm xong lại đem rượu lên uống. Phan nói với Khuông Siêu Nhân rằng:
- Những việc như thế này gọi là những việc đáng làm không phí công suy nghĩ! Hơi sức đâu mà chơi với bọn ngu ngốc kia 1!
Đêm ấy Phan giữ Khuông ngủ lại nhà mình. Hôm sau cả hai nhà đều đem tiền tới. Phan Tam nhận tiền đưa ngay cho Khuông Siêu Nhân hai mươi lạng bạc, bảo đem về nhà mà tiêu. Khuông Siêu Nhân vui vẻ nhận lấy, rồi gặp người quen nên nhờ mang về nhà để thêm vào số vốn của người anh. Những hiệu sách lại nhờ Khuông Siêu Nhân làm văn tuyển. Có việc gì Phan cũng chia cho Khuông một phần tiền. Nhờ thế Khuông dần dần trở nên con người sang trọng. Quả nhiên Khuông nghe lời Phan Tam càng ngày càng ít đi lại với những người danh sĩ.
Độ hai năm sau, một hôm Phan Tam đến nhà nói:
- Này anh, lâu nay không gặp anh. Chúng ta cùng ra phố uống dăm ba chén đi!
Khuông Siêu Nhân khóa cửa lầu, cùng y ra phố. Vừa đi được mấy bước, đã thấy một người đầy tớ ở nhà Phan đến nói:
- Có người khách đợi ông ở nhà.
Phan Tam nói:
- Này anh, chúng ta cùng về nhà đi!
Hai người về nhà Phan. Phan mời Khuông Siêu Nhân ngồi đợi trong một gian phòng khách nhỏ. Phan Tam tiếp người khách ở phòng ngoài. Phan Tam nói:
- Anh Lý Tứ đã lâu không gặp. Mấy lâu anh ở đâu?
- Mấy lâu tôi ở nha môn quan học đạo. Nay tôi có một việc muốn bàn với anh. Tôi cứ sợ anh không có ở nhà. May mắn được gặp anh. Chắc chắn việc này xong!
- Giấu giếm nhau làm gì! Cùng làm việc với nhau, tôi thấy anh thật là rán sành ra mỡ, không chịu nhả ra một đồng tiền.
- Việc này thì kiếm ra tiền!
- Có việc gì thế?
- Hiện nay quan giám khảo sắp đến chấm thi ở Thiệu Hưng. Có ông Kim Đông Nhai mấy năm nay làm việc ở bộ kiếm được ít tiền, muốn cho đứa con thi đỗ. Thằng con tên là Kim Dược, không biết một chữ. Trong kỳ thi tới đây, ông ta muốn tìm một người thi thay nó. Lần này vị học đạo này canh phòng rất nghiêm, cần phải có một cách gì mới mẻ. Vì vậy, tôi muốn đem việc này bàn với anh.
- Ông ta định đưa ra bao nhiêu tiền 2?
- Đáng lý, một anh tú tài ở Thiệu Hưng phải trả một nghìn lạng nhưng ông ta muốn đi đường tắt thì chúng ta ít nhất phải đòi năm trăm lạng. Cái khó hiện nay là phải tìm một người thay thế và phải làm sao cho hắn lộn sòng vào. Sau đó lại phải trả hắn ít tiền về chỗ làm bài, phải đút tiền cho nha môn. Như thế còn được bao nhiêu để mà chia nhau nữa.
- Nếu tất cả chỉ có năm trăm lạng mà anh còn muốn chấm mυ"ŧ vào đấy thì tôi không chơi đâu. Anh chỉ có thể lấy khoản tạ lễ của ông ta thôi chứ không được chấm mυ"ŧ vào số tiền này.
- Ông Phan! Như thế cũng được. Nhưng bây giờ phải làm cách nào?
- Anh không cần lo lắng về việc ấy. Tất cả việc kiếm người lộn sòng và đút lót cho nha môn đều mặc tôi. Anh chỉ việc nói với ông ta đưa ra năm trăm lạng đặt vào một nhà cầm đồ và đưa ba mươi lạng để tôi tiêu vặt. Tôi cam đoan là con ông sẽ đỗ tú tài. Nếu hắn không đỗ, tôi thề không động đến số năm trăm lạng bạc ấy đâu. Như thế được chưa?
- Thế còn nói gì nữa!
Việc như thế là xong và định ngày đưa tiền. Phan Tam tiễn Lý Tứ ra ngoài và quay lại nói với Khuông Siêu Nhân:
- Này anh, việc này tôi muốn nhờ đến anh. - Tôi vừa nghe việc đó. Nếu ông dùng tôi, tôi sẽ đi thi thay. Nhưng tôi nên ngồi ở ngoài làm bài rồi đút vào hay thay chân hắn vào thi. Thú thực tôi không có gan đi thi thay người khác đâu!
- Đừng lo! Đã có tôi. Đời nào tôi lại làm hại anh. Đợi khi nào nó đem đủ tiền, tôi sẽ cùng anh tới Thiệu Hưng.
Chiều hôm ấy Khuông từ biệt trở về nhà trọ. Vài hôm sau, Phan Tam quả nhiên mang hành lý cùng đi với Khuông, qua sông Tiền Đường đi thẳng đến phủ Thiệu Hưng, tìm một chỗ trọ vắng vẻ trong một cái ngõ gần nha môn quan học đạo. Hôm sau, Lý Tứ mang người học trò đến gặp. Phan Tam nghe nói quan giám khảo thi ở Cối Kê. Vào lúc canh ba Phan mang Khuông Siêu Nhân đi đến cửa trường thi, đưa ra một cái mũ đen cao, một cái áo vải màu xanh, một cái dây thắt lưng đỏ, bảo Khuông cất mũ vuông, cởϊ áσ quần của mình ra để mặc nó vào. Sau đó Phan Tam ghé vào tai thì thầm: "Như thế, như thế, chớ có quên!". Rồi để Khuông lại trường thi, còn mình mang áo mũ của Khuông đi. Trống canh năm dứt hồi, ba tiếng súng nổ. Quan học đạo ra công đường. Khuông tay cầm cái gậy đứng xen lẫn vào đám lính hầu đang hò hét bước vào đứng trước cái cửa thứ hai.
Học đạo ra điểm danh. Khi gọi đến Kim Dược, Khuông Siêu Nhân nháy mắt ra hiệu cho hắn, Kim Dược hiểu ý không về lều của mình; trái lại y ẩn vào bóng tối, khi ấy Khuông Siêu Nhân lùi lại mấy bước đến gần Kim Dược. Y đứng lẩn sau đám đông, cất mũ của mình trao cho Kim Dược. Hai người trao đổi y phục cho nhau. Kim Dược cầm lấy gậy, đứng ra một bên. Còn Khuông Siêu Nhân mang quyển, đến lều làm văn chương. Làm đến ba bốn giờ mới nộp quyển, rồi về nhà, không ai biết việc gì hết. Đến khi công bố kết quả, Kim Dược quả nhiên đỗ cao. Phan Tam cùng Khuông Siêu Nhân về Hàng Châu. Phan đưa cho Khuông hai trăm lạng bạc làm tiền giấy bút. Phan Tam nói:
- Anh Hai! Anh không nên đem số tiền này tiêu hoang. Phải dùng nó vào việc cần thiết.
- Việc cần thiết gì vậy?
- Nay anh hết tang rồi. Phải nghĩ ngay đến việc lấy vợ. Tôi có một người bạn họ Trịnh làm việc ở nha môn quan tuần vũ. Ông Trịnh là người rất trung hậu. Con ông ta cũng làm việc ở nha môn. Ông ta có nhờ tôi tìm một đám cho đứa con gái thứ ba của ông ta. Tôi vẫn thường nghĩ đến anh. Hai người cùng tuổi và cũng xinh đẹp như nhau. Nhưng mãi vẫn chưa có tiền, cho nên tôi không thể đem việc ấy nói với anh. Nếu như anh ưng thuận, tôi chỉ nói một câu là xong. Anh có thể ở ngay nhà ông ta. Còn tất cả tiền phí tổn về lễ lạt và cưới xin, tôi sẽ giúp anh tất cả.
Khuông Siêu Nhân nói:
- Anh thật là thương tôi hết sức, tôi có gì lại không ưng thuận? Bây giờ tôi đã có tiền đây, tôi còn bắt anh mất tiền cho tôi làm gì?
- Anh không biết, ông nhạc tương lai của anh nhà cửa chật chội. Nếu anh cùng ở đấy cũng không thể ở lâu được. Anh cần phải thuê vài gian phòng khác. Sau này, thêm một miệng ăn lại còn sinh con nữa chứ, không thể nhờ người ta mãi được.
Tôi với anh cũng là một. Tôi giúp anh vài lạng bạc thì kể làm gì? Sau này anh phát đạt, anh tha hồ có dịp để trả ơn tôi.
Khuông Siêu Nhân vô cùng cảm kích. Phan Tam đến nói với cụ Trịnh, lấy lá số của Khuông Siêu Nhân lại. Trịnh chỉ đòi Khuông Siêu Nhân mười hai lạng bạc để mua đồ trang sức, và bốn bộ áo quần cho cô dâu. Đám cưới định vào ngày mười lăm tháng mười. Đến sáng ngày ấy, Phan Tam chuẩn bị mấy món ăn, mời Khuông đến. Ăn xong, Phan nói với Khuông:
- Anh Khuông! Tôi là người mối. Hôm nay tôi đưa anh đến đó. Bữa tiệc này có thể xem là bữa tiệc anh mời ông mối đấy!
Khuông Siêu Nhân nghe vậy cũng cười. Ăn xong, Phan bảo Khuông tắm rửa, mặc quần áo mới, đầu đội mũ vuông mới, chân đi đôi giày mới. Phan Tam lại lấy một cái áo rộng màu lam đưa cho Khuông mặc. Đến giờ tốt, Phan bảo gọi hai cái kiệu. Hai người lên kiệu đến nhà cô dâu. Trước kiệu là một cặp đèn l*иg. Nhà cụ Trịnh ở trong một cái ngõ nhỏ gần nha môn quan tuần vũ, đằng trước một gian, đằng sau ba gian. Hôm ấy chàng rể đến cửa. Cửa đóng lại. Phan Tam bỏ ra hai trăm đồng làm tiền phong bao, sau đó cửa mở. Cụ Trịnh ra đón. Ông nhạc và chàng rể nhìn nhau nhận ra là người năm xưa cùng đi một thuyền. Họ cho việc hôn nhân này như là do trời định. Khuông Siêu Nhân lạy chào ông nhạc rồi vào chào bà nhạc và anh vợ. Nhà họ Trịnh đặt tiệc mời. Phan Tam ăn tiệc rồi từ biệt. Gia đình họ Trịnh đưa Khuông Siêu Nhân vào phòng cô dâu. Thấy cô dâu đoan trang xinh đẹp Khuông rất vui mừng. Hai người uống rượu hợp cẩn, thành vợ thành chồng không cần phải nói nhiều.
Sáng sau Phan Tam lại đưa một tiệc rượu đến để cho Khuông đáp lễ ông nhạc. Cụ Trịnh lại mời Phan Tam ngồi tiếp, ăn tiệc suốt ngày.
Một tháng qua thấy nhà của cụ Trịnh nhỏ hẹp ở không tiện, Phan Tam thuê giúp cho Khuông Siêu Nhân bốn gian nhà ở gần hiệu sách giá bốn mươi lạng. Lại mua bàn ghế đồ dùng, rồi hai vợ chồng Khuông đến ở. Khuông mời láng giềng, mua hai đấu gạo. Số tiền như thế là hết nhẵn.
Cũng may Phan Tam giúp cho Khuông mua cái gì cũng được rẻ, các hiệu sách lại đến tìm Khuông nhờ làm hộ hai bộ văn tuyển, trả cho Khuông mấy lạng bạc và mấy quyển sách bán để sinh sống qua ngày. Hơn một năm sau, sinh một đứa con gái. Hai vợ chồng rất tương đắc.
Một hôm, Khuông đang đứng ở ngoài cửa thì thấy một người mặc áo xanh, đội mũ lớn đến hỏi:
- Đây có phải là nhà ông Khuông người huyện Lạc Thanh không?
Khuông nói:
- Tôi là Khuông Siêu Nhân đây. Ông ở đâu đến?
Người kia nói:
- Cụ Lý làm cấp sự trung sai tôi đi Chiết Giang đưa cái thư này cho ông.
Khuông Siêu Nhân nghe vậy vội vàng mời người kia vào ngồi. Lấy thư ra xem, mới hay việc tố cáo cụ Lý xét ra không có căn cứ nên cụ lại được trở lại chức cũ. Vài tháng sau lại được mời lên kinh làm chức cấp sự trung. Lần này cụ viết thư bảo học trò lên kinh để gặp mặt. Khuông Siêu Nhân giữ người lại ăn uống rồi viết một bức thư trả lời: "Được thầy gọi đến, con xin sửa soạn hành lý để lên thỉnh giáo". Xong đó, để người kia đi. Ngay sau đó lại nhận được thư của Khuông Đại nói rằng: quan giám khảo đã về Ôn Châu để mở khóa thi và bảo Khuông Siêu Nhân về mà thi. Khuông Siêu Nhân không dám chậm trễ liền nói với vợ mời mẹ vợ đến ở chung cho vui. Còn mình thì sửa soạn hành lý để đi thi. Thi xong, quan giám khảo khen ngợi lấy đỗ đầu trong hàng thứ nhất. Lại khen ngợi là người hạnh kiểm tốt và đưa vào trường thái học để được học tập. Y mừng rỡ cảm ơn quan giám khảo. Sau khi tiễn thầy học đi khỏi, Khuông quay về bàn với Phan Tam, muốn trở về Lạc Thanh treo biển và dựng cột cờ để làm vinh dự cho gia đình. Y lại đến hiệu thêu ba bộ áo, một bộ cho mình, một bộ cho mẹ và một bộ cho vợ. Chuẩn bị xong xuôi, y vay các hiệu sách mỗi hiệu ba lạng. Các hiệu này cũng đưa lễ vật đến mừng. Khuông Siêu Nhân đang định chọn ngày tốt để về nhà thì Cảnh Lan Giang đến thăm, mời Khuông đến một quán rượu để uống rượu. Trong khu uống rượu, Khuông Siêu Nhân kể những chuyện vừa qua. Cảnh Lan Giang khen ngợi một hồi rồi nói đến Phan Tam. Cảnh Lan Giang nói:
- Anh không nghe gì cả sao?
- Không! Có việc gì?
- Phan Tam tối qua bị bắt. Nay đang giam trong ngục.
- Vô lý! Trưa hôm qua tôi vừa gặp ông ta. Lẽ nào ông ta lại bị bắt được!
Cảnh Lan Giang nói:
- Sự thực rành rành! Nếu không tôi biết sao được. Tôi có một người quen làm việc hình trong huyện. Hôm nay là ngày sinh nhật ông ta. Tôi đến đấy chúc thọ, thấy tất cả mọi người đều nói chuyện đó cho nên tôi biết. Hình như lệnh bắt do quan tuần vũ đưa xuống nên quan huyện không dám chậm trễ, bắt ngay lúc canh ba, sợ ông ta chạy trốn. Người ta vây nhà rồi bắt ngay tại chỗ. Quan huyện cũng không hỏi câu gì chỉ đưa tờ giấy sức bắt cho ông ta xem. Ông ta xem xong cũng không chối cãi chỉ lạy mấy lạy và để người ta đưa vào nhà giam. Ông vừa đi được mấy bước đến công đường thì quan huyện bảo ngay sai nhân đưa vào nhà giam phía trong, cùng giam với những bọn trộm cướp. Người này hiện nay như thế, nếu anh không tin thì anh cùng tôi đến nhà người bà con để xem tờ giấy sức bắt.
Khuông Siêu Nhân nói: - Như thế thì tốt nhất. Nhờ anh đưa tôi đến đấy xem công việc như thế nào?
Trả xong tiền rượu, hai người đi đến nhà người giữ việc hình.
Người này họ Tưởng. Trong nhà đang tiếp khách. Thấy hai người đến, y mời vào thư phòng hỏi có việc gì. Cảnh Lan Giang nói:
- Ông bạn tôi muốn xem tờ giấy sức bắt ông Phan Tam tối qua!
Người kia đưa tờ công văn ra, tờ này đang dán trên một cái bảng:
"Phan Tự Nghiệp tức Phan Tam vốn là một tên côn đồ ở đây, mượn địa vị làm việc ở nha môn để che giấu hành động, gây sự kiện cáo, cho vay nặng lãi làm hại dân lành.
Không có việc gì mà hắn không làm. Một tên côn đồ như thế không thể để nó sống ung dung một khắc được. Vì vậy sức cho quan huyện phải bắt ngay tra xét và báo cáo để chiểu theo luật mà trị tội. Không được trái lời. Hỏa tốc".
Tiếp theo là mười mấy khoản Phan Tam đã phạm. Thứ nhất, đã lừa người ta lấy những số tiền lớn. Thứ hai, đã che giấu nhiều vụ gϊếŧ người. Thứ ba, đã dùng dấu quan huyện và bút son vào những vụ gian dối. Thứ tư, khắc dấu giả. Thứ năm, bắt cóc phụ nữ. Thứ sáu, cho vay nặng lãi bắt người ta phải bức tử. Thứ bảy, đút lót trong việc thi cử, tìm người đi thi thay người khác, v.v... kể ra không hết. Khuông Siêu Nhân không xem thì thôi, xem một cái kêu lên một tiếng, hồn bay đâu mất.
Nhân việc này, khiến cho:
Thầy trò tình quyến luyến, dễ việc kết thân;
Bè bạn phải xa nhau, khó bề hội diện.
Muốn biết việc sau như thế nào hãy xem hồi sau phân giải.
