Nhật ký Đặng Thùy Trâm

27.11.68

Chỉnh huấn Đảng:

Ưu:

- Tinh thần kiên định, không sợ ác liệt, không ngại hy sinh, hoàn thành nhiệm vụ.

Ý thức tổ chức cao.

Hòa nhã được quần chúng yêu mến.

Lo lắng cảm thông với thương binh tốt.

Khuyết:

- Lãnh đạo không quán xuyến hết.

- Còn thiếu linh hoạt trong công tác, có lúc chưa tranh thủ hết sự lãnh đạo tập thể.

- Tác phong còn tiểu tư sản.

- Công tác bảo mật phòng gian còn yếu

- Kiểm tra đôn đốc thực hiện còn yếu.

6.12.68

Suy nghĩ về quan hệ của mình đối với mọi người. Mình…trong mắt mọi người thực chất mình ra sao? Với những người không sống lâu thường xuyên với mình mà chỉ gặp gỡ hoặc tiếp xúc với một thời gian trong quan hệ công tác(Cả công tác điều trị, giảng dạy hay họat động bên thanh niên) đều có cảm tình và mến mình. Với những người sống lâu bên mình thì có ba loại:
Một loại không ưa, tìm chỗ yếu của mình để đả kích. Loại này chỉ có một số nhỏ.

Một loại rất thương mình, thương với một tình thương đặc biệt và tất cả vì mình. Loại này không ít lắm nhưng không nhiều lắm.

Một loại trung bình, thương và ghét đều bằng nhau.

Vậy thì sao hở Thùy? Cần rút ra điều gì trong cách quan hệ đó? Biết làm sao cho tốt hơn được? Ở đời có ai ở cho vừa lòng hết thảy mọi người đâu?

9.12.68

Đường sang trường Đảng, một chiều nắng đẹp, nắng chiều đổ dài trên những ngọn cây cao. Đi đến giữa đỉnh dốc bỗng dưng mình bồi hồi nhớ lại những ngày được sống bên em…một buổi đi cõng lá, một buổi sang trường. Tình thương mang màu sắc long lanh trong sáng kỳ lạ. Có bao giờ tình thương ấy phai đi không nhỉ? Ở chị…khi đã về sống trong cuộc sống hạnh phúc của mình, liệu tình thương với em còn sôi nổi như bây giờ nữa không? Và ở em…có đúng thực như lời em nói trong lá thư gần nhất đây không? “Nếu có một người thương, em cũng sẽ nói với người đó rằng em thương chị cao hơn người đó”.
16.12.68

Khó khăn vẫn liên tục, hết chuyện này qua chuyện khác. Địch mở cuộc càng quét quy mô. Khu vực mình ở nằm trong diện đánh phá, mọi kế hoạch đều phải chuyển hướng. Tất cả tập trung cho chống càn.Trong kế hoạch đó có kế hoạch đại hội ngành. Đại hội ngàng tổng kết hai năm qua, mình đã đón chờ nó bằng bao nhiêu trông đợi. Vì nhiều lý do, ngày ấy không xa nữa…Vậy mà hôm nay cũng đành hoãn lại vì tình hình địch! Buồn vô kể!

Như mảnh giấy sáng nay mình gửi cho em đó, bao giờ mới gặp em nhỉ? Bao giờ mình mới thực hiện được niềm ước mong nho nhỏ nhưng rất thiết tha của chị em mình. Thư em viết lên “ nhớ thương chị tràn ngập cuộc sống của em”, và đối với chị cũng vậy thôi em à, nhớ thương, lo lắng làm chị không thể yên lòng. Chúc em tôi luôn đứng vững trước mọi khó khăn nguy hiểm. Hẹn ngày gặp lại em, chị sẽ ôm em trong lòng, hôn rất nhiều lên đôi mắt đứa em trai trong tình thương bất diệt.
17.12.68

Tin Đường bị bắt lần thứ hai làm mình sửng sốt, đau xót. Mới cách đây mấy buổi mình nhận được thư Đường, một là thư rất dài, trong đó Đường nói lên tình thương sâu sắc của Đường đối với mình và Đường yêu cầu mình nhận Đường làm em (lại cái chuyện em nuôi ấy). Mình không đồng ý với nhiều lý do, thứ nhất là Đường chưa làm mình cảm phục và thương yêu một cách sâu sắc như với Nghĩa, Thường, Thuận. Thứ hai là Đường còn có những nét không phù hợp với mong muốn của mình về một người thân. Với Đường, mình chỉ có một lòng thương, một sự cảm thông và cảm động trước tình thương sâu sắc mà Đường dành cho mình.

Bây giờ Đường lại bị bắt. Vừa ở tù về chưa kịp lại sức, Đường đã phải khóc cha chết do Mỹ bắn. Tang cha chưa nguôi, cách đây mấy bữa, địch lại càng vào nhà bắn chết anh trai Đường ngay dưới công sự, còn em thì bị chúng bắt đi. Nhà cửa Đường chúng đốt tan hoang, bà mẹ của em khóc lặng bên xác đứa con trai đã gục ngã trên nền nhà cháy dở. Có cảnh nào thương tâm hơn nữa hay không?

Đường ơi! Mỗi lần nhớ đến em lòng chị lại trào dâng một mối căm thù đến ngạt thở đối với lũ giặc cướp nước. Phải bắt chúng đền tội, phải trả thù cho em và bao nhiêu đồng chí của ta đã ngã xuống trong cuộc chiến đấu ác liệt này.

18.12.68

Không thể nào như Mùi nói được đâu, con đường đi của chúng ta là con đường tình bạn, không thể là con đường rực rỡ nắng ấm của tình yêu. Cho nên trước đây, bây giờ và mãi mãi về sau, mình chỉ xem Mùi như những người bạn, hiểu, tin, và thương mến. Vậy là đủ rồi Mùi ạ. Không nên và không thể đi xa nữa đâu.

Một chuyện nhỏ mà sao làm mình buồn thấm thía. Không phải chỉ một chuện mà là những chuyện nhỏ đáng buồn cứ diễn ra trong cuộc sống hằng ngày. Cuộc sống sao mà phức tạp, mỗi ngày nảy sinh ra một chuyện mới, mặt nào cũng có một chuyện mới. Thùy ơi! Nếu Th. muốn rằng trong tình thương này mỗi ngày nảy ra một khía cạnh mới mẻ, thì các chuyện khác làm sao không có những cái mới đó- kể cả nỗi buồn, sự lo âu, kể cả lòng ghen tị đố kỵ của người đời?

Đừng buồn nhé, hãy cười lên đi! Hãy đứng vững vàng trong bất cứ trường lớp nào.Hãy giữ trọn niềm tin, hy vọng bao la trong tâm hồn cô Th. trong những năm xa xưa.

Đêm nay ngồi trực, ngọn đèn mờ trong căn nhà nhỏ, tiếng rên của người bệnh nhân làm mình buồn lạ lùng. Hơn bao giờ hết mỗi nhớ thương trào lên thiết tha cháy bỏng. Hỡi những người thân yêu, đêm nay có ai hiểu hết lòng mình hay không?

19.12.68

Đi lao động trên núi cao, khi lên đến đỉnh dốc, vô tình mình nhìn ra xa và bỗng bần thần nhận ra dưới mắt mình là bãi biển của cánh Nam Đức Phổ. Sương mù che cho mình không thấy rõ nhưng trước mắt mình vẫn hiện lên những cảnh xiết biết bao quen thuộc, những đường 32, 33 của Quy Thiện, những dãy nhà sát chân đồn…ở đó…thân yêu biết chừng nào, ở đó có những kỷ niệm êm đềm trong đời cách mạng, ở đó có những trái tim ấp ủ tình thương tha thiết với mìn …Chỉ là những mảnh đất miền Nam mà sao mình thấy thiết tha gắn bó vô cùng.

21.12.68

Rất lâu rồi mình không nghĩ đến M..Hôm nay đọc lại lá thư từ ngoài Bắc, thư của Thái, của Phương, của cậu Hiền…bỗng dưng mình buồn vô kể. Ngoài ấy ai cũng mong mình hạnh phúc, ai cũng tưởng mình hạnh phúc khi gặp lại M..Nhưng cuộc đời sao lắm nỗi éo le. Nghe cậu Hiền nói về Dung, những nhược điểm trong quan hệ của Cậu và Dung đã khắc phục dần, bây giờ cậu đã thấy ở Dung không những là mộ người tốt, hiền, vững mà còn là một tình thương sâu thẳm về người bạn lòng.

Hạnh phúc trong tình yêu đã không đến với mình. Mình không thể hiểu nỗi sau này mình sẽ ra sao, mình sẽ yêu ai, người đó như thế nào, liệu trong mình còn được cái sôi nổi tha thiết yêu thương nữa hay không?

Thùy ơi! Bi quan đấy ư? Hãy nhìn lại đi, bên cạnh Thùy có bao nhiêu đồng chí, bao nhiêu thanh niên đã cống hiến tuổi trẻ họ cho cách mạng, họ ngã xuống mà chưa hề được hưởng hạnh phúc. Sao Th. lại nghĩ đến riêng ư? Đừng nhìn ra Bắc, hãy nhìn ở đây, ở mảnh đất còn nóng bỏng đạn bom. Đau thương và khói lửa này.

23.12.68

Kỷ niệm hai năm tròn ngày bước chân ra đi. Ba giờ chiều, cũng ngày này hai năm về trứơc, chiếc xe ô tô đã đưa mình rẽ sang một con đường khác. Con đường gian nan vô cùng, Th. đã hiểu nó từ lúc chưa đặt chân lên.

Vậy mà hôm nay, sau hai năm thực tế, Th. vẫn còn đau xót khi nhìn thấy chông gai lầy lội trên con đường đó ư Thùy? Đau xót gì đâu, đời là vậy đó chứ, có hoa thơm nắng đẹp thì cũng có những đám mây đen vẩn đυ.c bầu trời và trong một năm thì cũng có những ngày nắng mưa.

Chiều nay, Th. đã biết dẹp mọi bực dọc lại, tươi cười cầm quyển vở đứng lên giảng bài. Tối nay Th. đã biết mỉm cười bình tĩnh trước những phản ứng của một kẻ bị đυ.ng chạm đến quyền lợi cá nhân. Vậy thì cớ sao bây giờ bên ngọn đèn khuya với trang sổ nhỏ, Th. lại rưng rưng nước mắt? Đừng khóc Thùy ơi! Hãy bình tĩnh vững vàng khi biết mình là kẻ đúng đắn. Có khóc thì hãy đợi khi cầm bàn tay của một người thân yêu nào đó mà kể lại mọi nỗi niềm. Còn trước mọi chông gai cay đắng của cuộc đời, trước mọi gian nan thử thách, mong Thùy hãy giữ vững nụ cười như bấy lâu Th. vẫn giữ được. Dù.. che khuất đằng sau nó biết bao nhiêu nước mắt. Nước mắt hãy để dành cho riêng cho những người thân yêu thôi, nghe không hở Thùy?

26.12.68

Nhận được thư của M và ông già của M..Gần như tất cả mọi người biết chuyện đều chia vui với mình. Vậy mà sao mình chỉ thấy buồn thấm thía.

Ba của M. nói về mình có những điểm đúng, đó là cái cách mạng, mạnh dạn trong tình cảm, là tình yêu thủy chung kiên định của một người con gái. Nhưng ba của M. chưa thấy được một thứ ở mình, đó là lòng tự trọng, tự ái. Nếu từ lúc đầu, mình đã hiểu được cái bất đồng giữa tâm hồn mình và tâm hồn người bộ đội ấy thì có lẽ mình sẽ không yêu anh đâu. Chỉ riêng một điều thiếu sự cân xứng trong tình cảm đã đủ để gạt bỏ một tình yêu mà mình thiết tha hy vọng.

Mười năm qua, quãng đường đâu phải là ngắn ngủi. Bây giờ mình đã đứng ở chỗ rẽ để sang một con đường khác, dù nó sẽ dẫn mình đi đến đâu không ai hiểu được.

Cho nên có gì đáng vui đâu. Vẫn chỉ là M. như hôm nào mình gặp, và mình bây giờ là người đã có thực tế, chín chắn hơn rất nhiều torng tình cảm. Cái yêu thương sôi nổi như ngày xưa đâu còn nguyên vẹn nữa.

Cầm lá thư M., mình không đọc vội. Khi đọc xong, buồn đến vô cùng, nhưng chỉ vài giờ sau mình lại bình thản bắt tay vào công việc và mọi nếp sinh hoạt bình thường, vô tư như không có điều gì xảy ra. Thùy ơi! Trái tim Th. cũng trở nên khô cằn, cũng hết cả rung cảm rồi sao?

31.12.68

Đêm cuối năm trời trong vắt không một gợi mây. Rất khuya rổi mọi người chưa ai buồn ngủ cả. Tiếng trò chuyện râm ran tù khắp các căn nhà vẫn vọng lên từ bốn phía. Không ai muốn ngủ cả, vì chỉ còn đêm nay thôi, ngày mai lại bắt đầu một năm mới.

Tất cả đại hội này mỗi người sẽ đi về một hướng, mỗi người sẽ nhận được một nhiệm vụ khó khăn nặng nề trong những ngày sắp tới. Cuộc chiến đấu ngày càng gay go ác liệt, trong giai đoạn cuối cùng này, màu sẽ còn phải đổ, đổ nhiều để giành được thắng lợi quyết định.

Ngồi bên em, mình không nói được tất cả những điều cần nói, vì bên mình còn nhiều người khác mình cũng đang nói chuyện. Cũng hơi buồn là không thực hiện được hết những điều mong ước của hai chị em, nhưng dù sao chị cũng hiểu em khi nhìn vào đôi mắt em, khi nghe tiếng em khẽ thở dài bên chị. Em trai yêu thương ạ, tình thương đã cho ta niềm tin, sức mạnh, cho ta niềm vui sum họp thì dĩ nhiên cũng cho người ta nỗi nhớ khi xa cách cho nên buồn gì đâu em, hãy cười lên em nhé. Bao giờ chị gặp lại em? Có gặp được nữa hay không? Nếu như không còn được gặp em nữa thì…chị không muốn nghĩ tiếp cái ý nghĩ bi quan ấy đâu.

Tạm biệt em, chị ôm em trong cánh tay mình. Nghe hơi thở của em, muốn nói nhiều nhưng rồi chị vẫn im lặng vì chị tin rằng em đã hiểu chị, hiểu hết tình thương bao la sâu thẳm mà chị đã dành cho em.