Chương 2
Cô Út của Yến nguyên là điều dưỡng viên trưởng của bệnhviện Bình Dân. Cô tốt nghiệp cử nhân hệ điều dưỡngsau giải phóng theo chuyênngành hệ điều dưỡng. Và từ đó đến nay đã có hơn 20 năm làm điều dưỡng viên, đượcmọi người đánh giá cao vì sự tận tụy hết lòng với nghề nghiệp. “Tự mình đốtsáng mình lên để soi sáng cho người khác”, cô có lần tâm sự, mà cũng như dạy Yến.Cô bé tru tréo, xời ơi . . .đốt mình thì cháy mất tiêu Út à, tội gì. Cô Út cười,cú nhẹ đầu đứa cháu gái yêu, cho biết, đấy là câu ngạn ngữ của những điều dưỡngviên vẫn thường động viên nhau mỗi khi gặp khó khăn trong nghề nghiệp, nhất làkhi gặp phải những phản ứng quá đáng từ phía người bệnh do đau đớn, bệnh tật,tâm lý bất thường mà hiểu lầm. Trong cuộc đời làm điều dưỡng viên của mình thìcô Út gặp những phiền toái như vậy thường xuyên, và cần phải hiểu biết, nhẫn nại,thông cảm, đó là điều cô luôn tự nhủ mỗi khi gặp khó khăn. Làm nghề điều dưỡngviên này phải xuất phát từ sự cảm thông với người bệnh, chia sẻ buồn vui với bệnhnhân của mình và trên tất cả chính là sự hy sinh thầm lặng nhưng cao quý củanghề này, nó cũng như là tấm lòng của bà Florence Nighingale (1820 – 1910), ngườiphụ nữ Y đã đưa nghề điều dưỡng từ bóng tối ra ánh sáng, được mọi người tôn trọngthừa nhận. Thỉnh thoảng nhớ nghề, hay mỗi khi có bạn bè cũ đến thăm thì cô vẫnthường nhắc đến những kỷ niệm nghề nghiệp của mình với niềm say mê như vậy,trong khi cô cháu cưng thì chu mỏ chọc bằng giọng chê bai, Út ơi con chẳng mênghề điều dưỡng của Út đâu, máu me không hà.
Cô Út là một người đàn bà dáng người thanh mảnh, nhẹnhỏm với vẻ mặt thanh thoát, nước da trắng ngần, thậm chí là trắng xanh với nhữngđường gân máu nổi rõ trên bàn tay. Giữa đất Sài Gòn đầy nắng với gió, da mọingười đa phần màu sẫm thì có một người da trắng như cô Út thì kể cũng lạ. Cô trắngđến nỗi có người lầm tưởng cô ở nước ngoài về hay từ xứ lạnh tới, trong khi côÚt kỳ thực cả đời chưa từng bước chân ra khỏi Sài Gòn này chứ đừng nói đi đâuxa. Nhìn kỹ thì cô Út còn trẻ hơn rất nhiều so với tuổi gần năm mươi của mình.Chỉ tiếc rằng vẻ bề ngoài ấy luôn bị cách ăn mặc nhiều lúc gần như lập dị củacô với người chung quanh làm che khuất. Quần áo màu sắc bao giờ cũng xám xịt,kín cổ, kín tay làm cho cô già đi trước tuổi, nên nhiều lúc nhìn cô giống như mộtnữ tu dòng kín thì đúng hơn. Từ ngày ở chung với cô Út đến giờ, Yến biết, vớicô Út thì chuyện trang điểm phấn son thật xa lạ mặc dù đang là thế kỷ 21 rồi.Có lẽ vì nghề điều dưỡng đòi hỏi chăng mà cô Út là một người ưa sạch sẻ, cẩn thậnđến kỷ tính. Cô bảo, móng tay để dài rồi sơn phết là nơi chứa ổ vi trùng, da mặtcũng thế, kem phấn nhồi vào làm sao da thở được.
Chẳng thế mà đến tuổi này cô vẫn độc thân một mìnhkhông có ai chia sẻ. Cô là người nghiêm nghị, ít nói, ít cười, khá khó tính nênngay đám con cháu trong nhà cũng không dám gần, chúng nó thường lén gọi saulưng cô là bà già khó tính. Má kể cho Yến, thời trẻ cô khá đẹp (điều ấy Yếncông nhận ngay), có rất nhiều chàng trai đến làm quen, thế nhưng sau đó điềurút lui nhanh chóng vì sự kỷ tính, khó khăn của cô làm cho bọn họ sợ.
Mấy năm trước, khi cô còn đang làm điều dưỡng, ôngphó giám đốc của bệnh viện mới góa vợ rất mến và theo đuổi cô mấy năm liền,nhưng rồi cũng âm thầm rút lui. Anh em trong nhà chẳng ai hiểu nổi cô. Cho đếntận khi nghĩ mất sức, cô vẫn độc thân.
Ông nội của tụi con là ông Hội Đồng nổi tiếng khắpvùng Hàm Luông bắc Vàm Cống. Ông có đến bốn năm vợ lận, có người là vợ chính thứcnhưng cũng có người gả gá trừ nự hoặc cậy quyền thế là hội đồng nên ông conthích ai thì lấy người đó về. Ba chép miệng lắc đầu kể chuyện về lịch sử giađình mình cho mấy đứa con nghe. Ngay bà nội của các con đây cũng là bà thứ chứcó phải là bà chánh đâu.Mang tiếng là con trai của ông hội đồng giàu có khét tiếng,kẻ ăn người ở đông không kể xiết, ruộng thẳng cánh cò bay đến tít tận chân trờinhưng ba sống cũng cơ cực lắm. Nhỏ xíu ra vào khép nép dạ thưa, lúc nào cũngnơm nớp sợ hãi, nhiều lúc quá đứa ở. Lớn lên có hiểu biết thì ba không chịu vậynữa, vì thế mà trong đám con cháu đông đảo của ông nội, ba nổi tiếng là đứa cứngđầu cứng cổ nhất. Ông nội có đánh chửi cỡ nào thì ba cũng không chịu khuôn phépphong kiến trong gia đình, lì lắm. Đến nỗi có lần bực quá ông đuổi ba ra tậnngoài đìa cho ở chung với mấy người thợ, ba tính ở luôn không thèm về. Sau bà nộithấy thương quá, lén đón ba về. Nên ở trong nhà thì ba vốn là đứa không đượcông yêu thương. Kỳ thực đến giờ ba cũng chẳng biết ông nội tụi con thương hayghét ba nữa, sau này bà nội có nói cho ba hay là, khi sắp qua đời ông nội tụicon có trối riêng với bà là ông rất ân hận vì đã đối xử tệ với ba, thật ra ôngrất thương ba vì trong đàn con chung, riêng đông đảo của ông thì ba chính là đứalàm cho ông tự hào nhất. Bởi cá tánh cứng cỏi của ba làm ông rất thích, nó giốngtánh ông thời trẻ, việc ông phải tuyên bố không nhận ba làm con sau đi ba khángchiến là việc làm bấc đắc dĩ đối phó với chính quyền cũ, bảo vệ những người ở lại.Và ông nhắn bà nói lại rằng ba hãy thứ lỗi cho ông. Căn nhà thờ mà hiện nay côÚt đang ở là nhà của ông nội tụi con chuộc lỗi bằng cách bí mật mua từ trước giảiphóng gọi là chia của cho ba, nếu ba còn sống trở về.
Ba thở dài nhắc chuyện cũ.
Năm tròn 16 tuổi là ba đã thoát ly đi kháng chiến rồivà từ đó không quay trở về quê một lần nào nữa bởi sau đó ít lâu thì, nghe nóiông nội đã tuyến bố công khai với mọi người là từ ba. Ba đi luôn một mạch đến tậngiải phóng mới về quê và sau đó lên Sài Gòn công tác cho đến khi nghỉ hưu. Giờba cũng già rồi, nghĩ chuyện xưa cũng chẳng trách ông nội của tụi con làm gì,xem ra ông cũng có nỗi khổ của ông các con à.
Má của cô Út tụi con, vốn không có thân phận được làbá chánh, bà thứ trong số vợ chính thức của ông mà thực ra là người ở trongnhà. Trước kia gia đình bà nghèo lắm, vốn là dân đi phu cao su từ trước năm1945 sau đó qua làm tá điền trên đất của ông. Bà bị đưa tới nhà ông để làm con ởtrừ nợ từ hồi còn nhỏ xíu, lớn lên trẻ đẹp nên hợp nhãn của tụi con mà có vớiông một người con gái là cô Út bây giờ. Tội cái là, tuy mang tiếng con của hộiđồng nhưng má con cô Út lại không có chính danh trong nhà nên vẫn bị các bà vợlớn lẫn con cái trong nhà đối xử hành hạ như con ở. Cô Út của tụi con trở thànhcái bóng câm, ra vô thầm lặng, lúc nào cũng sống trong sợ hãi.
Ba lắc lư đầu. Sau giải phóng ba về quê, thấy tình cảnhcô Út như vậy nên mới đón đưa lên Sài Gòn cho ăn học, đi làm đến bây giờ. Có lẽvì bị ám ảnh những chuyện cũ dưới quê, bị ông nội tụi con lẫn các bà vợ bé, lớnkèm cặp, răn dạy rất nặng nề, đầy phong kiến, riết để giờ cô Út tụi con gần nămmươi tuổi rồi mà vẫn độc thân là vậy.
Mấy anh em Yến nghe đều lè lưỡi, sao thấy thương côÚt quá.
Sau giải phóng, thỉnh thoảng anh em Yến cũng được bamá đưa về quê nội ngoại chơi cho biết họ hàng. Bên ngoại Yến ở Rạch Giá, đều làgia đình nông dân chơn chất, đa phần làm ruộng là chủ yếu, cũng có mấy ngườitham gia cách mạng, sau giải phóng làm cán bộ cấp huyện. Nhìn chung là anh em Yếnthích bên ngoại hơn, tuy nghèo nhưng gần gũi yêu thương, vì thế, hồi đó mỗi khiđến kỳ nghỉ hè là mấy anh em kéo về bên ngoại chơi là nhiều. Chẳng bù cho bên nội,ai cũng rất khá giả. Một số người đã đi xuất cảnh nước ngoài trước và sau giảiphóng, số còn lại thì ai cũng giàu có. Những ông bác, người cô, người chú màanh em Yến mỗi khi gặp thấy người nào cũng đường bệ, vàng đeo đỏ tay mà nhìn rấtxa cách. Những anh em cùng lứa khác trong họ thì rất đông, anh em Yến chẳng tàinào nhớ hết.
Chẳng gì ông nội Yến có đến bốn bà vợ chính thức,chưa kể số con rơi rải rác đây đó thì không biết hết. Con cháu của ông ở gầnnhư khắp lục tỉnh, gần như tỉnh nào cũng có. Và bên nội chỉ có duy nhất là ba củaYến là tham gia cách mạng, còn lại hầu như tham gia chính quyền cũ, nhiều ngườilà sĩ quan cấp tá, hoặc giữ vai trò quan chức trong các tỉnh, đúng là con cái củaHội đồng Mía khét tiếng khắp dãi miền Tây. Sau giải phóng thì những người này mộtsố bị đưa đi học tập cải tạo và sau đó xuất cảnh gần hết, số còn lại thì bị liệtvào thành phần địa chủ, tư sảnh nên có nhiều mặc cảm trong đời sống mới. Ba làngười duy nhất đi theo cách mạng trở về và là người vốn đã bị cả họ trước đótuyên bố từ bỏ. Giữa người chiến thắng và người ở lại tuy đều là anh em ruộtnhưng đối xử với nhau rất gượng gạo lạnh nhạt, nhất là những anh em ruột thịtnhưng ở dòng con khác, cùng cha, khác mẹ. Có lẽ chỉ còn lại mấy chú,em ruột củaba, cùng là con bà nội Yến giữ tình cảm thắm thiết với ba. Cũng chính vì lý dođó mà ba má của Yến đã không ở lại quê công tác mà về thẳng Sài Gòn làm việc.
Sau hai mươi mấy năm thì những hận thù lẫn mặc cảmđôi bên rồi cũng phôi pha, đều là anh em trong nhà cả, những năm sau này tìnhthân ấy ngày càng ấm áp hơn. Giờ đây, thì hầu như năm nào ba má Yến cũng về quênội làm đám giỗ, chạp họ, cúng kiếng gì đó hoặc ghé chơi nhà người này người kiadăm ba lần và được các bác, các chú đón tiếp niềm nở, thân tình. Chưa kể nhữngngười đã xuất cảnh đi nước ngoài rồi thì nay mỗi khi về nước đều đến chào bamá, có quà cho mấy anh em Yến. Thậm chí còn có lời mời, sẵn sàng bảo lảnh cho mấyanh em Yến qua đó học tập, nhưng ba không đồng ý nên thôi. Bây giờ thì anh em Yếnlâu lâu cũng về bên nội và được các bác, cô, chú yêu quý.
Trong tất cả các bà vợ của ông nội thì chỉ riêng bànội của Yến với mà của cô Út là đối xử với nhau rất thân tình, không chia xatheo kiểu chủ tớ, không ghen tuông kiểu vợ lớn vợ nhỏ. Bà nội Yến luôn là ngườibênh vực cho mẹ con cô Út mỗi khi bị ông nội hay các bà khác đối xử tệ. Vì thếmà mẹ con cô Út rất quý mến và biết ơn bà, và cũng vì thế mà con của ba nội Yếncũng thân thiết với cô hơn cả. Mối tình thân ấy kéo dài đến khi ba Yến đi cáchmạng trở về. Sau này ba Yến đón cô Út lên thành phố cho đi học, đi làm và nhấtlà khi các chú do công việc nên cũng lần lượt chuyển về thành phố hết thì ba vềquê đón luôn má cô Út và bà nội Yến lên căn nhà trên đường Trần Quang Khải củaông nội để lại cho ba. Khi hai bà mất thì căn nhà này trở thành căn nhà thờ họnhánh trên thành phố và giao cho cô Út trông nom.Mấy anh em và nhất là ba, aicũng thương cô em gái Út độc thân, cuộc sống gặp nhiều cơ cực từ nhỏ. Sau khinghỉ việc thì mấy năm gần đây cô Út lại đau ốm liên miên, cũng may cô làm ngànhy nên cũng biết tự chăm sóc mình. Thương cô, ba và mấy chú trong nhà họp bànnhau lại cắt cử con cháu qua ở với cô cho vui và cũng là trông nom nhà cửa mỗikhi cô bệnh. Trong đám con cháu cả trai lẫn gái xâm xấp gần hai chục kia có bađứa tới trước, và chẳng đứa nào có thể ở lại được với cô quá hai tuần. Cô Útkhó và kỹ quá, điều đó ai cũng biết, dăm bữa nửa tháng cố lắm rồi thì đứa nàocũng chuồn sạch. Chương trình cắt cử các cháu được dừng lại, thay bằng thuê ngườigiúp việc, nhưng bốn người độ tuổi già trẻ đủ cả cũng chỉ ở với cô chưa đầy mộttháng thì bị cô đuổi thẳng. Ba của Yến là người anh lớn thương cô nhất mà cũngđành lắc đầu chịu thua tính cô.
Đi phải thật khẽ, cấm cười to nói chuyện trong nhà,cái ly nước lấy đâu thì để lại chỗ đấy, không có một hạt bụi trên ghế, cầm cáichổi quét nhà cũng phải tư thế nào . . .những yêu cầu cực kỳ chi ly tỉ mỉ củacô riết làm cho ai cũng ngán. Thế nhưng vẫn có một người chịu nổi cô, đó làchính đứa con gái của người anh, Hoàng Yến. Phải nói là cô Út thương Yến nhấttrong đám cháu, chính vì tình thương ấy mà cô đâm ra dễ dãi với đứa cháu gáilau tau, lắm mồm, hay nhảy nhót, đùa giỡn suốt ngày không biết mệt này. Phảichăng vì những mối nặng nợ ân tình của bà nội Yến đối với mẹ con cô Út haychính vì ba là người cưu mang đưa cô thoát khỏi cuộc sống cơ cực dưới quê ngày ấy,không ai biết, nhưng cũng có thể vì chính cô là người đã đở đẻ cho Yến nênthương cô bé này chăng, mọi người thường tự hỏi nhau như vậy. Hồi má mang thaiYến và Cường, thai lớn đang lẽ phải ở nhà, thế nhưng má vẫn ham vui ì ạch leolên xe theo mấy người bạn đi chơi Hồ Cốc ở huyện Xuyên Mộc tỉnh Đồng Nam cũ,cũng may trời đất run rủi thế nào mà lần ấy lại có cả cô Út đi cùng. Lên chơihơn một ngày thì má sáng sớm đi rửa mặt, đất trơn té nên động thai, kiếm mãi mớiđược chiếc xe than chạy ì ạch ra bệnh viện huyện, trên đường đi xóc ổ gà nên máđã sanh Yến ngay trong xe và Cường, con trai khôn là lỳ đòn hơn nên đợi đến nhàhộ sinh của bệnh viện mới chịu ra. Chỉ một mình cô Út trên xe loay hoay đỡ đẻcho chị, chăm sóc cháu, cũng may cô là điều dưỡng viên nên chuyện này thành raquen rồi.Chuyến đi đấy nếu không có cô Út thì không hiểu chuyện gì đã xảy ra,sau này má vẫn còn xanh mặt mỗi khi nhắc lại.
Một lần hôm đám giỗ bà nội, trong khi mấy anh emđang ngồi quây quần chặc lưỡi than thở cho hoàn cảnh của cô em gái Út mà lạikhông biết làm sao để giúp đỡ, bởi hết cách rồi thì, đột nhiên có ý kiến dè dặtcủa chú Sáu nhắc chừng ba, hay là anh Hai cho con bé Yến nhà mình qua bên Útđi, xưa nay Út vẫn thương nó lắm, mà nay nó cũng đã lớn rồi. Ừ nhỉ, ba vỗ tránla lên, sao anh quên lửng chuyện này.
Thế là hôm ấy khi Yến vừa đi học về là ba má kêu Yếnvô buồng nói luôn. Cô bé ngớ người, chuyển qua ở luôn với cô Út à, con chưa nghỉtới, mà Út khó lắm. Yến dặm chân, phụng phịu. Nói vậy thôi chứ thật ra Yến cũngthương cô Út lắm, chẳng biết cô khó với ai chứ vớ Yến cô luôn chăm sóc dịu dàngvà chìu chuộng hết mực, vì thế chỉ ngần ngừ làm nư một chút thì cô bé chịuluôn, chỉ có điều hơi buồn là xa ba má, anh Hai với thằng Tí tò to xác. Lắmchuyện, từ nay càng ít có dịp cãi nhau với nó nữa. Nhà mình với nhà cô Út có xalà bao nhiêu đâu, ba má dỗ dành, lúc nào rảnh con về đây, ba má vẫn để phòngriêng cho con ở trên lầu đó. Yến chịu. Thế là Yến chuyển sng ở với cô Út, đếnnay cũng được hơn năm năm rồi, từ hồi còn đang học năm đầu lớp mười cho đến nayđã là cô sinh viên năm thứ hai trường Đại học bán công Nguyễn Đình Chiểu.
Trước kia chỉ là khách và thỉnh thoảng qua chơi bênnhà cô thì khác, nay ở chung một nhà với cô thì khác và, quả là cô kỷ tính thiệt,Yến nhận ra điều đó. Đôi lúc Yến còn cảm giác cô Út là một người khó hiểu. Khótính, đương nhiên là khó nhưng trong cách hành xử nhiều lúc cô làm cho Yến thấyngạc nhiên. Vì đã từng nghe ba kể về hoàn cảnh cực khổ của cô hồi dưới quê, lớnlên có hiểu biết nên Yến rất thông cảm với cô, dù biết rằng nhiều lúc cô Út hơikỳ quặc không thể hiểu nổi. Cẩn thận, kín kẽ nhưng nhiều lúc lại hơn lẩn thẩn.Cô hay ốm vặt, và đôi lúc dường như cô sợ sệt một điều gì đó không rõ ràng. Côbé cho rằng có lẽ vì cô Út của mình bị ám ảnh những chuyện xưa quá nặng nề chonên đến mấy chục năm rồi mà vẫn chưa quên, nên vậy.
Cuộc sống đối với cô Út như là cái máy được lậptrình sẵn từ chuyện ăn mặc, nói năng, ngủ nghỉ… đều được cô làm theo một trật tựngăn nắp trong mấy chục năm nay, không bao giờ thay đổi. Mà cô cũng không có ýđịnh thay đổi, kể cả khi Yến về ở với cô, cũng vậy. Ăn cái gì, ăn vào giờ nào vớiloại chén nào, đọc báo ngồi cái ghế nào, tiếp khách chỗ nào, nghỉ vào giờ nào…thì, cứ nhất định phải làm như vậy và không được vi phạm, dù mưa hay nắng.
Nhiều lúc Yến thấy ngộp thở đến muốn phát khùng và mấylần định bỏ về nhà mình vì không chịu nổi. Cô Út rất cưng nhưng cũng căn ke xétnét với đứa cháu gái từng ly từng tý. Chấn chỉnh Yến từ lời ăn tiếng nói cho đếncách nhai, cách gấp đồ ăn, rồi cả dáng đi, quay lưng qua lại phải như thế nào,thế nào. Bao nhiêu là bài học phải nhớ, khó quá, quá khó. Tuy nhiên Yến cũng biếtrằng, có lẽ mình là đứa cháu cuối cùng trong dòng họ còn có thể ở được với cô,nếu mà nay Yến bỏ đi thì có lẽ từ đây đến cuối đời cô sẽ sống một mình trong côđộc, không còn ai nữa. Sợ tính khí của cô vậy nhưng Yến vẫn rất thương cô. Và Yếnbiết rằng, ngoài ba má, không ai cưng Yến bằng cô, một tình thương đầy dịu dàngâu yếm với đứa cháu gái lanh chanh bướng bỉnh. Nhẫn nại, mềm mỏng và cũng đầynghiêm khắc như một người mẹ đối với đứa con gái. Mà nói thật, những điều cô Útdạy đâu có thừa, chỉ có điều đôi lúc nó làm cho Yến thấy bức bối, khó khăn quá.Nhiều điểm răn dạy của cô với Yến thật cách xa nhau đến hàng thế kỷ. Biết rằngnhững lời dạy về công – dung – ngôn – hạnh của cô tuy cổ hủ và có phần củ kỷnhưng chẳng thừa nên Yến cũng ráng nghe theo dù không hoàn toàn. Cô Út thì cũngthỏa mãn phần nào. Ít nhất là Yến biết vâng lời, chỉ tội hơi đoảng nghe trướcquên sau, nghe tai này lòn qua tai kia theo gió bay mất. Hôm sau nghe cô nhắc,Yến lại ngớ người ra và toét miệng cười, con quên mất tiêu rồi, Út nói lại đi.Nhiều lúc Yến làm cho cô Út mệt phờ với đứa cháu gái vô tư này, mai mà sau nàylớn vào Đại học biết nghĩ, ý tứ hơn chứ cứ trước kia thì ngày nào cô Út cũng phảinói và thấy tức chết vì khan cổ nhắc nhở.
Khi Yến về thăm nhà, má dòm dòm, cười cười, khen.Con Yến nhà mình từ ngày qua bên Út ở tui thấy nó có vẻ chững chạc hẳn ra, ănnói đi đứng đàng hoàng quá. Má, ứ… Yến đỏ mặt, trong lòng rất khoái chí. Má chỉgiỏi binh bả, con thấy bả vẫn vậy hà, dám còn chán hơn trước, thằng Tí Tò cườikhanh khách chọc, coi nè, má nhìn bả đi mà xem, trời ơi còn bày đặt yểu điệu thụcnữ nữa chứ, chán bà quá đi.
Yến tức quá trợn mắt, Tí Tò dám nói vậy hả, và thếlà hai chị em chí chóe rượt nhau khắp nhà.
Má và ba dòm nhay, lắc đầu phì cười.
Chao ơi, cô Út săn sóc đứa cháu đến thế thì làm saokhông thay đổi được.
Nhớ hồi mới về nhà cô Út ở, một lần Yến dỗi với côvì bị cô la khi phát hiện Yến có bạn trai đưa về, Yến đã bỏ về nhà mình. Thế rồingay ngày hôm sau khi cùng mấy đứa bạn chạy xe, giỡn lách qua lách lại Yến bị đυ.ngxe ô tô, tí chết. Trời mưa to và đang bệnh nằm nhà, nghe tin, đội áo mưa, cô Úthớt hải chạy vào bệnh viện thăm cháu. Nhìn cô mặt tái mét, đi đứng loạng choạngnhưng vẫn ráng ôm cái cà mèn cháo do cô tự tay nấu, ủ trong ngực cho ấm để đemđến cho cháu, cầm tay cô, Yến khóc sướt mướt vì cảm động, làm mọi người tưởngcô bé đau quá nên khóc. Ra viện là cô bé đòi về nhà cô Út ở ngay làm ba và cácchú mừng húm, tưởng lại một phen mất công thuyết phục Yến nữa. Sau lần đó, dườngnhư giữa hai cô cháu hiểu nhau hơn. Càng về sau này thì Yến càng nhận thấy côÚt của mình cũng thay đổi tính tình, dễ hơn xưa nhiều, nhất là sau khi Yến thiđậu váo Đại học. Cô yên tâm hơn bởi vì dầu sao thì nay Yến cũng đã là sinh viênrồi chăng.
Thế rồi có động trời không khi gần đây một lần Yếncòn bắt gặp cô Út lẩm bẩm hát một mình nữa chứ. Thấy Yến tròn xòe mắt nhìnmình, cô Út ngượng quá, đỏ mặt thanh minh, là cô vô tình nghe bài hát này trongradio thấy hay nên hát thử theo ấy mà. Khi nghe Yến tường thuật lại trong buổicơm chiều hôm ấy, ba trợn mắt còn má la, thiệt không, thiệt không, anh Hai liếcnhìn Yến, bé con lại bịa chuyện nữa rồi. Còn thằng Tí Tò cười khùng khục, ba mávới anh Hai hơi đâu nghe bả nói làm gì, xạo vừa thôi bà nội ơi.
Thiệt lúc đó Yến tức muốn trào nước mắt.
Có lẽ mọi việc trên đời này đều có căn nguyên củanó.
Mấy năm trước, khi cô còn đang làm điều dưỡng, ôngphó giám đốc của bệnh viện mới góa vợ rất mến và theo đuổi cô mấy năm liền,nhưng rồi cũng âm thầm rút lui. Anh em trong nhà chẳng ai hiểu nổi cô. Cho đếntận khi nghĩ mất sức, cô vẫn độc thân.
Ông nội của tụi con là ông Hội Đồng nổi tiếng khắpvùng Hàm Luông bắc Vàm Cống. Ông có đến bốn năm vợ lận, có người là vợ chính thứcnhưng cũng có người gả gá trừ nự hoặc cậy quyền thế là hội đồng nên ông conthích ai thì lấy người đó về. Ba chép miệng lắc đầu kể chuyện về lịch sử giađình mình cho mấy đứa con nghe. Ngay bà nội của các con đây cũng là bà thứ chứcó phải là bà chánh đâu.Mang tiếng là con trai của ông hội đồng giàu có khét tiếng,kẻ ăn người ở đông không kể xiết, ruộng thẳng cánh cò bay đến tít tận chân trờinhưng ba sống cũng cơ cực lắm. Nhỏ xíu ra vào khép nép dạ thưa, lúc nào cũngnơm nớp sợ hãi, nhiều lúc quá đứa ở. Lớn lên có hiểu biết thì ba không chịu vậynữa, vì thế mà trong đám con cháu đông đảo của ông nội, ba nổi tiếng là đứa cứngđầu cứng cổ nhất. Ông nội có đánh chửi cỡ nào thì ba cũng không chịu khuôn phépphong kiến trong gia đình, lì lắm. Đến nỗi có lần bực quá ông đuổi ba ra tậnngoài đìa cho ở chung với mấy người thợ, ba tính ở luôn không thèm về. Sau bà nộithấy thương quá, lén đón ba về. Nên ở trong nhà thì ba vốn là đứa không đượcông yêu thương. Kỳ thực đến giờ ba cũng chẳng biết ông nội tụi con thương hayghét ba nữa, sau này bà nội có nói cho ba hay là, khi sắp qua đời ông nội tụicon có trối riêng với bà là ông rất ân hận vì đã đối xử tệ với ba, thật ra ôngrất thương ba vì trong đàn con chung, riêng đông đảo của ông thì ba chính là đứalàm cho ông tự hào nhất. Bởi cá tánh cứng cỏi của ba làm ông rất thích, nó giốngtánh ông thời trẻ, việc ông phải tuyên bố không nhận ba làm con sau đi ba khángchiến là việc làm bấc đắc dĩ đối phó với chính quyền cũ, bảo vệ những người ở lại.Và ông nhắn bà nói lại rằng ba hãy thứ lỗi cho ông. Căn nhà thờ mà hiện nay côÚt đang ở là nhà của ông nội tụi con chuộc lỗi bằng cách bí mật mua từ trước giảiphóng gọi là chia của cho ba, nếu ba còn sống trở về.
Năm tròn 16 tuổi là ba đã thoát ly đi kháng chiến rồivà từ đó không quay trở về quê một lần nào nữa bởi sau đó ít lâu thì, nghe nóiông nội đã tuyến bố công khai với mọi người là từ ba. Ba đi luôn một mạch đến tậngiải phóng mới về quê và sau đó lên Sài Gòn công tác cho đến khi nghỉ hưu. Giờba cũng già rồi, nghĩ chuyện xưa cũng chẳng trách ông nội của tụi con làm gì,xem ra ông cũng có nỗi khổ của ông các con à.
Má của cô Út tụi con, vốn không có thân phận được làbá chánh, bà thứ trong số vợ chính thức của ông mà thực ra là người ở trongnhà. Trước kia gia đình bà nghèo lắm, vốn là dân đi phu cao su từ trước năm1945 sau đó qua làm tá điền trên đất của ông. Bà bị đưa tới nhà ông để làm con ởtrừ nợ từ hồi còn nhỏ xíu, lớn lên trẻ đẹp nên hợp nhãn của tụi con mà có vớiông một người con gái là cô Út bây giờ. Tội cái là, tuy mang tiếng con của hộiđồng nhưng má con cô Út lại không có chính danh trong nhà nên vẫn bị các bà vợlớn lẫn con cái trong nhà đối xử hành hạ như con ở. Cô Út của tụi con trở thànhcái bóng câm, ra vô thầm lặng, lúc nào cũng sống trong sợ hãi.
Ba lắc lư đầu. Sau giải phóng ba về quê, thấy tình cảnhcô Út như vậy nên mới đón đưa lên Sài Gòn cho ăn học, đi làm đến bây giờ. Có lẽvì bị ám ảnh những chuyện cũ dưới quê, bị ông nội tụi con lẫn các bà vợ bé, lớnkèm cặp, răn dạy rất nặng nề, đầy phong kiến, riết để giờ cô Út tụi con gần nămmươi tuổi rồi mà vẫn độc thân là vậy.
Mấy anh em Yến nghe đều lè lưỡi, sao thấy thương côÚt quá.
Sau giải phóng, thỉnh thoảng anh em Yến cũng được bamá đưa về quê nội ngoại chơi cho biết họ hàng. Bên ngoại Yến ở Rạch Giá, đều làgia đình nông dân chơn chất, đa phần làm ruộng là chủ yếu, cũng có mấy ngườitham gia cách mạng, sau giải phóng làm cán bộ cấp huyện. Nhìn chung là anh em Yếnthích bên ngoại hơn, tuy nghèo nhưng gần gũi yêu thương, vì thế, hồi đó mỗi khiđến kỳ nghỉ hè là mấy anh em kéo về bên ngoại chơi là nhiều. Chẳng bù cho bên nội,ai cũng rất khá giả. Một số người đã đi xuất cảnh nước ngoài trước và sau giảiphóng, số còn lại thì ai cũng giàu có. Những ông bác, người cô, người chú màanh em Yến mỗi khi gặp thấy người nào cũng đường bệ, vàng đeo đỏ tay mà nhìn rấtxa cách. Những anh em cùng lứa khác trong họ thì rất đông, anh em Yến chẳng tàinào nhớ hết.
Chẳng gì ông nội Yến có đến bốn bà vợ chính thức,chưa kể số con rơi rải rác đây đó thì không biết hết. Con cháu của ông ở gầnnhư khắp lục tỉnh, gần như tỉnh nào cũng có. Và bên nội chỉ có duy nhất là ba củaYến là tham gia cách mạng, còn lại hầu như tham gia chính quyền cũ, nhiều ngườilà sĩ quan cấp tá, hoặc giữ vai trò quan chức trong các tỉnh, đúng là con cái củaHội đồng Mía khét tiếng khắp dãi miền Tây. Sau giải phóng thì những người này mộtsố bị đưa đi học tập cải tạo và sau đó xuất cảnh gần hết, số còn lại thì bị liệtvào thành phần địa chủ, tư sảnh nên có nhiều mặc cảm trong đời sống mới. Ba làngười duy nhất đi theo cách mạng trở về và là người vốn đã bị cả họ trước đótuyên bố từ bỏ. Giữa người chiến thắng và người ở lại tuy đều là anh em ruộtnhưng đối xử với nhau rất gượng gạo lạnh nhạt, nhất là những anh em ruột thịtnhưng ở dòng con khác, cùng cha, khác mẹ. Có lẽ chỉ còn lại mấy chú,em ruột củaba, cùng là con bà nội Yến giữ tình cảm thắm thiết với ba. Cũng chính vì lý dođó mà ba má của Yến đã không ở lại quê công tác mà về thẳng Sài Gòn làm việc.
Sau hai mươi mấy năm thì những hận thù lẫn mặc cảmđôi bên rồi cũng phôi pha, đều là anh em trong nhà cả, những năm sau này tìnhthân ấy ngày càng ấm áp hơn. Giờ đây, thì hầu như năm nào ba má Yến cũng về quênội làm đám giỗ, chạp họ, cúng kiếng gì đó hoặc ghé chơi nhà người này người kiadăm ba lần và được các bác, các chú đón tiếp niềm nở, thân tình. Chưa kể nhữngngười đã xuất cảnh đi nước ngoài rồi thì nay mỗi khi về nước đều đến chào bamá, có quà cho mấy anh em Yến. Thậm chí còn có lời mời, sẵn sàng bảo lảnh cho mấyanh em Yến qua đó học tập, nhưng ba không đồng ý nên thôi. Bây giờ thì anh em Yếnlâu lâu cũng về bên nội và được các bác, cô, chú yêu quý.
Trong tất cả các bà vợ của ông nội thì chỉ riêng bànội của Yến với mà của cô Út là đối xử với nhau rất thân tình, không chia xatheo kiểu chủ tớ, không ghen tuông kiểu vợ lớn vợ nhỏ. Bà nội Yến luôn là ngườibênh vực cho mẹ con cô Út mỗi khi bị ông nội hay các bà khác đối xử tệ. Vì thếmà mẹ con cô Út rất quý mến và biết ơn bà, và cũng vì thế mà con của ba nội Yếncũng thân thiết với cô hơn cả. Mối tình thân ấy kéo dài đến khi ba Yến đi cáchmạng trở về. Sau này ba Yến đón cô Út lên thành phố cho đi học, đi làm và nhấtlà khi các chú do công việc nên cũng lần lượt chuyển về thành phố hết thì ba vềquê đón luôn má cô Út và bà nội Yến lên căn nhà trên đường Trần Quang Khải củaông nội để lại cho ba. Khi hai bà mất thì căn nhà này trở thành căn nhà thờ họnhánh trên thành phố và giao cho cô Út trông nom.Mấy anh em và nhất là ba, aicũng thương cô em gái Út độc thân, cuộc sống gặp nhiều cơ cực từ nhỏ. Sau khinghỉ việc thì mấy năm gần đây cô Út lại đau ốm liên miên, cũng may cô làm ngànhy nên cũng biết tự chăm sóc mình. Thương cô, ba và mấy chú trong nhà họp bànnhau lại cắt cử con cháu qua ở với cô cho vui và cũng là trông nom nhà cửa mỗikhi cô bệnh. Trong đám con cháu cả trai lẫn gái xâm xấp gần hai chục kia có bađứa tới trước, và chẳng đứa nào có thể ở lại được với cô quá hai tuần. Cô Útkhó và kỹ quá, điều đó ai cũng biết, dăm bữa nửa tháng cố lắm rồi thì đứa nàocũng chuồn sạch. Chương trình cắt cử các cháu được dừng lại, thay bằng thuê ngườigiúp việc, nhưng bốn người độ tuổi già trẻ đủ cả cũng chỉ ở với cô chưa đầy mộttháng thì bị cô đuổi thẳng. Ba của Yến là người anh lớn thương cô nhất mà cũngđành lắc đầu chịu thua tính cô.
Đi phải thật khẽ, cấm cười to nói chuyện trong nhà,cái ly nước lấy đâu thì để lại chỗ đấy, không có một hạt bụi trên ghế, cầm cáichổi quét nhà cũng phải tư thế nào . . .những yêu cầu cực kỳ chi ly tỉ mỉ củacô riết làm cho ai cũng ngán. Thế nhưng vẫn có một người chịu nổi cô, đó làchính đứa con gái của người anh, Hoàng Yến. Phải nói là cô Út thương Yến nhấttrong đám cháu, chính vì tình thương ấy mà cô đâm ra dễ dãi với đứa cháu gáilau tau, lắm mồm, hay nhảy nhót, đùa giỡn suốt ngày không biết mệt này. Phảichăng vì những mối nặng nợ ân tình của bà nội Yến đối với mẹ con cô Út haychính vì ba là người cưu mang đưa cô thoát khỏi cuộc sống cơ cực dưới quê ngày ấy,không ai biết, nhưng cũng có thể vì chính cô là người đã đở đẻ cho Yến nênthương cô bé này chăng, mọi người thường tự hỏi nhau như vậy. Hồi má mang thaiYến và Cường, thai lớn đang lẽ phải ở nhà, thế nhưng má vẫn ham vui ì ạch leolên xe theo mấy người bạn đi chơi Hồ Cốc ở huyện Xuyên Mộc tỉnh Đồng Nam cũ,cũng may trời đất run rủi thế nào mà lần ấy lại có cả cô Út đi cùng. Lên chơihơn một ngày thì má sáng sớm đi rửa mặt, đất trơn té nên động thai, kiếm mãi mớiđược chiếc xe than chạy ì ạch ra bệnh viện huyện, trên đường đi xóc ổ gà nên máđã sanh Yến ngay trong xe và Cường, con trai khôn là lỳ đòn hơn nên đợi đến nhàhộ sinh của bệnh viện mới chịu ra. Chỉ một mình cô Út trên xe loay hoay đỡ đẻcho chị, chăm sóc cháu, cũng may cô là điều dưỡng viên nên chuyện này thành raquen rồi.Chuyến đi đấy nếu không có cô Út thì không hiểu chuyện gì đã xảy ra,sau này má vẫn còn xanh mặt mỗi khi nhắc lại.
Một lần hôm đám giỗ bà nội, trong khi mấy anh emđang ngồi quây quần chặc lưỡi than thở cho hoàn cảnh của cô em gái Út mà lạikhông biết làm sao để giúp đỡ, bởi hết cách rồi thì, đột nhiên có ý kiến dè dặtcủa chú Sáu nhắc chừng ba, hay là anh Hai cho con bé Yến nhà mình qua bên Útđi, xưa nay Út vẫn thương nó lắm, mà nay nó cũng đã lớn rồi. Ừ nhỉ, ba vỗ tránla lên, sao anh quên lửng chuyện này.
Thế là hôm ấy khi Yến vừa đi học về là ba má kêu Yếnvô buồng nói luôn. Cô bé ngớ người, chuyển qua ở luôn với cô Út à, con chưa nghỉtới, mà Út khó lắm. Yến dặm chân, phụng phịu. Nói vậy thôi chứ thật ra Yến cũngthương cô Út lắm, chẳng biết cô khó với ai chứ vớ Yến cô luôn chăm sóc dịu dàngvà chìu chuộng hết mực, vì thế chỉ ngần ngừ làm nư một chút thì cô bé chịuluôn, chỉ có điều hơi buồn là xa ba má, anh Hai với thằng Tí tò to xác. Lắmchuyện, từ nay càng ít có dịp cãi nhau với nó nữa. Nhà mình với nhà cô Út có xalà bao nhiêu đâu, ba má dỗ dành, lúc nào rảnh con về đây, ba má vẫn để phòngriêng cho con ở trên lầu đó. Yến chịu. Thế là Yến chuyển sng ở với cô Út, đếnnay cũng được hơn năm năm rồi, từ hồi còn đang học năm đầu lớp mười cho đến nayđã là cô sinh viên năm thứ hai trường Đại học bán công Nguyễn Đình Chiểu.
Trước kia chỉ là khách và thỉnh thoảng qua chơi bênnhà cô thì khác, nay ở chung một nhà với cô thì khác và, quả là cô kỷ tính thiệt,Yến nhận ra điều đó. Đôi lúc Yến còn cảm giác cô Út là một người khó hiểu. Khótính, đương nhiên là khó nhưng trong cách hành xử nhiều lúc cô làm cho Yến thấyngạc nhiên. Vì đã từng nghe ba kể về hoàn cảnh cực khổ của cô hồi dưới quê, lớnlên có hiểu biết nên Yến rất thông cảm với cô, dù biết rằng nhiều lúc cô Út hơikỳ quặc không thể hiểu nổi. Cẩn thận, kín kẽ nhưng nhiều lúc lại hơn lẩn thẩn.Cô hay ốm vặt, và đôi lúc dường như cô sợ sệt một điều gì đó không rõ ràng. Côbé cho rằng có lẽ vì cô Út của mình bị ám ảnh những chuyện xưa quá nặng nề chonên đến mấy chục năm rồi mà vẫn chưa quên, nên vậy.
Cuộc sống đối với cô Út như là cái máy được lậptrình sẵn từ chuyện ăn mặc, nói năng, ngủ nghỉ… đều được cô làm theo một trật tựngăn nắp trong mấy chục năm nay, không bao giờ thay đổi. Mà cô cũng không có ýđịnh thay đổi, kể cả khi Yến về ở với cô, cũng vậy. Ăn cái gì, ăn vào giờ nào vớiloại chén nào, đọc báo ngồi cái ghế nào, tiếp khách chỗ nào, nghỉ vào giờ nào…thì, cứ nhất định phải làm như vậy và không được vi phạm, dù mưa hay nắng.
Nhiều lúc Yến thấy ngộp thở đến muốn phát khùng và mấylần định bỏ về nhà mình vì không chịu nổi. Cô Út rất cưng nhưng cũng căn ke xétnét với đứa cháu gái từng ly từng tý. Chấn chỉnh Yến từ lời ăn tiếng nói cho đếncách nhai, cách gấp đồ ăn, rồi cả dáng đi, quay lưng qua lại phải như thế nào,thế nào. Bao nhiêu là bài học phải nhớ, khó quá, quá khó. Tuy nhiên Yến cũng biếtrằng, có lẽ mình là đứa cháu cuối cùng trong dòng họ còn có thể ở được với cô,nếu mà nay Yến bỏ đi thì có lẽ từ đây đến cuối đời cô sẽ sống một mình trong côđộc, không còn ai nữa. Sợ tính khí của cô vậy nhưng Yến vẫn rất thương cô. Và Yếnbiết rằng, ngoài ba má, không ai cưng Yến bằng cô, một tình thương đầy dịu dàngâu yếm với đứa cháu gái lanh chanh bướng bỉnh. Nhẫn nại, mềm mỏng và cũng đầynghiêm khắc như một người mẹ đối với đứa con gái. Mà nói thật, những điều cô Útdạy đâu có thừa, chỉ có điều đôi lúc nó làm cho Yến thấy bức bối, khó khăn quá.Nhiều điểm răn dạy của cô với Yến thật cách xa nhau đến hàng thế kỷ. Biết rằngnhững lời dạy về công – dung – ngôn – hạnh của cô tuy cổ hủ và có phần củ kỷnhưng chẳng thừa nên Yến cũng ráng nghe theo dù không hoàn toàn. Cô Út thì cũngthỏa mãn phần nào. Ít nhất là Yến biết vâng lời, chỉ tội hơi đoảng nghe trướcquên sau, nghe tai này lòn qua tai kia theo gió bay mất. Hôm sau nghe cô nhắc,Yến lại ngớ người ra và toét miệng cười, con quên mất tiêu rồi, Út nói lại đi.Nhiều lúc Yến làm cho cô Út mệt phờ với đứa cháu gái vô tư này, mai mà sau nàylớn vào Đại học biết nghĩ, ý tứ hơn chứ cứ trước kia thì ngày nào cô Út cũng phảinói và thấy tức chết vì khan cổ nhắc nhở.
Khi Yến về thăm nhà, má dòm dòm, cười cười, khen.Con Yến nhà mình từ ngày qua bên Út ở tui thấy nó có vẻ chững chạc hẳn ra, ănnói đi đứng đàng hoàng quá. Má, ứ… Yến đỏ mặt, trong lòng rất khoái chí. Má chỉgiỏi binh bả, con thấy bả vẫn vậy hà, dám còn chán hơn trước, thằng Tí Tò cườikhanh khách chọc, coi nè, má nhìn bả đi mà xem, trời ơi còn bày đặt yểu điệu thụcnữ nữa chứ, chán bà quá đi.
Yến tức quá trợn mắt, Tí Tò dám nói vậy hả, và thếlà hai chị em chí chóe rượt nhau khắp nhà.
Má và ba dòm nhay, lắc đầu phì cười.
Chao ơi, cô Út săn sóc đứa cháu đến thế thì làm saokhông thay đổi được.
Nhớ hồi mới về nhà cô Út ở, một lần Yến dỗi với côvì bị cô la khi phát hiện Yến có bạn trai đưa về, Yến đã bỏ về nhà mình. Thế rồingay ngày hôm sau khi cùng mấy đứa bạn chạy xe, giỡn lách qua lách lại Yến bị đυ.ngxe ô tô, tí chết. Trời mưa to và đang bệnh nằm nhà, nghe tin, đội áo mưa, cô Úthớt hải chạy vào bệnh viện thăm cháu. Nhìn cô mặt tái mét, đi đứng loạng choạngnhưng vẫn ráng ôm cái cà mèn cháo do cô tự tay nấu, ủ trong ngực cho ấm để đemđến cho cháu, cầm tay cô, Yến khóc sướt mướt vì cảm động, làm mọi người tưởngcô bé đau quá nên khóc. Ra viện là cô bé đòi về nhà cô Út ở ngay làm ba và cácchú mừng húm, tưởng lại một phen mất công thuyết phục Yến nữa. Sau lần đó, dườngnhư giữa hai cô cháu hiểu nhau hơn. Càng về sau này thì Yến càng nhận thấy côÚt của mình cũng thay đổi tính tình, dễ hơn xưa nhiều, nhất là sau khi Yến thiđậu váo Đại học. Cô yên tâm hơn bởi vì dầu sao thì nay Yến cũng đã là sinh viênrồi chăng.
Thế rồi có động trời không khi gần đây một lần Yếncòn bắt gặp cô Út lẩm bẩm hát một mình nữa chứ. Thấy Yến tròn xòe mắt nhìnmình, cô Út ngượng quá, đỏ mặt thanh minh, là cô vô tình nghe bài hát này trongradio thấy hay nên hát thử theo ấy mà. Khi nghe Yến tường thuật lại trong buổicơm chiều hôm ấy, ba trợn mắt còn má la, thiệt không, thiệt không, anh Hai liếcnhìn Yến, bé con lại bịa chuyện nữa rồi. Còn thằng Tí Tò cười khùng khục, ba mávới anh Hai hơi đâu nghe bả nói làm gì, xạo vừa thôi bà nội ơi.
Thiệt lúc đó Yến tức muốn trào nước mắt.
Có lẽ mọi việc trên đời này đều có căn nguyên củanó.
