Kinh Hoa Nghiêm

(Hán bộ quyển bốn mươi chín)

Phổ Hiền đại Bồ Tát lại bảo chúng hội Bồ Tát rằng :

Chư Phật Tử ! Như trước đã nói, đây chỉ là tùy theo căn khí thích nghi của chúng sanh mà lược nói ít phần cảnh giới của Như Lai.

Tại sao vậy ?

Chư Phật Thế Tôn vì các chúng sanh vô trí làm ác, chấp ngã và ngã sở, chấp trước lấy thân, điên đảo nghi lầm, tà kiến phân biệt, hằng tương ưng với những kiết phược, theo dòng sanh tử, xa đạo Như Lai nên mới xuất thế.

Chư Phật Tử ! Tôi không thấy một pháp nào là lỗi lầm lớn như chư Bồ Tát sanh lòng sân với Bồ Tát khác. Tại sao vậy ? Vì chư Bồ Tát sanh lòng sân với Bồ Tát khác thời liền thành tựu trăm vạn chướng môn.

Những gì là trăm vạn chướng môn ?

Chính là : chướng chẳng thấy Bồ Ðề, chướng chẳng nghe chánh pháp, chướng sanh vào thế giới bất tịnh, chướng sanh vào ác thú, chướng sanh vào chỗ nạn, chướng nhiều bịnh tật, chướng bị nhiều hủy báng, chướng sanh các loài ngoan độn, chướng hư mất chánh niệm, chướng khuyết thiếu trí huệ, nhãn chướng, nhĩ chướng, tỹ chướng, thiệt chướng, thân chướng, ý chướng, ác tri thức chướng, ác bạn đảng chướng, chướng thích tu tập Tiểu thừa, chướng thích gần gũi phàm ngu, chướng chẳng tin ưa người có đại oai đức, chướng thích ở chung với người lìa chánh kiến, chướng sanh nhà ngoại đạo, chướng ở cảnh giới ma, chướng rời Phật giáo, chướng chẳng thấy bạn lành, chướng thiện căn gặp nạn, chướng thêm pháp bất thiện, chướng sanh chỗ hạ liệt, chướng sanh biên địa, chướng sanh nhà người ác, chướng sanh trong ác Thần, sanh trong ác Long, ác Dạ Xoa, ác Càn Thát Bà, ác A tu la, ác Ca lâu la, ác Khẩn na la, ác Ma hầu la già, ác La sát, chướng chẳng thích Phật pháp, chướng thích tập việc trẻ con, chướng thích Tiểu thừa, chướng chẳng ưa Ðại thừa, chướng tánh hay kinh sợ, chướng tâm thường lo rầu, chướng ưa thích sanh tử, chướng chẳng chuyên Phật pháp, chướng chẳng thích thấy nghe thần thông tự tại của Phật, chướng chẳng được những căn của Bồ Tát, chướng chẳng thật hành tịnh hạnh của Bồ Tát, chướng thối kiếp thâm tâm của Bồ Tát, chướng chẳng sanh đại nguyện của Bồ Tát, chướng chẳng pháp tâm Nhứt thiết trí, chướng lười biếng đối với Bồ Tát hạnh, chướng chẳng thể trừ sạch các nghiệp, chướng chẳng thể nhϊếp thủ đại phước, chướng trí lực chẳng thể sáng lẹ, chướng đoạn trí huệ quảng đại, chướng chẳng hộ trì Bồ Tát hạnh, chướng ưa chê bai lời Nhứt thiết trí, chướng xa lìa chư Phật Bồ Ðề, chướng thích ở cảnh giới ma, chướng chẳng chuyên tu Phật cảnh giới, chướng chẳng quyết định phát hoằng thệ của Bồ Tát, chướng chẳng thích cùng ở với Bồ Tát, chướng chẳng cầu Bồ Tát thiện căn, chướng tánh nhiều nghi ngờ, chướng tâm thường ngu tối, chướng chẳng chịu xả vì không thể thật hành hạnh thí bình đẳng của Bồ Tát, chướng sanh phá giới vì chẳng giữ được Phật giới, chướng khởi ngu si não hại sân hận vì chẳng vào được môn kham nhẫn, chướng sanh lười biếng vì chẳng thể thật hành Bồ Tát đại tinh tấn, chướng khởi tán loạn vì chẳng thể được những tam muội, chướng sanh ác huệ vì chẳng tu Bát nhã ba la mật, chướng ở trong xứ phi xứ chẳng thiện xảo, chướng ở trong sự độ sanh không phương tiện, chướng ở trong Bồ Tát trí huệ chẳng hay quán sát, chướng ở trong pháp Bồ Tát xuất ly chẳng hay rõ biết, chướng mắt như sanh manh vì chẳng thành tựu Bồ Tát mười thứ mắt quảng đại, chướng miệng như dê câm vì tai chẳng nghe pháp vô ngại, chướng tỹ căn hư hoại vì chẳng đủ tướng hảo, chướng thành tựu thiệt căn vì chẳng thể biện rõ ngôn của chúng sanh, chướng thành tựu thân căn vì khinh tiện chúng sanh, chướng thành tựu ý căn vì tâm nhiều cuồng loạn, chướng thành tựu thân nghiệp vì chẳng giữ ba thứ luật nghi, chướng thành tựu ngữ nghiệp vì hằng khởi bốn thứ tội lỗi, chướng thành tựu ý nghiệp vì nhiều tham sân tà kiến, chướng tặc tâm cầu pháp, chướng đoạn tuyệt cảnh giới Bồ Tát, chướng ở trong pháp Bồ Tát dũng mãnh sanh tâm thối khϊếp, chướng ở trong đạo Bồ Tát xuất ly sanh lòng biếng trễ, chướng ở trong môn Bồ Tát trí huệ quang minh sanh lòng thôi dứt, chướng ở trong Bồ Tát niệm lực sanh lòng liệt nhược, chướng ở trong Như Lai giáo pháp chẳng hay trụ trì, chướng ở nơi đạo Bồ Tát ly sanh chẳng hay thân cận, chướng chẳng hay tu tập đạo Bồ Tát không hư mất, chướng tùy thuận chánh vị Nhị thừa, chướng xa lìa chủng tánh tam thế Phật và Bồ Tát.

Chư Phật Tử ! Nếu Bồ Tát đối với Bồ Tát mà sanh một tâm sân thời thành tựu trăm vạn chướng môn như vậy. Tôi chẳng thấy có một pháp nào lỗi ác lớn như chư Bồ Tát sanh lòng sân với Bồ Tát khác. Vì thế nên chư đại Bồ Tát muốn mau đầy đủ hạnh Bồ Tát phải siêng tu mười pháp :

Một là tâm chẳng xa bỏ tất cả chúng sanh.

Hai là đối với chư Bồ Tát xem như Phật.

Ba là trọn chẳng hủy báng tất cả Phật pháp.

Bốn là biết các quốc độ không có cùng tận.

Năm là rất có lòng tin mến nơi Bồ Tát hạnh.

Sáu là chẳng bỏ tâm bình đẳng hư không pháp giới Bồ Ðề.

Bảy là quán sát Bồ Ðề nhập Như Lai lực.

Tám là siêng năng tu tập vô ngại biện tài.

Chín là giáo hóa chúng sanh không nhàm mỏi.

Mười là trụ nơi tất cả thế giới không tâm nhiễm trước.

Chư Phật Tử ! Ðại Bồ Tát an trụ trong mười pháp này rồi thời có thể đầy đủ mười thứ thanh tịnh :

Một là thông đạt thậm thâm pháp thanh tịnh.

Hai là thân cận thiện tri thức thanh tịnh.

Ba là hộ trì chư Phật pháp thanh tịnh.

Bốn là liễu đạt hư không giới thanh tịnh.

Năm là thâm nhập pháp giới thanh tịnh.

Sáu là quán sát vô biên tâm thanh tịn h.

Bảy là cùng Bồ Tát đồng thiện căn thanh tịnh.

Tám là chẳng chấp trước các kiếp thanh tịnh.

Chín là quán sát tam thế thanh tịnh.

Mười là tu hành tất cả những Phật pháp thanh tịnh.

Chư Phật Tử ! Ðại Bồ Tát trụ nơi mười pháp này rồi thời đầy đủ mười thứ trí quảng đại :

Một là trí biết tất cả tâm hành của chúng sanh.

Hai là trí biết tất cả nghiệp báo của chúng sanh.

Ba là trí biết tất cả Phật pháp.

Bốn là trí biết lý thú thâm mật của tất cả Phật pháp.

Năm là trí biết tất cả môn đà la ni.

Sáu là trí biết tất cả văn tự biện tài.

Bảy là trí biết tất cả ngôn ngữ âm thanh từ biện thiện xảo của chúng sanh.

Tám là trí hiện thân mình ở khắp trong tất cả thế giới.

Chín là trí hiện ảnh tượng mình ở khắp trong tất cả chúng hội đạo tràng.

Mười là trí ở nơi tất cả chỗ thọ sanh đều đầy đủ Nhứt thiết trí.

Chư Phật Tử ! Ðại Bồ Tát trụ trong mười trí này rồi thời được mười thứ phổ nhập :

Một là tất cả thế giới vào một lỗ lông, một lỗ lông vào tất cả thế giới.

Hai là tất cả thân chúng sanh vào một thân, một thân vào tất cả thân chúng sanh.

Ba là tất cả kiếp vào một niệm, một niệm vào tất cả kiếp.

Bốn là tất cả Phật pháp vào một pháp, một pháp vào tất cả Phật pháp.

Năm là bất khả thuyết xứ vào một xứ, một xứ vào bất khả thuyết xứ.

Sáu là bất khả thuyết căn vào một căn, một căn vào bất khả thuyết căn.

Bảy là tất cả căn vào phi căn, phi căn vào tất cả căn.

Tám là tất cả tưởng vào một tưởng, một tưởng vào tất cả tưởng.

Chín là tất cả ngôn âm vào một ngôn âm, một ngôn âm vào tất cả ngôn âm.

Mười là tất cả tam thế vào một thế, một thế vào tất cả tam thế.

Chư Phật Tử ! Ðại Bồ Tát quán sát như vậy rồi thời an trụ mười tâm thắng diệu :

Một là an trụ tâm thắng diệu tất cả thế giới ngữ ngôn phi ngữ ngôn.

Hai là an trụ tâm thắng diệu tất cả chúng sanh tưởng niệm không chỗ y chỉ.

Ba là an trụ tâm thắng diệu rốt ráo hư không giới.

Bốn là an trụ tâm thắng diệu vô biên pháp giới.

Năm là an trụ tâm thắng diệu tất cả Phật pháp thâm mật.

Sáu là an trụ tâm thắng diệu pháp thậm thâm vô sai biệt.

Bảy là an trụ tâm thắng diệu trừ diệt tất cả nghi lầm.

Tám là an trụ tâm thắng diệu tất cả thế bình đẳng vô sai biệt.

Chín là an trụ tâm thắng diệu tam thế chư Phật bình đẳng.

Mười là an trụ tâm thắng diệu tất cả Phật lực vô lượng.

Chư Phật Tử ! Ðại Bồ Tát an trụ mười tâm thắng diệu này rồi thời được mười thứ Phật pháp thiện xảo trí :

Một là trí thiện xảo liễu đạt và xuất sanh Phật pháp thậm thâm quảng đại.

Hai là trí thiện xảo tuyên thuyết các thứ Phật pháp.

Ba là trí thiện xảo chứng nhập Phật pháp bình đẳng.

Bốn là trí thiện xảo minh liễu Phật pháp sai biệt.

Năm là trí thiện xảo ngộ giải Phật pháp vô sai biệt.

Sáu là trí thiện xảo thâm nhập trang nghiêm Phật pháp.

Bảy là trí thiện xảo một phương tiện vào Phật pháp.

Tám là trí thiện xảo vô lượng phương tiện vào Phật pháp.

Chín là trí thiện xảo biết vô biên Phật pháp vô sai biệt.

Mười là trí thiện xảo dùng tự tâm tự lực không thối chuyển nơi tất cả Phật pháp.

Chư Phật Tử ! Ðại Bồ Tát nghe pháp này rồi đều phải phát tâm cung kính thọ trì. Vì đại Bồ Tát thọ trì pháp này ít tốn công lực mà mau được Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, đều được đầy đủ tất cả Phật pháp, đều bằng với tam thế Phật pháp.

Bấy giờ do thần lực của Phật, do pháp như vậy, mười phương đều có mười bất khả thuyết trăm ngàn ức na do tha Phật sát vi trần số thế giới chấn động sáu cách, mưa mây tất cả hoa hơn hẳn chư Thiên, và mây hương, mây hương bột, y, lọng, tràng, phan, ma ni bửu v.v… và cùng mây tất cả đồ trang nghiêm. Mưa mây những kỹ nhạc, mây chư Bồ Tát, mây bất khả thuyết sắc tướng của Như Lai, mây bất khả thuyết khen ngợi đức Như Lai : Lành thay ! Lại mưa mây âm thanh của Như Lai tràn đầy cả pháp giới, mây bất khả thuyết thế giới trang nghiêm, mây bất khả thuyết tăng trưởng Bồ Ðề, mây bất khả thuyết quang minh chiếu diệu, mây bất khả thuyết thần lực thuyết pháp.

Như ở thế giới này thấy đức Như Lai thành Ðẳng Chánh Giác nơi Bồ Ðề tràng dưới cội Bồ Ðề trong Bồ Tát cung điện diễn thuyết pháp này, tất cả thế giới trong mười phương cũng đều như vậy.

Bấy giờ do thần lực của Phật, do pháp như vậy, mười phương đều qua khỏi ngoài mười bất khả thuyết Phật sát vi trần số thế giới, có mười Phật sát vi trần số đại Bồ Tát đến cõi này, đông đầy khắp mười phương, đồng nói rằng : Lành thay ! Lành thay ! Phật tử Phổ Hiền có thể nói thâm pháp thọ ký thệ nguyện rất lớn của Như Lai.

Phật tử ! Chúng tôi tất cả đồng hiệu là Phổ Hiền đều từ thế giới Phổ Thắng nơi đức Phổ Tràng Tự Tại Như Lai mà đến cõi này, đều nhờ thần lực của Phật, diễn thuyết pháp này ở tất cả chỗ, tất cả đều bình đẳng như chỗ đã nói nơi chúng hội này không có thêm bớt.

Chúng tôi đều thừa oai thần của Phật đến đạo tràng này chứng minh cho Phật tử.

Như tại đạo tràng này, chúng tôi mười Phật sát vi trần số đại Bồ Tát đến chứng minh, trong tất cả thế giới ở mười phương cũng đều như vậy.

Bấy giờ Phổ Hiền đại Bồ Tát do thần lực của Phật, do sức thiện căn của mình, quán sát mười phương đến cả pháp giới, muốn khai thị Bồ Tát hạnh, muốn tuyên thuyết Bồ Ðề giới của Như Lai, muốn nói đại nguyện giới, muốn nói tất cả thế giới kiếp số, muốn thuyết minh chư Phật tùy thời nghi mà xuất thế, muốn nói Như Lai tùy chúng sanh căn cơ thuần thục mà xuất hiện cho họ cúng dường, muốn nói rõ đức Như Lai xuất thế chẳng uổng công, muốn nói rõ đã gieo thiện căn tất được quả báo, muốn thuyết minh đại oai đức Bồ Tát vì tất cả chúng sanh mà hiện hình thuyết pháp cho họ khai ngộ, nên nói kệ rằng :

Phật tử phải hoan hỷ

Bỏ lìa những chướng cái

Nhứt tâm cung kính nghe

Hạnh nguyện của Bồ Tát

Thưở xưa, chư Bồ Tát

Tối Thắng Nhơn Sư Tử

Như kia đã tu hành

Tôi sẽ tuần tự nói

Cũng nói những kiếp số

Thế giới và các nghiệp

Và đến đấng Vô Ðẳng

Ở đó mà xuất thế

Quá khứ Phật như vậy

Ðại nguyện mà xuất thế

Thế nào vì chúng sanh

Diệt trừ những khổ não.

Tất cả Luận Sư Tử

Tiếp nối tu đã mãn

Ðược Phật bình đẳng pháp

Cảnh giới nhứt thiết trí

Thấy ở đời quá khứ

Tất cả Nhơn Sư Tử

Phóng lưới đại quang minh

Chiếu khắp mười phương cõi

Tư duy phát nguyện này :

Ta sẽ làm Thế Ðăng

Ðầy đủ Phật công đức

Thập lực, Nhứt thiết trí

Tất cả các chúng sanh

Quá nặng tham, sân, si.

Ta sẽ đều cứu thoát

Khiến diệt khổ ác đạo

Phát thệ nguyện như vậy

Kiên cố không thối chuyển

Tu đủ hạnh Bồ Tát

Ðược mười vô ngại lực

Thệ nguyện như vậy rồi

Tu hành không thối khϊếp

Chỗ làm đều không luống

Hiệu là Luận Sư Tử

Ở trong một Hiền kiếp

Ngàn Phật hiện ra đời

Phổ nhãn của chư Phật

Tôi sẽ thứ đệ nói

Như trong một hiền kiếp

Vô lượng kiếp cũng vậy

Chỗ làm Phật vị lai

Tôi sẽ phân biệt nói

Như một Phật sát chủng

Vô lượng cõi cũng vậy

Ðấng Thập Lực vị lai

Công hạnh, nay tôi nói

Phật xuất thế kế nhau

Tùy nguyện tùy danh hiệu

Tùy kia được thọ ký

Tùy kia trụ thọ mạng

Tùy chánh pháp đã tu

Chuyên cầu đạo vô ngại

Tùy chúng sanh được độ

Chánh pháp trụ thế gian

Tùy Phật độ đã tịnh

Chúng sanh và pháp luân

Diễn thuyết thời phi thời

Thứ đệ độ quần sanh

Tùy nghiệp của chúng sanh

Chỗ làm và tin hiểu

Thượng, trung, hạ chẳng đồng

Ðộ họ khiến tu tập

Vào nơi trí như vậy

Tu những hạnh tối thắng

Thường làm nghiệp Phổ Hiền

Rộng độ các quần sanh

Thân nghiệp không chướng ngại

Ngữ nghiệp đều thanh tịnh

Ý hành cũng thanh tịnh

Tam thế đều vậy cả

Bồ Tát tu như vậy

Rốt ráo đạo Phổ Hiền

Xuất sanh trí thanh tịnh

Chiếu khắp cả pháp giới

Những kiếp đời vị lai

Cõi nước bất khả thuyết

Một niệm đều biết rõ

Nơi đó không phân biệt

Hành giả hay xu nhập

Bực tối thắng như vậy

Những pháp Bồ Tát này

Tôi sẽ nói phần ít

Trí huệ vô biên tế

Thông đạt Phật cảnh giới

Tất cả đều khéo vào

Chỗ làm chẳng thối chuyển

Ðầy đủ huệ Phổ Hiền

Viên mãn nguyện Phổ Hiền

Vào nơi trí vô đẳng

Tôi sẽ nói hạnh đó

Ở trong một vi trần

Ðều thấy các thế giới

Chúng sanh nếu ai nghe

Mê loạn tâm nghi cuồng

Như ở một vi trần

Tất cả trần cũng vậy

Thế giới đều vào trong

Bất tư nghì như vậy

Trong mỗi trần đều có

Thập phương tam thế pháp

Cõi loài đều vô lượng



Ðều hay phân biệt biết

Trong mỗi trần đều có

Vô lượng những cõi Phật

Chủng loại đều vô lượng

Nơi một trần đều biết

Trong pháp giới chỗ có

Nhiều thứ những dị tướng

Các loài đều sai khác

Ðều hay phân biệt rõ

Thâm nhập trí vi tế

Phân biệt các thế giới

Tất cả kiếp thành hoại

Ðều hay thuyết rõ ràng

Biết những kiếp dài văn

Tam thế tức nhứt niệm

Các hạnh đồng, chẳng đồng

Ðều hay phân biệt rõ

Vào sâu các thế giới

Rộng lớn, chẳng rộng lớn

Một thân vô lượng cõi

Một cõi vô lượng thân

Trong mười phương chỗ có

Những thế giới dị loại

Rộng lớn vô lượng tướng

Tất cả đều được biết

Trong tất cả tam thế

Vô lượng các quốc độ

Ðầy đủ trí thậm thâm

Ðều biết kia thành bại

Mười phương các thế giới

Có thành hoặc có hoại

Bất khả thuyết như vậy

Hiền đức đều sâu rõ

Hoặc có những quốc độ

Nhiều loại đất nghiêm sức

Các loài cũng trang nghiêm

Ðây do nghiệp thanh tịnh

Hoặc có các thế giới

Vô lượng thứ tạp nhiễm

Ðây do chúng sanh cảm

Tất cả đúng như nghiệp

Vô lượng vô biên cõi

Rõ biết tức một cõi

Vào các cõi như vậy

Số đó chẳng biết được

Tất cả các thế giới

Ðều vào trong một cõi

Thế giới chẳng là một

Lại cũng không tạp loạn

Thế giới có ngửa úp

Hoặc cao hoặc lại thấp

Ðều là chúng sanh tưởng

Ðều hay phân biệt biết

Những thế giới rộng rãi

Vô lượng và vô biên

Biết nhiều thứ là một

Biết một là nhiều thứ

Các Phật tử Phổ Hiền

Ðều dùng trí Phổ Hiền

Biết rõ số các cõi

Số đó không ngằn mé

Biết thế giới như hóa

Cõi hóa, chúng sanh hóa

Pháp hóa, chư Phật hóa

Tất cả đều rốt ráo

Tất cả các thế giới

Cõi vi tế, cõi lớn

Nhiếu thứ trang nghiêm lạ

Ðều do nghiệp gây nên

Vô lượng chư Phật tử

Khéo học nhập pháp giới

Thần thông lực tự tại

Cùng khắp cả mười phương

Kiếp bằng số chúng sanh

Nói tên những cõi đó

Cũng chẳng nói hết được

Chỉ trừ Phật khai thị

Thế giới và Như Lai

Những danh hiệu sai khác

Trải qua vô lượng kiếp

Nơi đó chẳng thể hết

Huống là trí tối thắng

Tam thế những Phật pháp

Từ nơi pháp giới sanh

Ðầy khắp Như Lai địa

Niệm thanh tịnh vô ngại

Huệ vô biên vô ngại

Phân biệt nói pháp giới

Ðược đến nơi bĩ ngạn

Quá khứ những thế giới

Quảng đại và vi tế

Tu tập chỗ trang nghiêm

Một niệm đều biết được

Bực Sư Tử trong người

Tu tập những hạnh Phật

Thành bực Ðẳng Chánh Giác

Thị hiện những tự tại

Như vậy đời vị lai

Thứ đệ vô lượng kiếp

Có bao nhiêu Như Lai

Bồ Tát đều biết được

Có bao nhiêu hạnh nguyện

Có bao nhiêu cảnh giới

Như vậy siêng tu hành

Trong đó thành Chánh giác

Cũng biết chúng hội kia

Thọ mạng hóa chúng sanh

Dùng các pháp môn này

Vì chúng chuyển pháp luân

Bồ Tát biết như vậy

Trụ bực Phổ Hiền hạnh

Trí huệ đều rõ ràng

Xuất sanh tất cả Phật

Ðời hiện tại hiện có

Tất cả những Phật độ

Vào sâu những cõi này

Thông đạt nơi pháp giới

Trong những thế giới kia

Hiện tại tất cả Phật

Nơi pháp được tự tại

Ngôn luận không chỗ ngại

Cũng biết chúng hội kia

Sức tịnh độ ứng hóa

Tận vô lượng ức kiếp

Thường tư duy việc này

Ðức Ðiều Ngự Thế Tôn

Chỗ có oai thần lực

Tạng trí tuệ vô tận

Tất cả đều được biết

Xuất sanh mắt vô ngại

Nhĩ tỷ thân vô ngại

Lưỡi rộng dài vô ngại

Hay khiến chúng hoan hỷ

Tâm tối thắng vô ngại

Rộng lớn khắp thanh tịnh

Trí huệ khắp tràn đầy

Ðều biết pháp tam thế

Khéo học tất cả hóa

Cõi hóa, chúng sanh hóa

Thế hóa, điều phục hóa

Rốt ráo hóa bĩ ngạn

Thế gian những sai khác

Ðều do nơi tưởng trụ

Nhập Phật phương tiện trí

Nơi đây đều biết rõ

Bất khả thuyết chúng hội

Mỗi mỗi vì hiện thân

Ðều khiến thấy Như Lai

Ðộ thoát vô biên chúng

Trí chư Phật rất sâu

Như mặt nhựt hiện ra

Trong tất cả cõi nước

Hiển hiện khắp không dứt

Rõ thấu các thế gian

Giả danh không có thiệt

Chúng sanh và thế giới

Như mộng như quang ảnh

Nơi các pháp thế gian

Chẳng sanh chấp phân biệt

Người khéo rời phân biệt

Cũng chẳng thấy phân biệt

Vô lượng vô số kiếp

Hiểu đó tức một niệm

Biết niệm cũng vô niệm

Như vậy thấy thế gian

Vô lượng các cõi nước

Một niệm đều siêu việt

Trải qua vô lượng kiếp

Chẳng động nơi bổn xứ

Bất khả thuyết những kiếp

Tức là khoảng giây lát

Chẳng thấy dài và vắn

Rốt ráo pháp sát na

Tâm trụ nơi thế gian

Thế gian trụ nơi tâm

Nơi đây chẳng vọng khởi

Phân biệt hai, chẳng hai

Chúng sanh, thế giới kiếp,

Chư Phật và Phật pháp

Tất cả như huyễn hóa

Pháp giới đều bình đẳng

Ở khắp mười phương cõi

Thị hiện vô lượng thân

Biết thân từ duyên khởi

Rốt ráo không chỗ chấp

Y nơi trí vô nhị

Xuất hiện Nhơn Sư Tử

Chẳng chấp pháp vô nhị



Biết không hai, chẳng hai

Rõ biết các thế gian

Như dương diệm như ảnh

Như vang cũng như mộng

Như huyễn như biến hóa

Tùy thuận nhập như vậy

Chỗ sở hành chư Phật

Thành tựu trí Phổ Hiền

Chiếu khắp thâm pháp giới

Chúng sanh, cõi, nhiễm trước

Tất cả đều bỏ lìa

Mà khởi tâm đại bi

Tịnh khắp các thế gian

Bồ Tát thường chánh niệm

Luận sư tử diệu pháp

Thanh tịnh như hư không

Mà khởi đại phương tiện

Thấy thế gian mê đảo

Phát tâm đều cứu độ

Sở hành đều thanh tịnh

Cùng khắp các thế giới

Chư Phật và Bồ Tát

Phật pháp thế gian pháp

Nếu thấy tánh chơn thiệt

Tất cả vô sai biệt

Như Lai tạng pháp thân

Vào khắp trong thế gian

Dầu ở tại thế gian

Mà không nhiễm thế pháp

Ví như nước trong sạch

Ảnh tượng không lai khứ

Pháp thân khắp thế gian

Nên biết cũng như vậy

Rời nhiễm trước như vậy

Thân thế đều thanh tịnh

Lặng dừng như hư không

Tất cả không có sanh

Biết thân là vô tận

Không sanh cũng không diệt

Chẳng thường chẳng vô thường

Thị hiện các thế gian

Trừ diệt các tà kiến

Khai thị nơi chánh kiến

Pháp tánh không lai khứ

Chẳng chấp ngã, ngã sở

Thí như nhà huyễn thuật

Huyễn hiện các sự vật

Không từ đâu sự đến

Sự đi không về đâu

Huyễn tánh chẳng hữu lượng

Cũng chẳng phải vô lượng

Ở trong đại chúng kia

Thị hiện lượng vô lượng

Dùng tâm tịch định này

Tu tập những thiện căn

Xuất sanh tất cả Phật

Chẳng lượng, chẳng vô lượng

Hữu lượng và vô lượng

Thảy đều là vọng tưởng

Thấu rõ tất cả loài

Chăng chấp lượng vô lượng

Pháp thậm thâm của Phật

Rộng lớn rất tịch diệt

Trí thậm thâm vô lượng

Biết các loài thậm thâm

Bồ Tát lìa mê đảo

Tâm tịnh thường tương tục

Khéo dùng sức thần thông

Ðộ vô lượng chúng san h

Kẻ chưa an khiến an

Ðã an chỉ đạo tràng

Khắp pháp giới như vậy

Nơi tâm không chấp trước

Chẳng trụ nơi thiệt tế

Chẳng nhập nơi Niết Bàn

Khắp thế gian như vậy

Khai ngộ các quần sanh

Pháp số chúng sanh số

Biết rõ mà chẳng chấp

Khắp mưa những pháp vũ

Nhuận đầy cả thế gian

Ở khắp các thế giới

Niệm niệm thành Chánh giác

Mà tu hạnh Bồ Tát

Chưa từng có thối chuyển

Thế gian các thứ thân

Tất cả đều biết rõ

Biết thân pháp như vậy

Thời được thân chư Phật

Biết khắp các chúng sanh

Những kiếp và những cõi

Mười phương không bờ mé

Biển trí đều nhập cả

Thân chúng sanh vô lượng

Vì họ mà hiện thân

Thân của Phật vô luợng

Người trí đều xem thấy

Trong một niệm biết rõ

Chư Như Lai xuất hiện

Trải qua vô lượng kiếp

Ca ngợi không thể hết

Chư Phật hay hiện thân

Xứ xứ nhập Niết Bàn

Trong một niệm vô lượng

Xá Lợi đều sai khác

Ðời vị lai như vậy

Có ai cầu Phật quả

Tâm Bồ Ðề vô lượng

Trí quyết định đều biết

Trong tam thế như vậy

Có bao nhiêu Như Lai

Tất cả đều biết được

Gọi trụ hạnh Phổ Hiền

Phân biệt biết như vậy

Vô lượng các hạnh địa

Vào nơi chỗ trí huệ

Pháp đó chẳng thối chuyển

Trí vi diệu rộng lớn

Thâm nhập cảnh Như Lai

Nhập rồi chẳng thối chuyển

Gọi là Phổ Hiền huệ

Tất cả đấng Tối Thắng

Vào khắp cảnh giới Phật

Tu hành chẳng thối chuyển

Ðược Vô thượng Bồ Ðề

Tâm vô lượng vô biên

Những nghiệp đều sai khác

Ðều do tưởng huệ nhóm

Bình đẳng đều biết rõ

Nhiễm ô, chẳng nhiễm ô

Tâm học, tâm vô học

Bất khả thuyết những tâm

Trong mỗi niệm đều biết

Biết rõ chẳng một hai

Chẳng nhiễm cũng chẳng tịnh

Cũng lại không tạp loạn

Ðều từ tâm tưởng sanh

Ðều thấy rõ như vậy

Tất cả các chúng sanh

Tâm tưởng đều chẳng đồng

Khởi các thứ thế gian

Dùng phương tiện như vậy

Tu những hạnh tối thắng

Từ Phật pháp hóa sanh

Ðược gọi là Phổ Hiền

Chúng sanh đều vọng khởi

Tưởng lành, dữ, các loài

Do đây hoặc sanh Thiên

Hoặc bị đọa địa ngục

Bồ Tát quán thế gian

Do nghiệp vọng tưởng sanh

Vì vọng tưởng vô biên

Thế gian cũng vô lượng

Tất cả các quốc độ

Lưới vọng tưởng hiện ra

Vì phương tiện lưới huyễn

Một niệm đều vào được

Nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân

Ý căn cũng như vậy

Thế gian tưởng sai khác

Bình đẳng đều hay vào

Mỗi mỗi cảnh giới nhãn

Vô lượng nhãn đều vào

Những thứ tánh sai biệt

Vô lượng bất khả thuyết

Chỗ thấy vô sai biệt

Cũng lại không tạp loạn

Ðều tùy nơi tự nghiệp

Thọ dụng quả báo đó

Sức Phổ Hiền vô lượng

Ðều biết tất cả kia

Tất cả cảnh giới nhãn

Ðại trí đều hay nhập

Các thế gian như vậy

Ðều hay phân biệt biết

Mà tu tất cả hạnh

Cũng lại không thối chuyển

Phật thuyết, chúng sanh thuyết

Nhẫn đến quốc độ thuyết

Tam thế thuyết như vậy

Ðều rõ biết tất cả

Vị lai trong quá khứ

Hiện tại trong vị lai

Tam thế lẫn thấy nhau

Mỗi mỗi đều rõ ràng

Như vậy vô lượng thứ

Khai ngộ các thế gian

Nhứt thiết trí phương tiện

Biên tế bất khả đắc.