Chương 7: Kế toán (1)
Lúc này tiếng nói của Dương chưởng quầy đã bay ra nhà ngoài. Nhà họ Đinh mặt ai cũng biến sắc. Lão nhị Đinh Sức mặt đã nhăn như quả táo tàu. Hắn là người thực thà, tuy lo việc buôn bán nhưng chỉ như tay sai chỉ đâu đánh đấy, việc lớn đều do Đinh Bình quyết đoán cả. Thấy sự việc như vậy thì bối rối quay sang nhìn đại huynh. Đinh Bình tỏ ra bình tĩnh hỏi lão Tiền:
- Có đúng như lời Dương chưởng quầy nói không?
Lão Tiền bối rối:
- Thưa lão gia, lão nô tính giá trị 3 quan 2 một cân Sinh địa [1]. Nhưng nhầm lẫn vì Mã gia giao cho chúng ta lại là Thục địa , giá trị cao hơn. Khi đối chiếu bảng giá thì quả thật nhầm lẫn 1 quan 8 một cân. Ngoài ra, lão nô còn tính nhầm một số khoản khác. Lão nô đáng chết, xin Đinh gia trách phạt.
Lão nói xong thì dập đầu như bổ củi. Đinh Sức nghe thế thì như suy sụp:
- Lão Tiền, sao ngươi lại tắc trách như thế. Giờ lấy gì ra đền cho Mã gia đây?
Mã Quốc An ngửa mặt cười to:
- Không sao, ta có thể tiếp tục cho nợ, nhưng phải trả theo giá trị tiền đồng nợ năm ngoái thì mới được. Lão Dương, làm tốt lắm! Khoản thưởng năm nay lão sẽ có hai phần.
Lão Dương chắp tay:
- Tạ ơn lão gia ban thưởng.
Đinh Bình yên lặng không nói gì. Trầm ngâm một lúc không có cách giải quyết nào? Đang định nhận thua thì Bách đứng ra nói:
- Dương chưởng quầy, tuy đúng là có nhầm lẫn trong việc giao vị Thục địa kia. Nhưng con số không lớn thế đâu. Tổng các khoản công nợ này ta tính ra là 1635 quan thôi.
Lão Dương nhìn Bách, tỏ rõ vẻ coi thường:
- Đứa trẻ này sao lại dám vào đây bàn việc người lớn, mau đi ra ngoài chơi.
Bách từ tốn nói:
- Đạo học làm sao so trẻ già, người đi trước là thầy ta, ngài chưa nghe nói thế sao?
- Đối đáp khá đấy, đã học qua phép cộng chưa? 26+82 bằng bao nhiêu?
- Là 108. Vậy ta cũng đố ông về phép cộng nhé: 1 + 2 + 3 + ...+ 100 bằng bao nhiêu?
Lão Dương á khẩu. Suy nghĩ hồi lâu nhưng cảm thấy mình bị một đứa trẻ lỡm. Bèn chữa thẹn:
- Phép tính dài như vậy, ta ngồi tính chắc chắn ra được kết quả, chỉ là việc này vô nghĩa, mất thời gian.
Bách cười lém lỉnh:
- Người ngu dốt thì luôn phức tạp hoá vấn đề, phép tính như vậy thì chỉ nửa khắc là tính ra, sao lại bảo là mất thời gian.
- Vậy ngươi nói cho ta làm sao nửa khắc tính được ra. Nếu tính được thì tiền thưởng một năm của ta sẽ thuộc về ngươi.
Bách vui vẻ liếc sang Đinh Bình, thấy lão nhìn mình gật đầu. Bèn nói:
- Ông chỉ cần lấy số đầu cộng số cuối, số thứ hai cộng số liền kề số cuối. Tổng số cặp như vậy có 50 cặp với tổng bằng 101. Như vậy đáp số là phép nhân 101 và 50 = 5050. Việc gì phải cộng từ đầu đến cuối. Ông nói có phải không?
Lão Dương và mọi người trầm ngâm một hồi. Thấy cách tư duy này quả thực rất thông minh. Từ phép cộng phức tạp chuyển sang thành phép nhân đơn giản. Kết quả chính xác không có lỗ hổng. Lão Dương không còn cách nào khác phải nhận thua:
- Đúng là theo cách tính này thì nhanh hơn, kết quả lại chính xác. Coi như lão phu thua cuộc, thưởng của lão phu sẽ thuộc về ngươi. Nhưng chuyện nào ra chuyện đó, việc của gia chủ ta không dám bê trễ. Người nói ta tính sai sổ sách, thì cần đối chiếu lại.
Bách thấy lão nói thế thì cũng có thêm phần thiện cảm:
- Chúng ta so về thuật tính toán, sai lầm là bình thường. Mỗi lần sai sẽ có thêm kinh nghiêm. Bây giờ chúng ta tra soát lại. Lão đã tự tin như thế thì chúng ta làm thế này: Lào đọc khoản mục, ta nói kết quả. Nếu trùng thì thôi, nếu không khớp thì chúng ta biện luận. Có được không?
- Chính hợp ý ta. Phiền Tiền lão bản mang sổ sách ra đây. Chúng ta bắt đầu. Sổ sách của ngươi đâu.
Bách lấy trong tay ra tờ giấy ghi chú của hắn, bên trên là chi chít ký hiệu số Ả rập. Nói với lão Dương:
- Của ta ở đây, lão cứ đọc đi. Chúng ta đối chiếu.
Lão Dưỡng tỏ rõ bực mình, không nói nhiều nữa. Bèn đọc luôn:
- Bắt đầu bằng khoản 1: ngày 23 tháng giêng năm ngoái. Nhà ta mang đến bàn giao 2 cân nhân sâm, giá 110 quan một cân, Xuyên khung ….
- Khoản này 530 quan 7 tiền 30 văn. Đã trả 470 quan 7 tiền 30 văn, nợ 70 quan.
- Khoản 2: Bạch truật 100 kg ….
- Khoản này 843 quan 8 tiền. Đã trả 560 quan 8 tiền, nợ 283 quan. Đúng chưa?
- Không đúng! Khoản này ta tính ra giá bạch truật 2 quan 7 tiền 1 cân, làm sao ra giá đấy.
- Đấy là ngươi chưa đối chiếu bảng giá ngươi gửi ngày hôm ấy cho nhà ta. Cả ngươi và lão Tiền khi tính đã áp giá của lần giao dịch tháng giêng. Giá tiền này cao hơn, không tin có thể tra lại chứng từ.
Lão dương bực tức tra lại báo giá. Quả thật do nhiều khoản mục, cách ghi chép lại rất thô sơ, cứ tuần tự ghi theo thứ tự trước sau mà không có chia thu chi rõ ràng nên rất dễ nhầm lẫn. Hắn mất một lúc mới tìm được báo giá này, nhưng lại lạc xuống tận các khoản của tháng 5. Nhưng rõ ràng đề báo giá tháng 2. Hắn đành chịu là nhầm lẫn.
Lão Tiền như cởi tấm lòng. Nói xen vào:
- Đúng là khi tra đến khoản này, lão cứ thấy không đúng? Sao giá lại chênh lên.
Đinh Sức bực tức nói:
- Ngươi im miệng, làm việc tắc trách bây giờ lại vuốt đuôi.
Sau một hồi đối chiếu, gương mặt anh em nhà họ Đinh như giãn ra. Mã Quốc An thì có vẻ mất bình tĩnh. Còn mồ hôi bằng hạt đậu bắt đầu xuất hiện trên mặt lão Dương. Bách kết luận:
- Như vậy ta tính ra là 1635 quan là không sai chứ?
Lão Dương ngậm ngùi quay sang Mã Quốc An nói:
- Lão vô dụng, quả thật tính sai nhiều khoản. Nhưng quả thật trình độ tính toán của tiểu huynh đệ này hơn lão nhiều lắm. Thua là xứng đáng.
[1] Vị thuốc tươi gọi là Địa hoàng, sấy khô gọi là Sinh địa, chưng cất 9 lần thì gọi là Thục địa. Dùng rất nhiều trong đông y.
- Có đúng như lời Dương chưởng quầy nói không?
Lão Tiền bối rối:
- Thưa lão gia, lão nô tính giá trị 3 quan 2 một cân Sinh địa [1]. Nhưng nhầm lẫn vì Mã gia giao cho chúng ta lại là Thục địa , giá trị cao hơn. Khi đối chiếu bảng giá thì quả thật nhầm lẫn 1 quan 8 một cân. Ngoài ra, lão nô còn tính nhầm một số khoản khác. Lão nô đáng chết, xin Đinh gia trách phạt.
Lão nói xong thì dập đầu như bổ củi. Đinh Sức nghe thế thì như suy sụp:
Mã Quốc An ngửa mặt cười to:
- Không sao, ta có thể tiếp tục cho nợ, nhưng phải trả theo giá trị tiền đồng nợ năm ngoái thì mới được. Lão Dương, làm tốt lắm! Khoản thưởng năm nay lão sẽ có hai phần.
Lão Dương chắp tay:
- Tạ ơn lão gia ban thưởng.
Đinh Bình yên lặng không nói gì. Trầm ngâm một lúc không có cách giải quyết nào? Đang định nhận thua thì Bách đứng ra nói:
- Dương chưởng quầy, tuy đúng là có nhầm lẫn trong việc giao vị Thục địa kia. Nhưng con số không lớn thế đâu. Tổng các khoản công nợ này ta tính ra là 1635 quan thôi.
Lão Dương nhìn Bách, tỏ rõ vẻ coi thường:
- Đứa trẻ này sao lại dám vào đây bàn việc người lớn, mau đi ra ngoài chơi.
Bách từ tốn nói:
- Đạo học làm sao so trẻ già, người đi trước là thầy ta, ngài chưa nghe nói thế sao?
- Đối đáp khá đấy, đã học qua phép cộng chưa? 26+82 bằng bao nhiêu?
- Là 108. Vậy ta cũng đố ông về phép cộng nhé: 1 + 2 + 3 + ...+ 100 bằng bao nhiêu?
Lão Dương á khẩu. Suy nghĩ hồi lâu nhưng cảm thấy mình bị một đứa trẻ lỡm. Bèn chữa thẹn:
- Phép tính dài như vậy, ta ngồi tính chắc chắn ra được kết quả, chỉ là việc này vô nghĩa, mất thời gian.
Bách cười lém lỉnh:
- Người ngu dốt thì luôn phức tạp hoá vấn đề, phép tính như vậy thì chỉ nửa khắc là tính ra, sao lại bảo là mất thời gian.
- Vậy ngươi nói cho ta làm sao nửa khắc tính được ra. Nếu tính được thì tiền thưởng một năm của ta sẽ thuộc về ngươi.
Bách vui vẻ liếc sang Đinh Bình, thấy lão nhìn mình gật đầu. Bèn nói:
- Ông chỉ cần lấy số đầu cộng số cuối, số thứ hai cộng số liền kề số cuối. Tổng số cặp như vậy có 50 cặp với tổng bằng 101. Như vậy đáp số là phép nhân 101 và 50 = 5050. Việc gì phải cộng từ đầu đến cuối. Ông nói có phải không?
- Đúng là theo cách tính này thì nhanh hơn, kết quả lại chính xác. Coi như lão phu thua cuộc, thưởng của lão phu sẽ thuộc về ngươi. Nhưng chuyện nào ra chuyện đó, việc của gia chủ ta không dám bê trễ. Người nói ta tính sai sổ sách, thì cần đối chiếu lại.
Bách thấy lão nói thế thì cũng có thêm phần thiện cảm:
- Chúng ta so về thuật tính toán, sai lầm là bình thường. Mỗi lần sai sẽ có thêm kinh nghiêm. Bây giờ chúng ta tra soát lại. Lão đã tự tin như thế thì chúng ta làm thế này: Lào đọc khoản mục, ta nói kết quả. Nếu trùng thì thôi, nếu không khớp thì chúng ta biện luận. Có được không?
- Chính hợp ý ta. Phiền Tiền lão bản mang sổ sách ra đây. Chúng ta bắt đầu. Sổ sách của ngươi đâu.
Bách lấy trong tay ra tờ giấy ghi chú của hắn, bên trên là chi chít ký hiệu số Ả rập. Nói với lão Dương:
- Của ta ở đây, lão cứ đọc đi. Chúng ta đối chiếu.
Lão Dưỡng tỏ rõ bực mình, không nói nhiều nữa. Bèn đọc luôn:
- Bắt đầu bằng khoản 1: ngày 23 tháng giêng năm ngoái. Nhà ta mang đến bàn giao 2 cân nhân sâm, giá 110 quan một cân, Xuyên khung ….
- Khoản này 530 quan 7 tiền 30 văn. Đã trả 470 quan 7 tiền 30 văn, nợ 70 quan.
- Khoản 2: Bạch truật 100 kg ….
- Khoản này 843 quan 8 tiền. Đã trả 560 quan 8 tiền, nợ 283 quan. Đúng chưa?
- Không đúng! Khoản này ta tính ra giá bạch truật 2 quan 7 tiền 1 cân, làm sao ra giá đấy.
- Đấy là ngươi chưa đối chiếu bảng giá ngươi gửi ngày hôm ấy cho nhà ta. Cả ngươi và lão Tiền khi tính đã áp giá của lần giao dịch tháng giêng. Giá tiền này cao hơn, không tin có thể tra lại chứng từ.
Lão dương bực tức tra lại báo giá. Quả thật do nhiều khoản mục, cách ghi chép lại rất thô sơ, cứ tuần tự ghi theo thứ tự trước sau mà không có chia thu chi rõ ràng nên rất dễ nhầm lẫn. Hắn mất một lúc mới tìm được báo giá này, nhưng lại lạc xuống tận các khoản của tháng 5. Nhưng rõ ràng đề báo giá tháng 2. Hắn đành chịu là nhầm lẫn.
Lão Tiền như cởi tấm lòng. Nói xen vào:
- Đúng là khi tra đến khoản này, lão cứ thấy không đúng? Sao giá lại chênh lên.
Đinh Sức bực tức nói:
- Ngươi im miệng, làm việc tắc trách bây giờ lại vuốt đuôi.
Sau một hồi đối chiếu, gương mặt anh em nhà họ Đinh như giãn ra. Mã Quốc An thì có vẻ mất bình tĩnh. Còn mồ hôi bằng hạt đậu bắt đầu xuất hiện trên mặt lão Dương. Bách kết luận:
- Như vậy ta tính ra là 1635 quan là không sai chứ?
Lão Dương ngậm ngùi quay sang Mã Quốc An nói:
- Lão vô dụng, quả thật tính sai nhiều khoản. Nhưng quả thật trình độ tính toán của tiểu huynh đệ này hơn lão nhiều lắm. Thua là xứng đáng.
[1] Vị thuốc tươi gọi là Địa hoàng, sấy khô gọi là Sinh địa, chưng cất 9 lần thì gọi là Thục địa. Dùng rất nhiều trong đông y.
