Chương 18: Tâm sự của Giám tu quốc sử
Đến khi ra làm quan, Nguyễn Hiền nắm công bộ, Đặng Ma La nắm Thẩm hình viện. Hai người họ mặc sức thi triển tài năng, việc trong triều ngoài triều đều có phần. Thượng hoàng khen ngợi không ngớt, giao cho những trọng trách to lớn. Còn hắn thì Thượng hoàng chỉ nói một câu: “Hàn lâm học sĩ, kiêm Giám tu quốc sử”. Hắn quả thật không hiểu, mình có gì thua kém hai tên kia. Cái chức Hàn lâm học sĩ, biên soạn quốc sử này danh hào thì hiển hách, nhưng không có thực quyền, muốn thi triển tài năng thì khó hơn lên trời. Nhưng hắn không nản chí, tận trung chức trách. Ngày ngày cố gắng chỉ mong có lúc cho Quan gia thấy, hắn cũng có thể nắm Lục bộ, chấn ngoại xâm, thi thố với hai tên kia oanh oanh liệt liệt. Nhưng rốt cục 4 năm trước tên khốn Nguyễn Hiền chết. Hắn chẳng khóc chẳng rằng, cũng chẳng đến viếng. Nhất là sau khi nhìn thấy Lễ bộ tham tấu truy phong cho Nguyễn Hiền là "Đại vương thành hoàng". Trên thánh chỉ viết:
"Thập nhị tuế khôi khai lưỡng quốc
Vạn niên thiên tuế lập tam tài"
(Dịch: Mười hai tuổi khai khoa hai nước
Nghìn năm ghi mãi chữ tam tài)
Hắn biết: đời này hắn mãi mãi không còn được so tài với tên đáng ghét kia nữa. Từ đó ngọn lửa nung nấu cũng không còn như xưa. Hắn chỉ còn đặt tâm huyết vào việc bày mưu tính kế cho Chiêu Minh Vương, người thanh niên mà hắn nghĩ còn giỏi hơn tất cả Tam khôi bọn hắn. Mấy tháng nay, liên tiếp gặp những thanh niên kỳ tài, ai ai cũng như rồng ẩn mình. Ngọn lửa năm xưa như nhen nhóm lại. Tên tiểu tử kia nói đúng, trăm sự trong thiên hạ, cái gì cũng đáng học hỏi. Nếu không mang trong lòng tâm lý cầu đạo, cầu từ bậc đại sư khai quốc, cầu đến bá tánh bình dân. Chỉ cần ai giỏi hơn ta là thầy ta, thì làm sao tìm được chân lý. Khổng Tử chả phải vì cầu đạo mà thỉnh cả Lão tử và bái đứa trẻ làm thầy hay sao? Nghĩ đến đây, mặt Lê Văn Hưu như sáng lên:
- Ngươi nói không sai. Có lẽ dạo gần đây ta tu dưỡng đã kém đi. Ngay cả chuyện công nhận tài năng của một người cũng không còn trong sáng như xưa. Nguyễn Hiền năm xưa dùng con kiến xâu sợi dây qua con ốc, ta nghe chuyện mà thẹn không bằng, thế mà nay một đứa trẻ tính được chu vi hình tròn thì lại nghi ngờ. Cái đức khiêm cung đã không còn giữ được. Thật hổ thẹn thay.
- Thầy ta thường nói kiến thức con người có lượng và chất. Lượng là quá trình thu nạp để tăng lên về mặt số lượng. Có người cả đời kiến thức chỉ tăng thêm về lượng mà không thể thay đổi về chất. Cho nên bậc tông sư sau khi thu nạp trăm nhà, một ngày phá kén thành bướm, ngộ ra đại đạo của riêng mình mới có thể khai môn lập phái.
- Chẳng hay sư phụ vị tiểu đệ nay là ai?
- Sư phụ ta xuất thân nho học thế gia nhưng thấy vận nước suy vi, nguyện đi khắp năm châu bốn biển, lập chí cứu quốc. Đi 30 năm mới quay trở về đất nước, cứu dân khỏi cơn nước lửa rồi cuối đời ẩn dật nơi thôn dã. Cả đời sư phụ ta chỉ có một mong ước, một mong ước tột bậc là làm sao cho quốc gia được hoàn toàn độc lập, nhân dân được hoàn toàn tự do, ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành.
Lê Văn Hưu ngẩn ra một lúc:
- Trên đời lại có người yêu nước như vậy, không tư lợi riêng cho mình, cả đời sống vì dân tộc hay sao? Ai là dân nước đó thì quả là cái phúc ngàn đời.
- Quê của sư phụ ta ở phía bên kia đại dương. Có một dải đất thuôn dài như hình con rồng. Từ Bắc chí nam độ 6000 dặm. Khí hậu ôn hoà, biển xanh đảo xa, đẹp không sao kể xiết. Trước kia cũng bị chèn ép bởi các nước lớn, trong nước quân chủ hủ bại. Nhân dân một cổ hai tròng, lầm than cơ cực. Sư phụ ta dẫn dắt người dân phá bỏ chế độ cũ, chống lại ngoại xâm. Ngài yêu quê hương nên bỏ danh tính, xưng là Ái Quốc. Dân nước ấy ai cũng gọi ngài là Cha.
- Quả là kỳ sự trong thiên hạ! Cảm ơn câu chuyện của tiểu huynh đệ. Hôm nay đến nhà Đinh lão, ta được lợi không ít.
Đinh lão cười dài rồi nói:
- Chuyện của Hoàng Bách ta sẽ nói riêng với Hiền điệt. Nhưng có chuyện này cần thương lượng ngay. Chuyện về Nhật thực đầu tháng chẳng hay Quốc sử viện giám nghĩ gì?
- Chuyện này đang làm triều đình đau đầu. Triều ta dựng nước chưa lâu, tuy chính sự được chỉnh đốn nhưng ngoại xâm luôn lăm le xâm phạm. Cái hại nhất là người trong nước còn tưởng nhớ Lý triều. Nay xảy ra chuyện nhật thực, đã bắt đầu có lời ong tiếng ve. Chủ yếu phê phán chuyện thông da^ʍ trong hoàng tộc. Nói Thượng hoàng bỏ cả luân thường, mở mối dâʍ ɭσạи nên trời quở phạt. Một số cựu thần đang rục rịch liên hệ với một hoàng tử triều Lý để mộng phục quốc.
- Chẳng phải Thái sư đã tru diệt hoàng tộc nhà Lý rồi hay sao?
- Ta nghe nói năm Kiến Trung thứ 2, Hoàng tử Lý Long Tường, con của Lý Anh Tông trước khi Thái sư hành động đã bí mật về thái miếu nhà họ Lý thu gom bài vị, các đồ tế khí, rồi cùng 6000 gia thuộc qua cửa Thần Phù, Thanh Hóa chạy ra biển Đông trên 3 hạm đội rời Đại Việt. Nay Hoàng tử này đang ở hải ngoại, người trong nước ủng hộ họ Lý vẫn có ý hướng về người này.
- Thế thì quả là mối hoạ ngầm trong nước. Vậy nếu có cách loại bỏ được mối hoạ này, chẳng hay Quốc sử viện giám có bằng lòng ra sức?
- Đinh lão nếu có cách hay thì xin cứ nói. Đây là việc lớn của triều ta, Chiêu Minh Vương ắt sẽ bẩm lên Quan gia để có trọng thưởng.
- Cách hay không phải ở chỗ ta mà là chỗ Hoàng Bách.
- Vị tiểu huynh đệ có cách gì xin cứ nói.
- Không có gì cả, chỉ là chuyện nhật thực này có thể tính toán được, ta đã biết nhật thực sẽ xảy ra vào đầu tháng này.
- Như vậy quả là thần toán, xưa nay hiếm có người biết được thuật này. Chỉ hiềm một điều là sự việc đã xảy ra rồi, nay nói ra thì có mấy ai tin. Dân chúng chẳng phải vẫn nghĩ Thiên cẩu thực nhật là điềm cực xấu, phạm vào Đế vương hay sao?
- Đúng là như vậy, nhưng nếu ta nói cho ngài biết, vài ngày nữa còn có một hiện tường kỳ thú hơn, hiện tượng này là điềm lành ứng vào hai vua ta. Thiên cẩu thực nhật kia chỉ xem như trò đùa thôi thì sao?
- Quả thật có thể tính được? Dị tượng này xảy ra lúc nào?
Mặt Lê Văn Hưu có vẻ đã giãn ra. Giọng nói cũng trở nên gấp gáp:
- Chuyện này thì cần gặp được Chiêu Minh Vương để ta bày tỏ!
- Chàng trai! Thích ra vẻ thần thần bí bí. Như vậy đi, ta thấy toán thuật của ngươi cao siêu, nhưng chủ yếu là tin Đinh lão không nhìn nhầm người, đánh cược một lần. Dẫn ngươi đi gặp Chiêu Minh Vương. Nếu dị tượng ngươi nói là thật, lại ứng vào điềm lành hai vua, thì sẽ làm đất nước bớt một phen binh lửa. Nhưng ngươi nên nhớ, nếu có sai sót, không chỉ mình ngươi, cả ta và nhà họ Đinh cũng sẽ chịu tội khi quân. Trách nhiệm đến đâu hẳn không cần phải nói cho ngươi nữa chứ?
- Ta có thể chết, lão có thể chết nhưng ta không thể để Đinh Đang bị hại được. Ngài bảng nhãn cứ yên lòng.
- Được! như vậy mai ngươi cùng ta lên đền. Việc tế lễ xong xuôi ta sẽ bẩm việc này lên Chiêu Minh Vương.
Vạn niên thiên tuế lập tam tài"
(Dịch: Mười hai tuổi khai khoa hai nước
Nghìn năm ghi mãi chữ tam tài)
Hắn biết: đời này hắn mãi mãi không còn được so tài với tên đáng ghét kia nữa. Từ đó ngọn lửa nung nấu cũng không còn như xưa. Hắn chỉ còn đặt tâm huyết vào việc bày mưu tính kế cho Chiêu Minh Vương, người thanh niên mà hắn nghĩ còn giỏi hơn tất cả Tam khôi bọn hắn. Mấy tháng nay, liên tiếp gặp những thanh niên kỳ tài, ai ai cũng như rồng ẩn mình. Ngọn lửa năm xưa như nhen nhóm lại. Tên tiểu tử kia nói đúng, trăm sự trong thiên hạ, cái gì cũng đáng học hỏi. Nếu không mang trong lòng tâm lý cầu đạo, cầu từ bậc đại sư khai quốc, cầu đến bá tánh bình dân. Chỉ cần ai giỏi hơn ta là thầy ta, thì làm sao tìm được chân lý. Khổng Tử chả phải vì cầu đạo mà thỉnh cả Lão tử và bái đứa trẻ làm thầy hay sao? Nghĩ đến đây, mặt Lê Văn Hưu như sáng lên:
- Thầy ta thường nói kiến thức con người có lượng và chất. Lượng là quá trình thu nạp để tăng lên về mặt số lượng. Có người cả đời kiến thức chỉ tăng thêm về lượng mà không thể thay đổi về chất. Cho nên bậc tông sư sau khi thu nạp trăm nhà, một ngày phá kén thành bướm, ngộ ra đại đạo của riêng mình mới có thể khai môn lập phái.
- Chẳng hay sư phụ vị tiểu đệ nay là ai?
- Sư phụ ta xuất thân nho học thế gia nhưng thấy vận nước suy vi, nguyện đi khắp năm châu bốn biển, lập chí cứu quốc. Đi 30 năm mới quay trở về đất nước, cứu dân khỏi cơn nước lửa rồi cuối đời ẩn dật nơi thôn dã. Cả đời sư phụ ta chỉ có một mong ước, một mong ước tột bậc là làm sao cho quốc gia được hoàn toàn độc lập, nhân dân được hoàn toàn tự do, ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành.
- Trên đời lại có người yêu nước như vậy, không tư lợi riêng cho mình, cả đời sống vì dân tộc hay sao? Ai là dân nước đó thì quả là cái phúc ngàn đời.
- Quê của sư phụ ta ở phía bên kia đại dương. Có một dải đất thuôn dài như hình con rồng. Từ Bắc chí nam độ 6000 dặm. Khí hậu ôn hoà, biển xanh đảo xa, đẹp không sao kể xiết. Trước kia cũng bị chèn ép bởi các nước lớn, trong nước quân chủ hủ bại. Nhân dân một cổ hai tròng, lầm than cơ cực. Sư phụ ta dẫn dắt người dân phá bỏ chế độ cũ, chống lại ngoại xâm. Ngài yêu quê hương nên bỏ danh tính, xưng là Ái Quốc. Dân nước ấy ai cũng gọi ngài là Cha.
- Quả là kỳ sự trong thiên hạ! Cảm ơn câu chuyện của tiểu huynh đệ. Hôm nay đến nhà Đinh lão, ta được lợi không ít.
Đinh lão cười dài rồi nói:
- Chuyện của Hoàng Bách ta sẽ nói riêng với Hiền điệt. Nhưng có chuyện này cần thương lượng ngay. Chuyện về Nhật thực đầu tháng chẳng hay Quốc sử viện giám nghĩ gì?
- Chuyện này đang làm triều đình đau đầu. Triều ta dựng nước chưa lâu, tuy chính sự được chỉnh đốn nhưng ngoại xâm luôn lăm le xâm phạm. Cái hại nhất là người trong nước còn tưởng nhớ Lý triều. Nay xảy ra chuyện nhật thực, đã bắt đầu có lời ong tiếng ve. Chủ yếu phê phán chuyện thông da^ʍ trong hoàng tộc. Nói Thượng hoàng bỏ cả luân thường, mở mối dâʍ ɭσạи nên trời quở phạt. Một số cựu thần đang rục rịch liên hệ với một hoàng tử triều Lý để mộng phục quốc.
- Chẳng phải Thái sư đã tru diệt hoàng tộc nhà Lý rồi hay sao?
- Ta nghe nói năm Kiến Trung thứ 2, Hoàng tử Lý Long Tường, con của Lý Anh Tông trước khi Thái sư hành động đã bí mật về thái miếu nhà họ Lý thu gom bài vị, các đồ tế khí, rồi cùng 6000 gia thuộc qua cửa Thần Phù, Thanh Hóa chạy ra biển Đông trên 3 hạm đội rời Đại Việt. Nay Hoàng tử này đang ở hải ngoại, người trong nước ủng hộ họ Lý vẫn có ý hướng về người này.
- Thế thì quả là mối hoạ ngầm trong nước. Vậy nếu có cách loại bỏ được mối hoạ này, chẳng hay Quốc sử viện giám có bằng lòng ra sức?
- Đinh lão nếu có cách hay thì xin cứ nói. Đây là việc lớn của triều ta, Chiêu Minh Vương ắt sẽ bẩm lên Quan gia để có trọng thưởng.
- Cách hay không phải ở chỗ ta mà là chỗ Hoàng Bách.
- Vị tiểu huynh đệ có cách gì xin cứ nói.
- Không có gì cả, chỉ là chuyện nhật thực này có thể tính toán được, ta đã biết nhật thực sẽ xảy ra vào đầu tháng này.
- Như vậy quả là thần toán, xưa nay hiếm có người biết được thuật này. Chỉ hiềm một điều là sự việc đã xảy ra rồi, nay nói ra thì có mấy ai tin. Dân chúng chẳng phải vẫn nghĩ Thiên cẩu thực nhật là điềm cực xấu, phạm vào Đế vương hay sao?
- Đúng là như vậy, nhưng nếu ta nói cho ngài biết, vài ngày nữa còn có một hiện tường kỳ thú hơn, hiện tượng này là điềm lành ứng vào hai vua ta. Thiên cẩu thực nhật kia chỉ xem như trò đùa thôi thì sao?
- Quả thật có thể tính được? Dị tượng này xảy ra lúc nào?
Mặt Lê Văn Hưu có vẻ đã giãn ra. Giọng nói cũng trở nên gấp gáp:
- Chuyện này thì cần gặp được Chiêu Minh Vương để ta bày tỏ!
- Chàng trai! Thích ra vẻ thần thần bí bí. Như vậy đi, ta thấy toán thuật của ngươi cao siêu, nhưng chủ yếu là tin Đinh lão không nhìn nhầm người, đánh cược một lần. Dẫn ngươi đi gặp Chiêu Minh Vương. Nếu dị tượng ngươi nói là thật, lại ứng vào điềm lành hai vua, thì sẽ làm đất nước bớt một phen binh lửa. Nhưng ngươi nên nhớ, nếu có sai sót, không chỉ mình ngươi, cả ta và nhà họ Đinh cũng sẽ chịu tội khi quân. Trách nhiệm đến đâu hẳn không cần phải nói cho ngươi nữa chứ?
- Ta có thể chết, lão có thể chết nhưng ta không thể để Đinh Đang bị hại được. Ngài bảng nhãn cứ yên lòng.
- Được! như vậy mai ngươi cùng ta lên đền. Việc tế lễ xong xuôi ta sẽ bẩm việc này lên Chiêu Minh Vương.
