Chương 1: Câu chuyện tương nhớ về nội tôi
Càng nghĩ ông Út càng thấy tức anh ách trong lòng. Có phải cái số ông làm nhà nhằm cung Lục súc hay sao, mà mấy năm nay không có gà ăn trong ba ngày Tết! Đã lâu lắm rồi, từ lúc hai cụ thân sinh mất đi, để lại đứa em sống dở chết dở, ông chưa bao giờ biết đến mùi vị của thịt… Lúc thì cáo vào ăn hết gà, chỉ chừa lại nắm lông đỏ máu, nằm rải rác trong chuồng. Một vài sợi lông lua tua máu, còn được con cáo tinh quái tha đến tận sàn giường của ông và đứa em. Lúc thì kẻ trộm lẻn vào nhà khi ông đi ruộng, bắt mất gà… Cái thằng em thật vô tích sự! Tối ngày nó chỉ trợn mắt, nhăn nhở cười với cái miệng méo xệch chứ nhất định không nói. Mà nếu nó biết nói, biết đâu lũ cáo lại sợ tiếng người mà không dám bén mảng đến gần. Đã thế nó cũng chẳng biết đi. Có khi nghe bước chân của người, nhà ông đã không mất trộm. Mà lại trộm giữa ban ngày cơ chứ!…
Mà thôi cũng không nên trách nó. Có trách hãy trách ông xanh, sao lại hẩm hiu cho ra đời một sinh vật không hoàn hảo. Còn nếu cho nó là động vật có tay chân cũng bằng thừa, khi không thể sử dụng tứ chi trong việc ăn uống hay sinh hoạt cá nhân. Những ông bác sĩ học trường tây, bạn cụ tổng năm nào có nói về bệnh tình của nó. Ông ấy nói gì… gì về chứng thoái hóa não hay bại xụi gì đó… mà ông Út chẳng biết. Cuộc đời ông sinh ra đã là tá điền. Ông bà cha mẹ cũng thế! Thì làm sao có chữ nghĩa để hiểu những việc phức tạp của người trên, kẻ trước…
Bình tâm nghĩ ngợi một lúc, ông Út vội vàng đi vào nhà cầm lấy cái mác[1], đi chẻ tre. Tre trong đất ông chủ Cả vốn nhiều, nhưng những người tá điền như ông chỉ xin được ruột đem về xài tạm. Vỏ tre người ta chẻ ra đan mê bồ, quây vòng đựng lúa. Có khi tre được đan giỏ, đan nia, vót câu… Người giàu có đất thì tha hồ sử dụng tre như một món hàng đa dụng. Nhưng… kẻ nghèo như ông, chỉ biết xin ruột tre đem về chẻ ra đan mê, làm vách. Vách nhà ông toàn bằng mê tre. Chỗ nào cứng cáp thì lót tạm một miếng. Nơi yêu yếu thì hai ba miếng cho kín gió, ấm nhà, chống mưa giông… Bàn tay khéo léo của ông Út nhẹ nhàng chẻ một thân tre ra thành miếng. Ông dùng mũi mác tách đầu của chúng thành từng mảnh nhỏ, thật mỏng. Sau đó uốn thân tre cho dập đi và bắt đầu tước thành nhiều mảnh nhỏ, đan vào tấm mê còn dang dở. Xong đâu đó ông Út đem tấm mê phủ lên một khung tre đã làm sẵn trước đó mấy hôm rồi. Dùng những nẹp nhỏ và dây, ông bắt đầu buộc chúng lại với nhau. Lúc mặt trời xế bóng, ông đã làm xong một cái cửa hình chữ nhật, với một chiếc đố dọc dài hơn cái bên khoảng hai tấc. Như vậy ông đã có một cánh cửa lắp vào nhà, mà không cần phải ra chợ mua bản lề cho phí tiền. Cái trụ dài cứ cho vào một lóng tre đóng sâu xuống đất. Đầu trên dùng dây lạt dừa cột lại, đã có ngay một cánh cửa cối xay có thể mở ra mở vào…
Mà thôi cũng không nên trách nó. Có trách hãy trách ông xanh, sao lại hẩm hiu cho ra đời một sinh vật không hoàn hảo. Còn nếu cho nó là động vật có tay chân cũng bằng thừa, khi không thể sử dụng tứ chi trong việc ăn uống hay sinh hoạt cá nhân. Những ông bác sĩ học trường tây, bạn cụ tổng năm nào có nói về bệnh tình của nó. Ông ấy nói gì… gì về chứng thoái hóa não hay bại xụi gì đó… mà ông Út chẳng biết. Cuộc đời ông sinh ra đã là tá điền. Ông bà cha mẹ cũng thế! Thì làm sao có chữ nghĩa để hiểu những việc phức tạp của người trên, kẻ trước…
Bình tâm nghĩ ngợi một lúc, ông Út vội vàng đi vào nhà cầm lấy cái mác[1], đi chẻ tre. Tre trong đất ông chủ Cả vốn nhiều, nhưng những người tá điền như ông chỉ xin được ruột đem về xài tạm. Vỏ tre người ta chẻ ra đan mê bồ, quây vòng đựng lúa. Có khi tre được đan giỏ, đan nia, vót câu… Người giàu có đất thì tha hồ sử dụng tre như một món hàng đa dụng. Nhưng… kẻ nghèo như ông, chỉ biết xin ruột tre đem về chẻ ra đan mê, làm vách. Vách nhà ông toàn bằng mê tre. Chỗ nào cứng cáp thì lót tạm một miếng. Nơi yêu yếu thì hai ba miếng cho kín gió, ấm nhà, chống mưa giông… Bàn tay khéo léo của ông Út nhẹ nhàng chẻ một thân tre ra thành miếng. Ông dùng mũi mác tách đầu của chúng thành từng mảnh nhỏ, thật mỏng. Sau đó uốn thân tre cho dập đi và bắt đầu tước thành nhiều mảnh nhỏ, đan vào tấm mê còn dang dở. Xong đâu đó ông Út đem tấm mê phủ lên một khung tre đã làm sẵn trước đó mấy hôm rồi. Dùng những nẹp nhỏ và dây, ông bắt đầu buộc chúng lại với nhau. Lúc mặt trời xế bóng, ông đã làm xong một cái cửa hình chữ nhật, với một chiếc đố dọc dài hơn cái bên khoảng hai tấc. Như vậy ông đã có một cánh cửa lắp vào nhà, mà không cần phải ra chợ mua bản lề cho phí tiền. Cái trụ dài cứ cho vào một lóng tre đóng sâu xuống đất. Đầu trên dùng dây lạt dừa cột lại, đã có ngay một cánh cửa cối xay có thể mở ra mở vào…
